3V thema 6 BS 3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samenleven

3 vwo

Thema 6

BS 3

Vandaag

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is
• Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting

Programma:

1. Bespreken huiswerk
2. Uitleg: samenleven
3. Zelf werken

Opdracht 8, 9 en 10

Wat zijn de gevolgen van een stikstof overschot voor planten?

Organisatieniveaus

In de ecologie kijken we binnen verschillende organisatieniveaus naar de relaties met de omgeving:

• organisme: relatie met de abiotische omgeving
• populatie: alleen of samenleven, concurrentie en samenwerking
• levensgemeenschap: relaties tussen populaties --> voedselrelaties, concurrentie, samenwerking

Optimumkromme

• Optimumkromme is een diagram dat voor één bepaalde abiotische factor aangeeft wat de groei- en voortplantingskansen van een populatie zijn. 
• Het gebied tussen het minimum en het maximum noem je het tolerantiegebied. 

Wanneer er teveel stikstof in een heidegebied in de grond komt, worden de omstandigheden ideaal voor bepaalde grassoorten die sneller groeien dan  heide.

Wat zouden in populaties redenen voor concurrentie kunnen zijn?

Concurrentie binnen een populatie

Bij soorten die in groepen leven en soorten die individueel leven. Redenen:

•  beschikbaarheid van bronnen: licht (planten), voedsel en ruimte
• partner

Samenwerking binnen een populatie

Samenwerking in populaties kan handig zijn omdat: 

• bescherming tegen predatoren (roofdieren)  
• bescherming tegen extreme abiotische factoren (bijv. pinguins die tegen de kou in de winter als één grote groep bij elkaar staan) 
• maakt het vangen van een prooi gemakkelijker (bijv. bij wolven). 
• paarvorming voor voortplanting

Biologisch evenwicht

= de grootte van een populatie schommelt altijd rond een bepaalde evenwichtswaarde.

Of een populatie groeit of krimpt is afhankelijk van de abiotische en biotische factoren.

Relaties tussen soorten

Individuen van verschillende soorten kunnen langdurige relaties met elkaar onderhouden

= Symbiose

Tussen welke 2 soorten zag je een relatie?

Mutualisme

Beide soorten hebben voordeel van de symbiose (samenlevingsvorm)

+/+ 

Voorbeelden:

• Korstmos: Schimmel + algen
• Impala en oxpecker
• Anemoon en clownvissen
• De bloemetjes en de bijtjes

Commensalisme

Ene individu heeft voordeel de ander geen voordeel of nadeel

+/0

Voorbeelden:

• zeepokken op een walvis
• vissen meezwemmend met een haai

Parasitisme

Ene individu heeft nadeel en de ander een voordeel

+/-

De parasiet leeft op of in de gastheer

Voorbeelden:

• mier en schimmel
• muggen en mensen
• parasitaire planten

Zelf werken

Lezen

Thema 6 BS 3 (blz. 218 t/m 220)

Maken

BS 3 opdr. 1 t/m 9

Kun je:

• uitleggen wat een biologisch evenwicht is?
• uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting?

Heb je nog vragen?