1a. Voedingsmiddelen en voedingsstoffen (1)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2

D2ATh2

B1: Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Leerdoel

1. Je weet wat voedingsmiddelen en voedingsstoffen zijn
2. Je kent de belangrijkste voedingsstoffen
3. Je kent de functie van de voedingsstoffen in het lichaam
4. Je weet wat vertering is
5. Je kunt een etiket 'lezen'

Je noteert de belangrijkste begrippen en hun betekenis in je schrift.

Je gaat een samenvatting/mindmap/tekstschema maken.

Dat is een verplicht onderdeel van deze les.

Je noteert de belangrijkste begrippen en hun betekenis in je schrift.

Je maakt een samenvatting / mindmap / tekstschema over: 

1.  Voedingsstoffen

2. Functies van voedingsstoffen (incl. uitleg van de functie)!

3. Vertering

Vergelijk jouw mindmaps met die van klasgenoten. 

Stel vragen / bespreek de verschillen! 

Voedingsmiddelen 

Voedingsmiddelen zijn alle producten die je eet of drinkt.

• Plantaardige producten

• Dierlijke producten

afkomstig van (delen van) planten.

Bijvoorbeeld: groente en fruit

afkomstig van (delen van) dieren of producten van dieren.

Bijvoorbeeld: vlees, melk, eieren en vis

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen zijn de bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen.

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig om zichzelf in leven te kunnen houden.

Voedingstoffen

Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen. 

Het zijn bruikbare delen van een voedingsmiddel die belangrijk zijn voor het lichaam.

Hiernaast zie je de 6 voedingsstoffen.

Leer ze uit je hoofd.

Onthoud ook welke voedingsmiddelen erbij horen.

Maak een mindmap/tekstschema: 'voedingsstoffen'

Later ga je de functies toevoegen en andere belangrijke informatie. Gebruik daarom een heel A4!

Dierlijk

Plantaardig

Voedingsmiddellen

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen hebben functies, ze zijn bijv: 

1. Brandstof   

 In elke cel van je lichaam vindt verbranding plaats. Daarvoor is brandstof nodig. Die brandstof levert energie voor bijv. de organen (zodat ze kunnen werken). Brandstof is ook nodig om je lichaam op temperatuur te houden en voor groei, ontwikkeling en herstel van je lichaam. Dat kost allemaal energie.

2. Reservestof

Deze worden opgeslagen onder je 

huid maar ook rond je organen.

3. Bouwstof                   

Voor de groei en ontwikkeling van je lichaam en voor herstel van het lichaam. Nieuwe cellen en weefsels kunnen worden gemaakt. Denk maar eens aan een snee in je vinger.

4. Beschermende stof  

Deze zorgen ervoor dat alle processen in je lichaam goed verlopen. Daardoor word je bijvoorbeeld niet ziek.

Maak een mindmap/schema:

'Functies voedingsstoffen'

zet erbij wat elke functie inhoud.

Koolhydraten

Zetmeel is een koolhydraat. 

Als zetmeel tijdens het verteringsproces verteerd wordt (in stukjes wordt 'geknipt'), dan ontstaat glucose.  Dat is een belangijke brandstof voor het functioneren van bijvoorbeeld de hersenen.

Koolhydraten leveren vooral brandstof, ze zijn belangrijk om optimaal te kunnen bewegen, denken en bijv. je te kunnen concentreren. 

Brandstof

Reservestof

Bouwstof

Eet je wel eens een spekje?

Oh, je eet dus aardappel!

Wil je weten hoe dat zit?  

Bekijk het filmpje van vanaf 4 min - 12.20 min

Je weet dan ook wat glucose (druivesuiker) is 

en hoe glucosesiroop eruit zit.

Vetten

Verzadigd vet = Verkeerd vet. 

Het zit in veel dierlijke producten, 

in koek, gebak en snacks.

Onverzadigd vet = Oké vet = goed vet. Het zit in bijv.  margarine, olijfolie, vis en noten.

Brandstof

Reservestof

Bouwstof

Eiwitten

Zijn belangrijk voor de opbouw,

het onderhoud en reparatie van onze lichaamsweefsels. Bijvoorbeeld voor de huid, organen en spieren.

Eieren, vlees, zuivel, vis en zaden.

Bouwstof

Brandstof

Vitaminen

Zijn van essentieel belang voor onze gezondheid omdat zij zorgen voor een goede stofwisseling.

Vitaminen worden niet verteerd.

Ze kunnen direct worden opgenomen door het lichaam

Maken wij vitamine D aan? Leg uit!

Bouwstof

Beschermende stof

Mineralen

Ze zijn onmisbaar voor een goede gezondheid en normale groei en ontwikkeling. 

Mineralen worden niet verteerd.

Ze kunnen direct worden opgenomen door het lichaam.

Bijv: 

Zink, ijzer, calcium (kalk), natrium.

Bouwstof

Beschermende stof

Water

Bevat geen calorieën.

Voorziet je lichaam net als andere dranken van vocht.

Is een hele belangrijke bouwstof voor het lichaam.

Bouwstof

Water

Voedingstoffen

Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen. Het zijn bruikbare delen van een voedingsmiddel die belangrijk zijn voor het lichaam.

Voedingsstoffen zijn:

• Bouwstoffen
  
• Brandstoffen
  
• Reservestoffen
  
• Beschermende stoffen
  

Belangrijke bouwstof voor het lichaam.

Nodig voor de groei (kinderen / pubers).

Kunnen ook als brandstof gebruikt worden.

Worden NIET als reservestof opgeslagen

Belangrijkste functie: Levert brandstof. Is ook bouwstof en reservestof.

Bijvoorbeeld: Zetmeel en suikers (glucose = brandstof).

In bijv. aardappelen en spaghetti

Belangrijkste functie: Levert brandstof. Is ook bouwstof.

Teveel wordt opgeslagen in je lichaam, bijv. onder je huid (dikkere onderhuise vetlaag). Het kan ook worden opgeslagen rond je organen.

Mineralen zijn zouten. Belangrijk als bouwstof. Ze zijn ook een beschermende stof. Bijv.: ijzer, kalk (voor de opbouw van je botten) en zout (Teveel zout is ongezond - het zit in heel veel voedingsmiddelen).

Vitaminen: Belangrijk als bouwstof en beschermende stof.

Te weinig?==> Ziek!  Maar van teveel kun je ook ziek worden. 

Voorbeelden van vitaminen: A (zien), C, D en K (om bijv. kalk uit je voeding op te nemen. M.b.v. zonlicht kan het lichaam Vit D maken.

Water is een belangrijke bouwstof. Het lichaam bestaat voor ong. 60 % uit water. Het vervoert stoffen in je lichaam. Die stoffen worden opgelost in water. Je bloed bestaat vooral uit water. Er zit ook water in fruit en sommige groenten (bijv. komkommer, kool, spinazie)

Vertel wat je weet en controleer

Vertering

In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen. Het lichaam heeft voedingsstoffen nodig. 

Eiwitten, vetten en (bijna alle) koolhydraten moeten worden verteerd want deze voedingsstoffen kunnen niet direct worden opgenomen in het bloed. 

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten omdat die voedingsstoffen niet door de darmwand heen, in het bloed kunnen worden opgenomen.     

De verteringsproductien kunnen wél worden opgenomen in het bloed.

Het lichaam verteert voedingsstoffen die in voedingsmiddelen zitten zodat er verteringsproducten beschikbaar komen.

Maak een mindmap over vertering

Benoem o.a. ALLE voedingsstoffen

Water, mineralen en vitaminen kunnen direct worden opgenomen in het bloed. Vertering van deze voedingsstoffen is niet nodig. 

Het etiket

Op een etiket staat informatie over het voedingsmiddel.

Je kunt erop aflezen welke voedingsstoffen in het voedingsmiddel aanwezig zijn.

Voedingsvezels behoren niet tot de voedingsstoffen. Ze zijn wel heel belangrijk want ze helpen bij de vertering van voedsel.

Ze stimuleren de darmwerking.

Is meergranenbrood eigenlijk witbrood?

Is bruin brood gezonder dan wit brood?

De bakkers 'bakken het wel erg bruin'!

Dus: 

WEET WAT JE EET! - Bekijk het filmpje!

Oefenvragen

Leer welke voedingsstoffen er zijn

Leer de functies van de voedingsstoffen

Leer wat voedingsvezels zijn

Weet welke voedingsstoffen in welke voedingsmiddelen  zitten

Maak daarna de vragen

Eiwitten

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

Koolhydraten

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

Water

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

Mineralen

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

Vetten

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

Voedingsvezel

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

          Geen   

  voedingsstof

Vitaminen

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

Welke voedingsstof zit vooral in dit voedsel?

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Vitamines

Welke voedingsstof zit vooral in dit voedsel?

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Vitamines

Welke voedingsstof zit vooral in dit voedsel?

1. Koolhydraten
2. Water
3. Eiwitten
4. Vitamines

Welke voedingsstof zit vooral in dit voedsel?

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Vitamines

Welke voedingsstof zit vooral in dit voedsel?

1. Koolhydraten
2. Water
3. Eiwitten
4. Vetten

De mens gebruikt voedingsvezels voor de vorming van cellen en weefsels.

1. juist
2. onjuist

Wat zijn mineralen
en welke functie hebben ze?

1. Zouten, beschermende functie
2. Vitaminen, ze zijn bouwstoffen
3. Stenen, ze zijn reserve stoffen
4. Suikers, ze leveren energie

Welke twee functies heeft vet hoofdzakelijk?

1. Brandstof en reservestof
2. Bouwstof en beschermende stof
3. Beschermende stof en brandstof
4. Reservestof en bouwstof

Van wat voor een soort voedingsstoffen leven gisten in brood, bier en wijn.

1. eiwitten
2. vetten
3. mineralen
4. koolhydraten

Voedingsmiddelen zijn de bruikbare bestanddelen van voedingsstoffen

1. juist
2. onjuist

In de afbeelding is een voedingsmiddel weergegeven

1. juist
2. onjuist

De functie van bouwstoffen is het leveren van energie.

1. juist
2. onjuist

Energie wordt in je lichaam o.a gebruikt voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur.

1. juist
2. onjuist

Beschermende stoffen worden opgeslagen, vooral onder de huid.

1. juist
2. onjuist

De mens gebruikt voedingsvezels voor de vorming van cellen en weefsels.

1. juist
2. onjuist

Volkorenbrood
In dit product komt veel voedingsvezel voor.

1. juist
2. onjuist

Mineralen zijn een voorbeeld van bouwstoffen. Wat is een mineraal dat een bouwstof is van botten?

1. Zout
2. Kalk
3. Suiker
4. Eiwit

Wat is de voornaamste bouwstof
van spieren?

1. Eiwitten
2. Vetten
3. Koolhydraten
4. Mineralen

Wat is de functie van suikers?

1. Bouwstof
2. Reservestof
3. Brandstof
4. Alle drie de opties

Wanneer een voedingsstof voornamelijk dient als brandstof dan is dit een ....?

1. Bouwstof
2. Energierijke Stof
3. Een beschermende stof
4. Een vitamine of mineraal

Wat zijn mineralen ook wel?

1. Zouten
2. Vitaminen
3. Stenen
4. Suikers

Welke twee functies heeft vet hoofdzakelijk?

1. Brandstof en reservestof
2. Bouwstof en beschermende stof
3. Beschermende stof en brandstof
4. Reservestof en bouwstof

Is kaas een voedingsmiddel?

1. ja
2. nee

Is kaas plantaardig of dierlijk?

1. plantaardig voedingsmiddel
2. dierlijk voedingsmiddel

Wat is een goede eigenschap van voedingsvezels?

1. Ze helpen infectieziekten tegengaan.
2. Ze voorkomen verstopping.
3. Ze helpen bij de bloedstolling.
4. Ze verbeteren de nierwerking.

Alle voedingsstoffen zijn........

1. brandstoffen
2. reservestoffen
3. bouwstoffen
4. beschermende stoffen

Welke voedingsstof(fen) zijn GEEN brandstoffen?

1. andere voedingsstoffen dan die genoemd zijn bij B,C en D
2. koolhydraten
3. vetten
4. eiwitten