Les 3 De prestatiegraad

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2-4

Cursus verliezen beperken

Welkom

Week 1 - Introductie OEE

Week 2 - Beschikbaarheidsgraad

Week 3 - Prestatiegraad

Week 4 - Kwaliteitsgraad

Week 5 - De OEE berekenen 1

Week 6 - De OEE berekenen 2

Week 7 - Herhaling lesstof

Week 8 - Schriftelijke eindtoets

Planning komende weken

Na deze les:

1. Weet je wat de prestatiegraad van een machine is
2. Ken je de twee onderdelen waaruit de prestatiegraad bestaat bestaat (inclusief voorbeelden)
3. Kun je de prestatiegraad berekenen

• Draait altijd 
• Op maximale snelheid en
• Alle producten zijn in één keer goed!

O.E.E. is 100%

Een machine die ideaal presteert:

Samengevat: een machine die ideaal presteert:

• draait altijd,

• op maximale snelheid en

• alle producten zijn in-een-keer goed.

Voor de OEE geldt de afspraak dat als de prestatie van de machine aan al deze

drie voorwaarden voldoet, de effectiviteit (OEE) 100% is. 

Het werkelijk aantal geproduceerde producten ten opzichte van het aantal producten dat de machine had kunnen maken (als ze op maximale snelheid had gedraaid in de tijd dat er producten uit kwamen).

Prestatiegraad

Het tweede kenmerk van de ideale machineprestatie is het produceren op

maximale snelheid. In de tijd dat de machine produceert, doet die dat in het ideale

geval op maximale snelheid. De prestatiegraad van de OEE geeft de verhouding

weer tussen het werkelijke aantal geproduceerde producten ten opzichte van het

aantal producten dat de machine had kunnen maken als ze op maximale snelheid

had gedraaid in de tijd dat er producten uit de machine kwamen. Verderop in dit

hoofdstuk staat de uitleg van de berekening. 

Prestatiegraad en machineverliezen

Net als de Beschikbaarheidsgraad kent de Prestatiegraad ook twee typen

machineverliezen, namelijk: Snelheidsverlies en Korte stops. 

Machineverlies 3: Snelheidsverlies

• Langzamer produceren dan op maximale snelheid
• Maximaal is wat de machineleverancier garandeert

Een paar vormen van machineverlies:

• Bewust op lage snelheid produceren
• Voorzichtig produceren
• Langzaam draaien bij opstarten of leegdraaien

Machineverlies 3: Snelheidsverlies

Sne!heidsver!ies is het langzamer produceren dan op de

maximale snelheid. In theorie schaf je een machine aan

om op maximale snelheid te produceren. Als de

werkelijke snelheid lager ligt, dan blijft een deel van de

gekochte capaciteit ongebruikt. Deze maximale snelheid

is bijvoorbeeld de snelheid die de machineleverancier garandeert. In de praktijk

zijn er echter machines die sneller gaan dan deze, vaak voorzichtig gestelde,

garantiesnelheid. Zorg er in ieder geval voor dat het niet mogelijk is om de

gekozen maximale snelheid te overschrijden, want dan doet de machine het beter

dan het ideaal - een onmogelijkheid.

Let erop: De prestatiegraad berekent de machinesnelheid over de tijd dat er

producten uit de machine komen. De verliezen als gevolg van de tijd dat de

machine stilstaat zijn al berekend in de beschikbaarheidsgraad.

Er zijn een paar vormen van snelheidsverlies, zoals:

• Bewust op lagere snelheid produceren, omdat bij hogere snelheden de

kwaliteit van het product vermindert, of de kans op storingen groter is.

24

• Voorzichtig produceren: soms zie je onderscheid bij operators in de door

hen gebruikte snelheden. Er zijn er die voorzichtig zijn en redeneren

vanuit het motto: 'een machine moet nooit op z'n hardst draaien, dat geeft

alleen maar problemen'. Andere operators nemen meer risico's door met

hogere snelheden te draaien. Dat is soms terug te zien in de OEEgrafieken: de voorzichtige operators hebben een lagere prestatiegraad

maar een hogere beschikbaarheidsgraad dan de operators met meer durf.

• Een derde vorm van snelheidsverlies treedt op na elke opstart de machine

langzaam op de ingestelde snelheid komt, of het op lage snelheid

leegdraaien van de productielijn.

Langzamer draaien als verlies zien betekent niet dat vanaf morgen de machine

altijd op maximale snelheid moet draaien. De gevolgen daarvan kunnen erger zijn

dan het huidige snelheidsverlies. Het is wel belangrijk om dit snelheidsverlies

zichtbaar te maken, omdat alleen zichtbaar gemaakte verliezen uitnodigen om te

analyseren. Waarom draaien we op lagere snelheid? Wat moeten we doen om

verantwoord sneller te kunnen draaien?

Machineverlies 4: Korte stops

• Stilstanden die kort duren maar vaak voorkomen 
• Verhelpen kost weinig tijd, operator doet dit zelf
• < 5 minuten

Machineverlies 4: Korte stops

Een tweede vorm van verlies binnen de prestatiegraad is de

korte stop. Korte stops zijn stilstanden die kort duren, maar

vaak voorkomen. Voorbeeld is een machine die vastloopt

en stilvalt, omdat een verpakking omvalt op de

transportbaan of omdat een doos scheef de machine in

gaat. Het verhelpen van een korte stop neemt weinig tijd in

beslag. De operator doet het zelf, er komt geen monteur aan te pas.

~ Lege plekken op de productieband zijn ook korte stops

Een stilstand heet een korte stop wanneer deze niet langer dan vijf minuten duurt.

De keuze voor 5 minuten als grens komt uit de tijd dat de OEE voornamelijk

handmatig gemeten werd. Het is ondoenlijk om tijdens de productie alle stops van

enkele seconden of een paar minuten voor langere tijd handmatig te noteren.

Nakajima legde de grens zelfs bij minimaal 10 minuten. In de praktijk blijkt dat te

onnauwkeurig.

Terwijllangdurige technische of logistieke stilstanden alle aandacht krijgen van de

technische dienst en het management, worden korte stops doorgaans niet

gemeten, maar verwaarloosd of stilzwijgend geaccepteerd alsof ze er nu eenmaal

bij horen. Door het afbreken van een aandrijfas staat een machine 6 uur stil,

rondom de machine is er veel drukte van witte en blauwe jassen. Een incidentele

machinestilstand als gevolg van de afgebroken as duurt lang, maar de kans dat

het voorkomt is erg klein. 

Soorten korte stops:

• Ongeplande korte stops (bv. vastlopen of omvallen)
• Geplande korte stops (bv. productwissel, foliewissel)
• Lege plekken in productie 

Het bedienen van een machine met veel korte stops heeft wel iets weg van het

rijden door een drukke stad met veel verkeerslichten. Voortdurend stoppen voor

het rode licht en weer optrekken bij groen. Zeer vermoeiend, zeker als je dat een

hele werkdag doet. In veel situaties is de persoon die de machine bedient de

enige die zich bewust is van al deze kleine stops. Het hortende en stotende

gedrag van de machine beschouwt men als normaal. Bij vrijwel elke korte stop

hoort een ingreep van de operator. Het is interessant om eens te analyseren

hoeveel korte stops de machine heeft per dienst.

Er zijn een paar verschijningsvormen van korte stops:

• Ongeplande korte stops, zoals kleine verstoringen door vastlopen of

omvallen;

• 'Geplande' korte stops, zoals productwissels en foliewissels: ze zijn

gepland maar duren korter dan 5 minuten;

• Korte stops door lege plekken in de productie. Van een carrouselvulmachine met 120 vulkoppen ontbreekt steeds bij elke vulronde één

flesje. Zo'n lege plek is een korte stop. 

Prestatiegraad berekenen

Onderscheid tussen snelheidsverlies en korte stops

in het voorbeeld hierboven is de prestatiegraad berekend, maar is nog niet

bekend welk deel van het verlies snelheidsverlies is en welk deel de korte stops.

Om het snelheidsverlies te kunnen berekenen hebben we de werkelijke snelheid

nodig waarop gedraaid is. Dat kan bijvoorbeeld door tijdens productie de

werkelijke snelheid af te lezen van het bedieningspaneel van de machine en die te

noteren.

De gegevens voor de OEE-berekening kunnen handmatig of automatisch

verzameld worden. In hoofdstuk 10 bespreken we de voor- en nadelen van beide

methoden. Bij handmatig verzamelen van de gegevens voor de OEE zijn de korte

stops de sluitpost van de OEE-berekening. Frequentie en duur van de korte stops

zijn immers niet bijgehouden.

In het voorbeeld hieronder zijn snelheidsverlies en korte stops berekend op basis

van handmatige registratie van de gegevens. 

Nu ff zelf uitrekenen!!!!

Kijk voor de uitwerking op de volgende sheet

Kijk voor de uitwerking op de volgende sheet

Volgende week: De kwaliteitsgraad

Eerst de kwaliteitsgraad

De beschikbaarheidsgraad en de prestatiegraad houden geen rekening met de

kwaliteit van de geproduceerde producten. De kwaliteitsgraad maakt wel zichtbaar

welk deel van de producten voldoet aan de klantspecificatie en welk deel niet. In

het volgende hoofdstuk meer over de kwaliteitsgraad.