Week 1, les 2

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 1

Week 1, les 2

Programma

1. Leerdoelen van vandaag 
   
2. Uitleg 2.4 & 2.5
   
3. Herhaling microscoop
   
4. Tijd over: voorbespreking practicum
   

Leerdoelen van vandaag

• Je kunt de verschillende celonderdelen van planten en dieren benoemen
  
• Je kunt de functie van de verschillende celonderdelen benoemen
  

Hoe wordt dit gebruikt in je werk?

• Organellen planten: ecologisch analist, plantenveredeling of het optimaliseren van plantenteelt
  
• Organellen dieren: medisch analist, bloedbank medewerker of onderzoekscentra
  

Typen cellen

Eukaryoot = met celkern

• Planten, dieren, algen, schimmels, protozoën
  
• Zijn gespecialiseerder door aanwezigheid van meer celstructuren
  

Prokaryoot = zonder celkern

• Bacteriën
  

Welke celonderdelen (met uitgang van de celkern) ken je al?

Celmembraan

• Dun laagje dat hele cel omsluit
  
• Alleen met EM zichtbaar
  
• Geeft stevigheid en bescherming
  
• Regelt transport van stoffen
  

Celkern (nucleus)

• Grootste en meest opvallende organel
  
• Bijna altijd aanwezig
  
• Bestaat uit korrelige massa (kernplasma) waarin chromatine ligt en vaak nucleoli 
  
• Omgeven door dubbelmembraan
  

Celkern details

• Chromatine bestaat uit lange dunne draden van DNA 
• Kernlichaam (nucleolus) is vooral in niet-delende cellen zichtbaar en zijn structuren die zorgen voor de aanmaak en transport van deeltjes die later ribosomen worden
  
• Kernporiën laten selectief stoffen door

Ribosomen

• Kunnen vrij in cytoplasma liggen of gebonden zijn aan endoplasmatisch reticulum
  
• ''Eiwitfabriekjes''
  

Endoplasmatisch reticulum (ER)

• Bevat een netwerk van blaasjes en buisjes die door cytoplasma heen lopen
  
• Ruw ER = ribosomen eraan
  
• Glad ER = geen ribosomen
• Transporteert eiwitten, maken van nieuwe membranen, ontgifting van stoffen en maken van lipiden

Golgi-apparaat

• Zichtbaar met EM
  
• Verwant aan ER, blaasjes gaan van ER fuseren aan Golgi en aan andere kant snoeren ze af 

     (endo- & exocytose)

• Producten vanuit ER worden chemisch omgebouwd voor functies buiten de cel
  

Endo- en exocytose

Lysosomen

• Blaasjes gevuld met enzymen
  
• Zorgen voor vertering en afbraak van grote moleculen zoals eiwitten en koolhydraten wanneer voedseldeeltjes de cel in komen
  
• Vernietigen organellen: autolyse ('zelfmoordzakjes') 
  

Mitochondriën

• Energieproducenten van de cel
  
• Biochemische reacties vinden plaats aan voedselmoleculen waarbij energie vrijkomt 
  
• Per cel verschilt het hoeveel mitochondriën aanwezig zijn
  
• Kunnen zelfstandig delen

Plastiden

• In plantaardige cellen aanwezig
  
• Drie groepen: chromoplasten (gekleurd), chloroplasten (groen), leukoplasten (wit of kleurloos)
  

Chloroplasten

• Bladgroenkorrels
  
• Bevat groen pigment: chlorofyl
  
• Chlorofyl vangt energie uit zonlicht op, welke gebruikt wordt voor fotosynthese
  
• Kunnen zelfstandig delen
  

Chromoplasten

• Bevatten gele of oranje pigmenten
  
• Geven kleur aan bloemen, rijpe vruchten en herfstbladeren
  

Leukoplasten

• Organellen met opgeslagen materiaal zoals zetmeel, eiwit of olie
  
• Opslag in de vorm van korrels
  
• Aardappelen en bananen zitten vol leukoplasten
  

Vacuole

• Ruimten die met vloeistof zijn gevuld
  
• Opslagreservoir van water, zouten en suikers
  
• Ook stortplaats van afvalproducten die schadelijk kunnen zijn als ze ophopen in het cytoplasma (kan dus ook voor bescherming zorgen van buitenaf)
  

Waarom zou een vacuole kunnen zorgen voor bescherming tegen invloeden van buitenaf?

Cytoplasma

• Alles wat binnen de celmembraan valt met uitzondering van de kern
  
• Waterige, stroperige oplossing waarin koolhydraten, lipiden, eiwitten, mineralen en opgeloste gassen voorkomen
  
• Vinden veel biochemische reacties in plaats
  

Cytoskelet

• Netwerk van vezels of draden
  
• Geven steun en vorm aan cel
  
• Vooral belangrijk bij dierlijke cellen want die hebben geen celwand
  
• Beweging kan door ciliën of flagellen of door amoeboïde bewegingen
  

Ciliën en flagellen

• Trilharen/ciliën: relatief korte zweepharen, in grote hoeveelheden op oppervlak van cellen
  
• Flagellen: lang, 1 of 2 per cel, maken golfbewegingen
  

Centriolen

• Twee ronde cilindervormige structuren, staan loodrecht op elkaar
  
• Spelen rol bij celdeling
  

Celwand

• Uitscheidingsproduct van de cel
  
• Veel dikker dan celmembraan
  
• Bestaat uit cellulose
  
• Waar celwanden van twee cellen elkaar raken heet middenlamel: bestaat uit pectine
  
• Kleine openingen voor verbinding: plasmodesmata
  

Welke ken je als bladgroenkorrel?

1. Chromoplast
2. Chloroplast
3. Leukoplast

Bij welke microscoop kun je levende cellen bekijken?

1. Lichtmicroscoop
2. Fluorescentiemic.
3. Fasecontrastmic.
4. Elektronenmicroscoop

Hoe heet het als een blaasje wordt opgenomen in de cel?

1. Exocytose
2. Endocytose
3. Autolyse
4. Fotosynthese

Wat doen ribosomen?

1. Energie uit voeding halen
2. Reguleert transport in en uit de cel
3. Geeft steun en bescherming
4. Maken eiwitten

Welk organel heeft geen dubbelmembraan?

1. Kern
2. Lysosoom
3. Endoplasmatisch reticulum
4. Mitochondrium

Leerdoelen van deze week

• Je kunt de verschillende celonderdelen van planten en dieren benoemen.
• Je kunt de functie van de verschillende celonderdelen benoemen.
• Je kunt de verschillende typen microscopen beschrijven en aangeven wat hun specifieke functies zijn.
• Je kunt de functie van de onderdelen van een lichtmicroscoop beschrijven.

Vind je dat je deze leerdoelen al goed genoeg kent?

😒🙁😐🙂😃