Les 3: Gaan we de grens over?

• Mentorles
• MBO
• Middelbare school
• Basisschool
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Groep 8
• Leerjaar 1,2
• Studiejaar 1

Introduction

In het thema Kennismaken staat groepsvorming centraal. We zetten deze lessen het thema Reizen in als metafoor. De leerlingen zijn net terug van vakantie en gaan met elkaar aan een nieuwe reis beginnen. Hoe zorg je dat jouw reisgezelschap prettig is, je niet over andermans en je eigen grenzen gaat en hoe je met elkaar het reisdoel (overgang naar het volgend jaar) zo goed en leuk mogelijk gaat behalen? In meerdere lessen leren de leerlingen elkaar beter kennen, leren ze hun plek in de groep te pakken en gaan ze met elkaar de klassenregels opstellen. Maar bovenal gaan ze samenwerken, creatief aan de slag en met elkaar plezier maken. Het thema Kennismaken bevat meerdere lessen met een diversiteit aan werkvormen. Omdat groepsvorming en kennismaken centraal staan in deze reeks is heel bewust is gekozen voor veel creatieve, offline werkvormen en spellen. Niet al deze werkvormen zullen bij jou of je leerlingen passen. Kies díe werkvormen die jou aanspreken, waar je enthousiast van wordt en waar je jouw leerlingen in herkent. Stel zo jouw eigen kennismakingsprogramma samen tijdens de Gouden Weken. Zet deze werkvormen ook gerust in gedurende de rest van het jaar. Iedere les is opgebouwd uit een werkvorm met een educatieve laag en een spelvorm. Er hoeft namelijk niet altijd een diepere leerlaag te zijn. Plezier als groep is een uitstekend (leer-)doel tijdens een mentorles.

Instructions

Kennismaken - Les 3: Gaan we de grens over?

Doelen van de les:

• De leerlingen hebben lol gehad met elkaar.
• De groep leert elkaar weer een stukje beter kennen.
• De leerlingen begrijpen dat grenzen overgaan zowel positieve als. negatieve kanten heeft.
• De leerlingen kunnen hun grenzen aangeven voor wat betreft dit schooljaar.
  
• Samen met de groep krijg je inzichtelijk welke grenzen niet door de groep overgegaan worden.

Voorbereiding

• Neem de slides door.
• Zorg dat je voor aanvang de eventuele werkbladen hebt uitgeprint en eventuele benodigdheden klaar hebt liggen.

Benodigdheden 

• Centraal scherm om de les te tonen
• Wanneer naast het scherm ook andere benodigdheden vereist zijn, vind je dat in de notities bij de desbetreffende slide.

T

N

E

M

O

R

 Gaan we de grens over?

Na deze les...

1

2

3

Stelling #1

'De grens over gaan' klinkt...

Voor de docent

Bespreek dat grenzen overgaan voor iedereen anders is. Wat de een enorm uitdagend vindt, is voor de ander net een stap te ver.

Je hebt elkaar daarin te respecteren.

De hierop volgende slides gaan verder in op wat je nu eigenlijk als grens kan beschouwen.

Vraag #1

Over wat voor verschillende grenzen kan je heen gaan? 

Schrijf er in een minuut zoveel mogelijk op.

Voor de docent:

Deze opdracht is er voor om de leerlingen bewust te maken van de verschillende soorten grenzen waar je over kan.

Denk aan landsgrenzen, angst, de wet,  persoonlijke grenzen, etc.

Vinden de leerlingen deze opdracht moeilijk? Geef ze dan een zetje in de goede richting door zelf wat grenzen op te schrijven.

Stelling #2

'Ik weet goed waar mijn eigen grenzen liggen.

Ja ik weet precies waar mijn grenzen liggen

Ik weet nog niet zo goed waar mijn grenzen liggen

Ik weet echt nog niet waar mijn grenzen liggen

Voor de docent

Bespreek dat grenzen overgaan voor iedereen anders is. Wat de een enorm uitdagend vindt, is voor de ander net een stap te ver.

Je hebt elkaar daarin te respecteren.

De hierop volgende slides gaan verder in op wat je nu eigenlijk als grens kan beschouwen.

Hoeveel grenzen ben jij over gegaan?

Zet jezelf op de kaart

Vraag #2

Voor de docent

Bespreek met de groep:

• Over welke grenzen hebben de leerlingen het? Tellen ze het aantal landen waarin ze geweest zijn?
• Merk je het wanneer je over grenzen heen gaat? Zowel die van jou als die van anderen?
• Wie kan daar een voorbeeld van geven? Hoe voelde dat? Hoe heb je het later opgelost of aangepakt?
• Welke grens ben jij over gegaan waar je trots op bent?
• Welke grens zou je nu niet meer overgaan?

Voor de docent

Bespreek met de leerlingen:

• Grenzen overgaan heeft absoluut een positieve kant! Grenzen overgaan kan staan voor ontdekken, ervaren, leren en groeien.
• Bedenk eens als je de grens over gaat naar een ander land; je eet onbekend voedsel, je ziet nieuwe landschappen en ervaart nieuwe dingen. Je kan bijvoorbeeld bergen bewandelen, palmbomen bekijken of leeuwen spotten! 
• Je kan ook je eigen grenzen over gaan op een positieve manier! Wanneer je denkt iets niet te kunnen, angstig bent en het tóch doet! Daar ontwikkel je door, het maakt je sterker!
• Anderen kunnen je daarbij helpen en stimuleren. Denk aan je familie, je leraren, je mentor en je klasgenoten! 
• Hoe zou jij dit voor iemand kunnen doen? Heb je iemand wel eens over een grens geholpen? Hoe weet je wanneer je te ver gaat in het stimuleren? Wat is het juiste moment om iemand zijn grens te laten bewaren?

1

2

Voor de docent:

Doel van deze opdracht: Bij iets te moeten tekenen, voelen veel mensen zich kwetsbaar. Vaak komen de verontschuldigingen meteen: "Ik kan niet tekenen hoor!" of "Dit ziet er niet uit!". Nu heeft iedereen een 'handicap' en gaat het niet om het resultaat, maar om het ervaren van het ongemak met elkaar en dat daar ook hartelijk om gelachen mag worden! 

Voorbereiding:

• Geef de leerlingen een stapeltje A4-tjes en een potlood. 
• Zet de spinners op het digibord.

Werkwijze:

• Draai spinner 1 om te zien waarmee de leerlingen moeten tekenen.
• Draai spinner 2 om te zien wat er getekend moet worden.
• Bekijk met elkaar de tekeningen en heb vooral plezier om de resultaten!
• Baart oefening kunst? En wordt het minder ongemakkelijk nu iedereen met dezelfde uitdaging wordt geconfronteerd?

Variant:

Draai  niet aan spinner 1, maar bind in plaats daarvan de handen van kinderen aan elkaar vast. Laat de kinderen tegenover elkaar zitten en bind de twee rechterhanden vast met een touwtje dat weinig bewegingsruimte geeft.

De leerlingen zullen elkaar in de weg zitten als ze proberen te tekenen. Lol gegarandeert!

Welk duo weet zó goed samen te werken dat de opdracht lukt?

Speel het spel zo lang als de groep het leuk vindt. Dit spel valt ook prima halverwege het jaar een keer te spelen.

Comfortzone

Stretchzone

Paniekzone

Dit kan ik, kom maar door.

Ik wil het wel proberen.

NEE! Nooit van mijn leven!

Voor de docent:

Doel van deze opdracht: De leerlingen bewust maken dat iedereen zijn eigen uitdagingen heeft. Elkaar stimuleren en steunen werkt beter dan iemand pushen en voor gek zetten.

Voorbereiding zonder devices:

• Markeer drie plekken in het lokaal. Een comfort-, een stretch- en een paniekzone. Print hiervoor eventueel de Comfortzone-kaarten uit de bijlage uit en leg/hang deze in het lokaal.
• Zorg voor voldoende loopruimte in het lokaal.
• Zet de spinner op het digibord.

Werkwijze:

• Draai de spinner.
• Lees de activiteit en laat de leerlingen naar de plek lopen die voor hen qua gevoel past bij de activiteit. Voelt de activiteit comfortabel, spannend of is er sprake van pure paniek?
• Maak keuzes bespreekbaar en kijk of er leerlingen zijn die de grens over durven te gaan door een situatie tóch aan te gaan.

Denk ook aan vragen als: 

• Wat maakt dat de antwoorden zo anders zijn? Wat zegt dat over ons als groep?
• Hoe kunnen we van elkaar leren?
• Ben je bereid een stap te zetten tijdens deze les? Wie gaat de activiteit aan?

Werk je liever digitaal?

Sla de les op en zet de volgende slide in. Dat is een woordweb met de drie zones.

Klik hiervoor op het oogje rechts van de miniatuurslide in de linkerkolom. De slide wordt dan zichtbaar in de les.

Comfortzone

Stretchzone

Paniekzone

Dit kan ik, kom maar door.

Ik wil het wel proberen.

NEE! Nooit van mijn leven!

Voor de docent:

Werkwijze:

• Start met de vorige slide om de activiteit in de spinner te bepalen.
• Laat de leerlingen voor deze situatie hun naam intypen.
• Sleep de namen naar de juiste zone.
  
• Ga weer terug naar de vorige slide om een nieuwe activiteit te draaien.

Bespreek met de groep de antwoorden:

• Wat maakt dat de antwoorden zo anders zijn? Wat zegt dat over ons als groep?
• Hoe kunnen we van elkaar leren?
• Ben je bereid een stap te zetten tijdens deze les? Wie gaat de activiteit aan?

Stelling #3

Hoe voelt het om iets te bereiken wat je niet van jezelf had verwacht?

😒🙁😐🙂😃

Voor de docent:

• Opdrachten waarin leerlingen moeten samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken werkt goed voor de groepsvorming. Vindt de groep dit nu nog moeilijk? Oefen dan vaker in het jaar met spelvormen die samenwerken stimuleren. Gaan dan vooral opzoek naar coöperatieve spelvormen.
• Vraag naar de reacties van de leerlingen die voor een eigen antwoord hebben gekozen. 
• Laat een aantal leerlingen hun antwoord toelichten.

Wanneer heb jij voor het laatst duidelijk je grens aangegeven?

Hoe reageerde andere toen?

Zet jezelf op de kaart

Vraag #3

Voor de docent

Bespreek met de groep:

• Over welke grenzen hebben de leerlingen het? Tellen ze het aantal landen waarin ze geweest zijn?
• Merk je het wanneer je over grenzen heen gaat? Zowel die van jou als die van anderen?
• Wie kan daar een voorbeeld van geven? Hoe voelde dat? Hoe heb je het later opgelost of aangepakt?
• Welke grens ben jij over gegaan waar je trots op bent?
• Welke grens zou je nu niet meer overgaan?

Voor de docent

Bespreek met de groep dat het enorm belangrijk is om elkaars grenzen te respecteren in een groep!

Als je je veilig voelt, heb je de kans je optimaal te ontwikkelen en te leren.

Het tegenovergestelde geldt in groepen waarin grenzen niet gerespecteerd worden. Dat is geen goede voedingsbodem om te ontdekken, te leren en te ontwikkelen.

Kijk voor meer kant-en-klare lessen over normen en waarden of grenzen aangeven eens op  Actief!. Het kanaal van LessonUp met lessen rondom burgerschap.

Stelling #4

Hier ligt voor mij een grens

Mij aanraken

Iets over mij zeggen

Fluisteren achter mijn rug

Naar mij kijken

Mij niet mee laten doen.

Voor de docent:

• Opdrachten waarin leerlingen moeten samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken werkt goed voor de groepsvorming. Vindt de groep dit nu nog moeilijk? Oefen dan vaker in het jaar met spelvormen die samenwerken stimuleren. Gaan dan vooral opzoek naar coöperatieve spelvormen.
• Vraag naar de reacties van de leerlingen die voor een eigen antwoord hebben gekozen. 
• Laat een aantal leerlingen hun antwoord toelichten.

Voor de docent:

Doel van deze opdracht: Het zichtbaar maken wat de grenzen zijn voor de individuele leerlingen, maar uiteindelijk ook voor de klas als geheel.

Werkwijze zonder devices:

Voorbereiding: 

• Print de 'Hier trek ik de grens'-kaarten uit de bijlage uit.
• Zorg voor ruimte in het lokaal om de kaarten neer te leggen.

Werkwijze:

• Geef iedere leerling de twee kaarten. 
• Laat de leerlingen ieder voor zich de kaarten invullen. Geef ze hier even de tijd voor.
• Vul zelf ook de twee kaarten in.
• Start met jouw eigen kaarten en leg uit waarom dit jouw grenzen zijn.
• Laat de leerlingen een voor een hun kaarten neerleggen, aansluitend op jouw kaarten.
• Komen kaarten qua inhoud  overeen? Stapel ze. Op die manier krijg je mooi inzichtelijk waar voor de klas de nadruk op ligt.
• Bespreek het resultaat van de zichtbaar geworden (roze) grens. Kan iedereen zich vinden in deze grens? Kunnen we ons aan deze grens houden? Wat spreken we af als iemand het gevoel heeft dat er over de grens wordt gegaan?

Tip: Geef de leerlingen 5 fiches/legoblokjes en laat deze op de voor hen 5 belangrijkste grenzen leggen om zichtbaar te maken welke grenzen het 'zwaarst' wegen.

Werk je liever digitaal?

Sla de les op en zet de volgende slide in. Dat is een woordweb met de drie zones.

Klik hiervoor op het oogje rechts van de miniatuurslide in de linkerkolom. De slide wordt dan zichtbaar in de les.

Voor de docent:

Werkwijze:

• Zet zelf als eerste jouw antwoorden in het woordweb en sleep deze naar de juiste kaarten.
• Laat vervolgens de leerlingen hun antwoorden invoeren en versleep ook deze naar de juiste plek.
• Overeenkomende antwoorden kan je bij elkaar plaatsen.
• Bespreek met de groep de resultaten. Wat betekent dit voor de manier waarop jullie als groep het komende jaar met elkaar omgaan?

Tip:

• Laat het ingevulde woordweb op gepaste momenten terugkomen tijdens je mentorlessen om de leerlingen te helpen herinneren aan de grenzen die zijzelf aangaven voor dit jaar.

Dit vind ik de belangrijkste 'grens' van onze klas.

Zet jezelf op de kaart

Vraag #4

Voor de docent

Bespreek met de groep:

• Over welke grenzen hebben de leerlingen het? Tellen ze het aantal landen waarin ze geweest zijn?
• Merk je het wanneer je over grenzen heen gaat? Zowel die van jou als die van anderen?
• Wie kan daar een voorbeeld van geven? Hoe voelde dat? Hoe heb je het later opgelost of aangepakt?
• Welke grens ben jij over gegaan waar je trots op bent?
• Welke grens zou je nu niet meer overgaan?

Stelling #5

Ik wil graag meewerken aan de sfeer in onze klas en zal de grenzen bewaken

010

Voor de docent:

• Opdrachten waarin leerlingen moeten samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken werkt goed voor de groepsvorming. Vindt de groep dit nu nog moeilijk? Oefen dan vaker in het jaar met spelvormen die samenwerken stimuleren. Gaan dan vooral opzoek naar coöperatieve spelvormen.
• Vraag naar de reacties van de leerlingen die voor een eigen antwoord hebben gekozen. 
• Laat een aantal leerlingen hun antwoord toelichten.

Vraag #5

Wat was jouw grootste uitdaging deze les? 

Zet jezelf op de kaart

Voor de docent:

Dit is best een pittige vraag voor de leerlingen. Maar dit is wel het uitgesproken moment om de grenzen in de groep te ervaren. Want voelen alle leerlingen zich vrij genoeg om deze vraag eerlijk te beantwoorden?

Voor jou geeft het ook een mooi inzicht in de uitdagingen die jouw leerlingen voor zichzelf zien.

Stelling #6

Het samenwerken met de hele klas maakte deze les...

Voor de docent:

• Opdrachten waarin leerlingen moeten samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken werkt goed voor de groepsvorming. Vindt de groep dit nu nog moeilijk? Oefen dan vaker in het jaar met spelvormen die samenwerken stimuleren. Gaan dan vooral opzoek naar coöperatieve spelvormen.
• Vraag naar de reacties van de leerlingen die voor een eigen antwoord hebben gekozen. 
• Laat een aantal leerlingen hun antwoord toelichten.

Vraag #6

Wat was het leukste moment van deze les?

Zet jezelf op de kaart