2. Functies van voedingstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2

2: Functies van voedingsstoffen

Leerdoel

1. Je kent de functie van de voedingsstoffen in het lichaam
   
2. Je weet welke voedingsstoffen verteerd moeten worden
3. Je weet welke voedingsstoffen direct in het bloed kunnen worden opgenomen.
4. Je weet dat verteringsproducten van voedingsstoffen in het bloed kunnen worden opgenomen.

Je noteert de belangrijkste begrippen en hun betekenis in je schrift.

Je gaat een samenvatting/mindmap/tekstschema maken.

Dat is een verplicht onderdeel van deze les.

Je noteert de belangrijkste begrippen en hun betekenis in je schrift.

Je maakt een samenvatting / mindmap / tekstschema over: 

De functies van voedingsstoffen (incl. uitleg van de functie)!

De vertering van voedingsstoffen

Vergelijk jouw mindmaps met die van klasgenoten. 

Stel vragen / bespreek de verschillen! 

Je kent de 6 Voedingsstoffen

Het zijn de bruikbare stoffen die in voedingsmiddelen zitten 

1. Koolhydraten

2. Vetten

3. Eiwitten

4. Water

5. Mineralen

6. Vitamines

Voedingstoffen

even herhalen

Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen. 

Hiernaast zie je de 6 voedingsstoffen.

Leer ze uit je hoofd.

Onthoud ook welke voedingsmiddelen erbij horen.

De 4 functies van de voedingsstoffen

Voedingsstoffen zijn belangrijk voor het lichaam: 4 functies

1. Brandstof
2. Bouwstoffen
3. Beschermende stoffen
4. Reservestoffen

                                                                                                                       BBBR

Brandstoffen

Zorgen voor energie voor processen in het lichaam zoals ademhaling en spijsvertering en bijvoorbeeld voor een stabiele lichaamstemperatuur

• Vetten
• Koolhydraten
• Eiwitten

Bouwstoffen

Zijn nodig:

•  Groei 

•  Herstel (wondje op je arm)
  
•  Ontwikkeling (om het lichaam te onderhouden en nieuwe

                                     cellen aan te maken)  

Alle voedingsstoffen zorgen hiervoor.

Beschermende stoffen

• Zorgen voor bescherming
• Zorgen voor weerstand tegen ziekten.
  

       Vitaminen en  Mineralen

Reservestoffen

Stoffen die zijn opgeslagen in het lichaam. 

Koolhydraten en Vetten

       De functies van voedingsstoffen

1. Brandstof   

 In elke cel van je lichaam vindt verbranding plaats. Daarvoor is brandstof nodig. Die brandstof levert energie voor bijv. de organen (zodat ze kunnen werken). Brandstof is ook nodig om je lichaam op temperatuur te houden en voor groei, ontwikkeling en herstel van je lichaam. Dat kost allemaal energie.

2. Bouwstof                   

Voor de groei en ontwikkeling van je lichaam en voor herstel van het lichaam. Nieuwe cellen en weefsels kunnen worden gemaakt. Denk maar eens aan een snee in je vinger.

3. Beschermende stof  

Deze zorgen ervoor dat alle processen in je lichaam goed verlopen. Daardoor word je bijvoorbeeld niet ziek.

4. Reservestof

Deze worden opgeslagen onder je 

huid maar ook rond je organen.

Maak een mindmap/schema met de titel:

'Functies voedingsstoffen'

Koolhydraten

Zetmeel is een koolhydraat. 

Als zetmeel tijdens het verteringsproces verteerd wordt (in stukjes wordt 'geknipt'), dan ontstaat glucose.  Dat is een belangijke brandstof voor het functioneren van bijvoorbeeld de hersenen.

Koolhydraten leveren vooral brandstof, ze zijn belangrijk om optimaal te kunnen bewegen, denken en bijv. je te kunnen concentreren. 

Brandstof

Reservestof

Bouwstof

Vetten

                          2 soorten vet

Verzadigd vet = Verkeerd vet. 

Het zit in veel dierlijke producten, 

in koek, gebak en snacks.

Onverzadigd vet = Oké vet = goed vet. Het zit in bijv.  margarine, olijfolie, vis en noten.

Brandstof

Reservestof

Bouwstof

Eiwitten

Zijn belangrijk voor de opbouw,

het onderhoud en reparatie van onze lichaamsweefsels. Bijvoorbeeld voor de huid, organen en spieren.

Eieren, vlees, zuivel, vis en zaden.

Bouwstof

Brandstof

Vitaminen

Zijn van essentieel belang voor onze gezondheid omdat zij zorgen voor een goede stofwisseling.

Vitaminen worden niet verteerd.

Ze kunnen direct worden opgenomen door het lichaam

Maken wij vitamine D aan? Leg uit!

Bouwstof

Beschermende stof

zoek het antwoord op internet

Mineralen

Ze zijn onmisbaar voor een goede gezondheid en normale groei en ontwikkeling. 

Mineralen worden niet verteerd.

Ze kunnen direct worden opgenomen door het lichaam.

Bijv: 

Zink, ijzer, calcium (kalk), natrium.

Bouwstof

Beschermende stof

Water

Bevat geen calorieën.

Voorziet je lichaam net als andere dranken van vocht.

Is een hele belangrijke bouwstof voor het lichaam.

Bouwstof

Water

Voedingstoffen

Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen. Het zijn bruikbare delen van een voedingsmiddel die belangrijk zijn voor het lichaam.

Voedingsstoffen zijn:

• Bouwstoffen
  
• Brandstoffen
  
• Reservestoffen
  
• Beschermende stoffen
  

Belangrijke bouwstof voor het lichaam.

Nodig voor de groei (kinderen / pubers).

Kunnen ook als brandstof gebruikt worden.

Worden NIET als reservestof opgeslagen

Belangrijkste functie: Levert brandstof. Is ook bouwstof en reservestof.

Bijvoorbeeld: Zetmeel en suikers (glucose = brandstof).

In bijv. aardappelen en spaghetti

Belangrijkste functie: Levert brandstof. Is ook bouwstof.

Teveel wordt opgeslagen in je lichaam, bijv. onder je huid (dikkere onderhuise vetlaag). Het kan ook worden opgeslagen rond je organen.

Mineralen zijn zouten. Belangrijk als bouwstof. Ze zijn ook een beschermende stof. Bijv.: ijzer, kalk (voor de opbouw van je botten) en zout (Teveel zout is ongezond - het zit in heel veel voedingsmiddelen).

Vitaminen: Belangrijk als bouwstof en beschermende stof.

Te weinig?==> Ziek!  Maar van teveel kun je ook ziek worden. 

Voorbeelden van vitaminen: A (zien), C, D en K (om bijv. kalk uit je voeding op te nemen. M.b.v. zonlicht kan het lichaam Vit D maken.

Water is een belangrijke bouwstof. Het lichaam bestaat voor ong. 60 % uit water. Het vervoert stoffen in je lichaam. Die stoffen worden opgelost in water. Je bloed bestaat vooral uit water. Er zit ook water in fruit en sommige groenten (bijv. komkommer, kool, spinazie)

Vertel wat je weet en controleer

Vertering

In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen. Het lichaam heeft voedingsstoffen nodig. 

Eiwitten, vetten en (bijna alle) koolhydraten moeten worden verteerd want deze voedingsstoffen kunnen niet direct worden opgenomen in het bloed. 

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten omdat die voedingsstoffen niet door de darmwand heen, in het bloed kunnen worden opgenomen.     

De verteringsproductien kunnen wél worden opgenomen in het bloed.

Het lichaam verteert voedingsstoffen die in voedingsmiddelen zitten zodat er verteringsproducten beschikbaar komen.

Maak een mindmap over vertering

Benoem o.a. ALLE voedingsstoffen

Water, mineralen en vitaminen kunnen direct worden opgenomen in het bloed. Vertering van deze voedingsstoffen is niet nodig. 

0

Oefenvragen

Leer welke voedingsstoffen er zijn

Leer de functies van de voedingsstoffen

Leer wat voedingsvezels zijn

Weet welke voedingsstoffen in welke voedingsmiddelen  zitten

Maak daarna de vragen

Welke voedingsstoffen zijn brandstoffen?

1. alle voedingsstoffen
2. koolhydraten, eiwitten en vetten
3. vitaminen, mineralen en water
4. alleen koolhydraten en vetten

Eiwitten zijn:

1. reserve stoffen
2. bouwstoffen

Koolhydraten zijn:

1. brandstoffen
2. beschermende stoffen

Welke voedingsstoffen moeten worden verteerd zodat de verteringsproducten in het lichaam kunnen worden opgenomen?

1. alle voedingsstoffen
2. koolhydraten, eiwitten, vetten
3. mineralen
4. mineralen vitamines en water

dit zijn brandstoffen

koolhydraten

mineralen

vitamines

vetten

eiwitten

water

Koolhydraten zijn
(kies het meest volledige juiste antwoord)

1. bouwstoffen
2. zowel bouwstof als brandstof
3. beschermende stof
4. brandstof, bouwstof en reserve stof

Wat zijn mineralen
en welke functie hebben ze?

1. Zouten, beschermende functie
2. Vitaminen, ze zijn bouwstoffen
3. Stenen, het zijn reserve stoffen
4. Suikers, ze leveren energie

Welke twee functies heeft vet hoofdzakelijk?

1. Brandstof en reservestof
2. Bouwstof en beschermende stof
3. Beschermende stof en brandstof
4. Reservestof en bouwstof

De functie van bouwstoffen is het leveren van energie.

1. juist
2. onjuist

Energie wordt in je lichaam o.a gebruikt voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur.

1. juist
2. onjuist

Beschermende stoffen worden vooral onder de huid opgeslagen

1. juist
2. onjuist

De verteringsproducten van koolhydraten, eiwitten en vetten worden in het lichaam opgenomen

1. waar
2. nietwaar

Mineralen zijn een voorbeeld van bouwstoffen. Wat is een mineraal dat een bouwstof is van botten?

1. Zout
2. Kalk
3. Suiker
4. Eiwit

Wat is de voornaamste bouwstof
van spieren?

1. Eiwitten
2. Vetten
3. Koolhydraten
4. Mineralen

Wat is de functie van suikers?

1. Bouwstof
2. Reservestof
3. Brandstof
4. Alle drie de opties

Water, mineralen en vitaminen kunnen direct in het lichaam worden opgenomen. Verteren is niet nodig.

1. waar
2. nietwaar

Wanneer een voedingsstof voornamelijk dient als brandstof dan is dit een ....?

1. Bouwstof
2. Energierijke Stof
3. Een beschermende stof
4. Een vitamine of mineraal

Wat zijn mineralen ook wel?

1. Zouten
2. Vitaminen
3. Stenen
4. Suikers

Welke twee functies heeft vet hoofdzakelijk?

1. Brandstof en reservestof
2. Bouwstof en beschermende stof
3. Beschermende stof en brandstof
4. Reservestof en bouwstof

Alle voedingsstoffen zijn........

1. brandstoffen
2. reservestoffen
3. bouwstoffen
4. beschermende stoffen

Welke voedingsstof(fen) zijn GEEN brandstoffen?

1. andere voedingsstoffen dan die genoemd zijn bij B,C en D
2. koolhydraten
3. vetten
4. eiwitten

       Wat is eiwit? Trek  in het vak.

Eiwitten

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

              Wat is koolhydraat? Zet in het vak.

Koolhydraten

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

              Wat is water? Zet in het vak.

Water

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

              Wat zijn mineralen mineralen? Zet in het vak.

Mineralen

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

              Wat is vet? Zet in het vak.

Vetten

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

                          Wat is voedingsvezel? Zet in het vak.

Voedingsvezel

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

          Geen   

  voedingsstof

              Wat zijn vitaminen? Zet in het vak.

Vitaminen

    Bouwstof

     Brandstof

  Reserve stof

  Beschermende 

             stof

De paardensprong

Maak met de paardensprong uit het schaakspel het woord. 

Koolhydraten en eiwitten zijn ....?......

 Sleep daarna de letters naar de vakjes zodat het woord zichtbaar wordt.

Het paard in het schaakspel beweegt 2 velden horizontaal met 1 veld verticaal of een beweging van 2 velden verticaal met 1 veld horizontaal. 

Er ontstaat bij een paardensprong altijd een L-vorm.

**

**

fe

**

n

in

**

**

st

**

ed

**

gs

**

**

vo

of

**

**

**

Is meergranenbrood eigenlijk witbrood?

Is bruin brood gezonder dan wit brood?

De bakkers 'bakken het wel erg bruin'!

Dus: 

WEET WAT JE EET! - Bekijk het filmpje!

Eet je wel eens een spekje?

Oh, je eet dus aardappel!

Wil je weten hoe dat zit?  

Bekijk het filmpje van vanaf 4 min - 12.20 min

Je weet dan ook wat glucose (druivesuiker) is 

en hoe glucosesiroop eruit zit.