D1ATh1 B2 De bouw van organismen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

D1ATh1 Kennismaken

 B2: de bouw van organismen

Info gebruikt van:

Malmberg methode Biologie en verzorging voor jou

Biologiepagina.nl

Bioplek.org

Biologieweb.nl

e.a. 

Wld

Leerdoel

1.  Je leert wat een orgaan is en voorbeelden geven

2.  Je leert wat een orgaanstelsel is en voorbeelden geven

3.  Je leert wat een cel is en voorbeelden geven

4.  Je leert van een torso de belangrijkste organen en kunt deze benoemen

Maak van 

deze basisstof

een mindmap

in je schrift!

Onderwerp:

'Bouw van een Organisme'

Noteer ook de begrippen met hun betekenis!

Tip:

Je kunt ook van lesstof een aantal kleine mindmaps maken.

Misschien vind jij dat wel handiger!

Vergeet de tekeningetjes niet!

Opdrachten (huiswerk)

Handboek:   Lezen blz. 11 t/m 13

                         Je kunt met de gekleurde woorden, in samenhang,

                          een verhaaltje vertellen. 

Werkboek blz. 9 t/m 11

Maak opdracht 8 t/m 12

Wat is een orgaan?

Wat is een organenstelsel

Wat is een cel?

Organen

In de afbeelding zie je een model van een romp van de vrouw. Je noemt dat een torso. 

Je ziet hoe de verschillende organen er uitzien en waar ze liggen in de romp. Organen zijn delen van een organisme die bepaalde taken (functies) uitvoeren. Enkele voorbeelden zijn:

- Het hart en de bloedvaten: het bloed kan door het 

  lichaam stromen

- De huid: geeft bescherming van het lichaam

Een plant heeft ook organen, welke? Klik op de button.

Leer alleen de organen 2 t/m 7 en nr. 10 

Je weet waar ze in het torso liggen. 

Long

2

hart

3

Organen van planten

Wortel, stengel, blad, bloem

lever

4

maag

5

dikke darm

6

dunne darm

7

nier

10

Organenstelsels

Organen werken vaak samen met meerdere andere organen. Zo'n groep organen die samenwerken noem je een organenstelsel. Op de afbeelding zie je het verteringsstelsel.

Leer de organenstelsels

Je kunt enkele organen noemen

verteringsstelsel

slokdarm, lever maag dunne darm  dikke darm

bloedvatenstelsel

hart aorta holle ader bloedvaten

Bottenstelsel

Schedel rib wervelkolom dijbeen teenkootjes 

en nog veel meer

Zenuwstelsel

Hersenen  ruggenmerg  zenuwen

Organenstelsels

Bloedvatenstelsel

Bottenstelsel

Zenuwstelsel

functie

Vervoeren van bloed door het lichaam

functie

Vorm en stevigheid voor het lichaam.

Bescherming en aanhechting van pezen.

functie

Doorgeven van signalen

Soorten cellen

Organen bestaan uit cellen. Een cel is heel erg klein. De cellen zijn de bouwstenen van je organen.

Door een microscoop kun je cellen bekijken. Ze lijken plat maar dat zijn ze in werkelijkheid niet. Er zijn verschillenden vormen, het lijken net zakje die gevuld zijn met water. 

Time-lapse filmpje over cellen

Veel cellen kunnen zich delen.

Op de volgende slide vind je een Time lapse video 

van de celdeling van een dierlijke cel 

De video komt van het National Institute of Genetics.

Soorten cellen

De vorm van de cel 

heeft te maken met de functie van de cel. 

rode bloedcel

Vorm: rond

Kan makkelijk door bloedvat

zenuwcel

Vorm: met lange uitlopers

Kan makkelijk contact maken met verschillende cellen

Botcel

Spiercel

Soorten cellen

Cellen kun je bekijken door een microscoop te gebruiken.

Ze lijken plat in de afbeelding maar jij weet inmiddels dat dit in werkelijkheid niet het geval is. 

nr. 2

1. Long
2. Hart
3. Nier
4. Maag

nr. 5

1. Long
2. Hart
3. Nier
4. Maag

nr. 10

1. Long
2. Hart
3. Nier
4. Maag

nr. 6

1. Long
2. Dikke darm
3. Nier
4. Maag

Welke stelsels zie je?

1. bloedvatenstelsel zenuwstelsel
2. bottenstelsel zenuwstelsel
3. verteringsstelsel spierstelsel
4. je ziet alleen organen

Alle cellen in je lichaam hebben dezelfde vorm

1. ja
2. nee
3. dat verschilt per persoon
4. bij een mens wel, bij een dier niet

Cellen

1. zijn in werkelijkheid platte 'dingen'
2. lijken een beetje op een zakje met wat vocht.
3. zijn groter dan organen
4. zijn helemaal lege 'dingen'

De functie van het bloedvatenstelsel

Organen van planten zijn

Het verteringsstelsel bestaat uit de bijvoorbeeld deze 3 organen:

Zet op volgorde van groot naar klein:
cel - organisme - organenstelsel - orgaan

Het hart is

1. een organenstelsel
2. een cel
3. een orgaan
4. een organisme

Het zenuwstelsel bestaat uit:

1. bloedvaten, de hersenen, het ruggenmerg
2. bloedvaten, de wervelkolom, zenuwen
3. de wervelkolom, de hersenen, het ruggenmerg
4. zenuwen, de hersenen, het ruggenmerg

Welk organenstelsel zorgt voor de vertering van je eten?

1. Het bloedvatenstelsel
2. De maag en de lever
3. Het verteringsstelsel
4. Het zenuwstelsel

de huid

1. is een orgaan
2. is GEEN orgaan
3. is onderdeel van het bloedvatenstelsel
4. verteert je voedsel

Welk van de delen van het organisme is een orgaan

1. een blad van een boom
2. een spiercel van een mens
3. het zenuwstelsel van een mens
4. het bottenstelsel van een mens

Wat zie je,
hoe zie je dat?

1. een aantal cellen, door een microscoop
2. één cel, met het blote oog
3. één cel door een microscoop
4. een aantal cellen, met een vergrootglas (loep)

De dunne- en dikke darm, de maag en de lever werken samen in het:

1. bottenstelsel
2. zenuwstelsel
3. spierstelsel
4. verteringsstelsel

De huid is een voorbeeld van:

1. een orgaan
2. een cel
3. een organisme
4. een organenstelsel

Dit weet je nu

1.  Je kunt vertellen en uitleggen wat een orgaan is en voorbeelden geven

2.  Je kunt vertellen en uitleggen wat een orgaanstelsel is en voorbeelden geven

3.  Je kunt vertellen en uitleggen wat een cel is en voorbeelden geven

4.  Je kunt van een torso de belangrijkste organen aanwijzen en benoemen

Maak een samenvatting / schema over Cellen

Elke dag, elk uur, elke seconde, vindt in je lichaam een van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven plaats – cellen zijn aan het delen. 

Als cellen delen maken ze nieuwe cellen. Een enkele cel deelt en maakt zo twee cellen. Als deze cellen delen zijn er vier cellen en als deze weer delen zijn er 8 cellen etc. 

We noemen dit proces ‘celdeling’ en ‘celvermeerdering’, omdat er nieuwe cellen gevormd worden doordat oude cellen delen. 

Het vermogen van cellen om te delen is uniek voor levende organismen.

 

Vervolg een samenvatting / schema over Cellen

Waarom delen cellen? Cellen delen om vele redenen. Als je je knie schaaft bijvoorbeeld, dan delen cellen om de oude, dode of kapotte cellen te vervangen. Cellen delen ook zodat levende dingen kunnen groeien. Als organismen groeien, dan is dit niet omdat cellen groter worden. Organismen groeien omdat cellen delen en zo meer en meer cellen maken. In het menselijk lichaam deelt er dagelijks bijna twee biljoen keer een cel.

Hoeveel cellen heeft je lichaam?

Jij en ik zijn begonnen als een enkele cel, de bevruchte eicel. Tegen de tijd dat je volwassen bent heb je biljoenen cellen. Dat aantal hangt af van hoe groot iemand is, maar biologen denken dat het rond de 37 biljoen cellen zijn. Zoekuit hoeveel nullen een biljoen is en verwerk dat in je samenvatting.

Tip:

duizend 1.000 (1 met 3 nullen)

miljoen 1.000.000 (1 met 6 nullen)

miljard 1.000.000.000 (1 met 9 nullen)

biljoen 1.000.000.000.000 (1 met ? nullen)

biljard 1.000.000.000.000.000 (1 met 15 nullen)

Vervolg: een samenvatting / schema over Cellen

Het is belangrijk dat cellen delen, want zo kan je groeien en kunnen je wondjes genezen. 

Het is ook belangrijk dat cellen op bepaalde momenten weer stoppen met delen. Als een cel niet meer kan stoppen met delen terwijl dit wel moet, dan kan dat leiden tot de ziekte kanker.   

Sommige cellen, zoals huidcellen, zijn constant aan het delen. We moeten constant nieuwe huidcellen maken om de cellen die we kwijtraken te vervangen. Wist je dat we elke minuut 30.000 tot 40.000 dode huidcellen verliezen? Dat betekent dat we elke dag zo’n 50 miljoen cellen kwijtraken. Dat zijn heel wat huidcellen die we moeten vervangen, dus daarom is celdeling van huidcellen zo belangrijk. 

Andere cellen, zoals zenuwcellen en hersencellen, delen veel minder vaak.