2_Groen lj 2_: Ecologische voetafdruk

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Leerdoelen

1: Je kunt uitleggen wat jouw ecologische voetafdruk is.

2: Je weet wat fossiele brandstoffen zijn.

3: Je begrijpt waarom het beter is om duurzame energie te gebruiken.
4: Je begrijpt dat biotechnologie en biologische landbouw bijdraagt aan duurzaam eten.

Is er genoeg voedsel voor iedereen in de toekomst?

https://voetafdruktest.wwf.nl/

Hw. Maak de test thuis met een van je ouders en maak tevens een print screen van de uitslag. Sla deze op in Word met de naam Ecologische voetafdruk

WONEN

Fossiele brandstoffen
voor...

- verwarmen

- productie
- verpakking 
- transport

De energie  komt vaak van fossiele brandstoffen zoals aardgas, aardolie of steenkool.

vraag: Wat zijn twee nadelen voor
het gebruik van fossiele brandstoffen?

2

vraag: Wat betekent het als iets fossiel is?

Antwoord op de vraag in de dia:
-Erg vervuilend voor het milieu.
-Ze raken een keer op.

Nadelen fossiele
brandstoffen

1: erg vervuilend
2: het raakt op

3: opwarming aarde

4: etc.

2

vraag: Wat betekent het als iets fossiel is?

Antwoord op de vraag in de dia:
-Erg vervuilend voor het milieu.
-Ze raken een keer op.

eenvandaag.avrotros.nl

Duurzame energie

Het is beter duurzame energie te gebruiken; het is niet schadelijk voor het milieu en het raakt niet op. 

Vraag: Welke soorten duurzame energie zijn er?

3

Antwoord:

-Windenergie, zonne energie, biomassa, waterkrachtenergie

Poster

Maak een poster

Onderwerp;

Fossielen brandstoffen versus Duurzame energie

Poster maken met tweetallen. A4 formaat

Foto toevoegen aan materialenboekje

Poster A3 digitaal

Fossielen brandstoffen vs Duurzame energie

• Als eerste moet je poster opvallen! Opvallen houdt in dat jouw poster anders is dan de poster van anderen. 
• De boodschap van je poster snel en duidelijk over moet komen.
• Plaats zo weinig mogelijk tekst op een poster 
• De poster moet het verhaal vertellen zonder benodigde uitleg.
  
• Zorg dat de poster leesbaar is van grote afstand. 
• Durf keuzes te maken! 
• Kies je afbeeldingen slim!
  
• Jouw poster moet op het gevoel werken. De meest effectieve posters werken op je gevoel. 
• Jouw poster moet aanzetten tot handelen. Je wilt dat de lezer iets gaat doen. 

Film; a life on our planet

Film introductie, van 27:51 tot 48:37

Maak 2-tallen, open een nieuw Word document en deel deze met elkaar.

Noteer 5 aandachtspunten die jullie zijn opgevallen. Zet daar tevens bij waarom deze momenten jullie aanspreken.

Klassikaal, hoeveel zijn er negatief, bespreek waarom dit is blijven hangen en wat dit betekent

verwacht toekomst beeld, film fragment; 48:15-52:30

De volgende foto's laten zien wat ieder gezin in een week eet. Bekijk de foto's aandachtig. Beantwoord deze vragen:

1: Wat valt je op aan de hoeveelheid eten per gezin?
2: Wat valt je op aan het soort eten?
3: Welk gezin heeft een groter ecologische voetafdruk en waarom? 

Aandachtrichter/voorkennis ophalen.

De foto's zijn van Hungry Planet; een fotograaf heeft 24 landen bezocht om te kijken wat een gezin in dat land gemiddeld per week eet. 

Een gezin in Duitsland

Een gezin in Sudan

1: vier gezinsleden vs. zes gezinsleden.

2: Het Duits gezin eet veel meer dan het Sudanese gezin. Ook eten ze veel meer vlees. Het Duits gezin benut veel drinken en eten dat verpakt is in plastic. 

3: Het Duits gezin; zij eten veel meer (luxe) eten, zoals bier, dat veel water en energie kost om te produceren. De verpakking van het eten kost ook veel energie. 

1: Wat valt je op aan de hoeveelheid eten per gezin?

2: Wat valt je op aan het soort eten?

3: Welk gezin heeft een groter ecologische voetafdruk en waarom?

Watervoetafdruk

De producten die je dagelijks gebruikt hebben veel water nodig gehad bij de productie.

Voeding is vooral een grote waterslokop: bijna 70 % van al het waterverbruik op aarde gaat naar het verbouwen van planten en gewassen.

Voedsel heeft daardoor een grote
watervoetafdruk.

Waterverbruik

1

Feiten:

-Er zit 15000 liter verborgen in één kilo rundvlees. Daar kun je 300 dagen van douchen.

-Van het oppervlak aan landbouwgrond waarvan één vleeseter kan worden gevoed, kunnen 3 tot 7 vegetariërs of 12 tot 20 veganisten leven.

Opdracht watervoetafdruk

Doe de test op; https://waterchallenge.be/

Maak daarna tweetallen

Wat heb je vanmorgen gegeten?

Hoe groot was je watervoetafdruk voor het samenstellen van deze maaltijd? Google per product je waterverbruik.

Welke kleding dragen jullie, doe hierbij hetzelfde 

Maak tweetallen, gebruik een A4 als kladpapier.

Schrijf beide op wat jullie gisteravond gegeten en gedronken hebben.

Maak een lijst van ingrediënten. (gebruik eventueel internet)

https://waterchallenge.be/bereken-mijn-watervoetafdruk/

voetafdruktest.wwf.nl

Waarom is de watervoetafdruk
van vlees groot?

1

De foto kun je vergroten

Waarom is de watervoetafdruk
van vlees groot?

-Nederland heeft ongeveer 3,8 miljoen runderen. Een koe eet per dag 60 kilo voer en drinkt 100 liter water.

-Soja is een soort krachtvoer dat uit Brazilië komt. De productie en transport van soja en ander voer kost veel energie en water! 

-Een vleeskoe wordt ongeveer na twee jaar geslacht. Tot die tijd elke dag 60 kilo voer geven kost heel veel water... 

1

De foto kun je vergroten

tot 2:25

Veeteelt / waterverbruik

100 liter water 

• Groen
• Grijs
• Blauw

55 kilo voer

• 75% gras
• 25% mais

5 kilo krachtvoer

• Soja, Brazilië

Wat is het verschil tussen Groen, Grijs en Blauw water?

Hoeveel water word gebruikt tijdens het productie proces van mais (veevoer)?

Hoeveel water word gebruikt tijdens het productie proces van krachtvoer (Soja)?

Een koe leeft ongeveer 750 dagen voor zij geslacht word, hoeveel water is er dan vebruikt.

Hoeveel kilo vlees levert een volwassen koe?

Groen, blauw en grijs water

In de definitie van waterfootprint wordt onderscheid gemaakt tussen groen, blauw en grijs water.

Groen water is regenwater in de bovenlaag van de bodem. Planten benutten dit voor hun groei. Groen water is het minst belastend voor de natuurlijke waterhuishouding.

Het verbruik van blauw en grijs water heeft een grotere impact. Blauw water wordt opgepompt voor bijvoorbeeld irrigatie- of drinkwater. Grijs water is water, dat nodig is voor een productieproces om vervuild water te verdunnen zodat de kwaliteit weer binnen de gestelde normen komt.

Voor blauw en grijs water wordt geput uit grondwater of oppervlaktewater. Een groot verbruik heeft invloed op de natuurlijke waterhuishouding. Als er teveel water wordt onttrokken, ontstaat een tekort.

Bijna 90% groen water

Het onderscheid tussen groen water enerzijds en blauw en grijs anderzijds relativeert de waterfootprint.

Voor de productie van vlees komt 85 tot 87% van de waterfootprint voor rekening van groen water. Circa 5 tot 8% is blauw water en 5 tot 10% is grijs water.

Voor rundvlees is de ‘totale’ waterfootprint het hoogst van alle dierlijke producten. De productie van rundvlees is minder efficiënt dan van varkensvlees of kip. Het duurt langer tot een rund slachtrijp is; er is dus meer voer nodig per kilogram vlees. Bovendien eten runderen gras en andere ruwvoeders. Dit vergt per eenheid voederwaarde meer (groen) water dan het voer dat varkens en kippen krijgen.

De hogere waterfootprint zit vooral in (het minst belastende) groen water. In de behoefte aan blauw en grijs water verschilt de rundvleesproductie niet veel van de varkens- of kippenvleesproductie. Intensieve veehouderijsystemen gebruiken meer voer en vergen meer blauw water. Dit hangt echter af van de samenstelling van het voer. Met een duurzaam grondstofgebruik kunnen veevoerfabrikanten de waterfootprint beperken.

Bron: Gerbens-Leenes, Mekonnen, Hoekstra, 2011 (A comparative study on the water footprint of poultry, pork and beef in different countries and production systems)

Duurzaam eten

Kunstmest bestaat uit stikstof en fosfaat. Fosfaat is een grondstof die ooit zal opraken. Deze is dus niet duurzaam.

We kunnen met biotechnologie ervoor zorgen dat sommige groentesoorten minder kunstmest nodig hebben en geen plantenziekten krijgen. 

Het volgende filmpje laat zien hoe dat gebeurt...

Maak de vragen van GoodFood@School (Elo), gebruik hiervoor ChatGPT of Google.

Een wetenschapper die de eigenschappen van basilicum aanpast.

4

Duurzaam eten

                            Vraag:  Waarom is biologisch eten duurder?

4

Biologische producten zijn veel arbeidsintensiever en de opbrengst per hectare is een stuk lager. Er mogen ook geen kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden.

www.cbs.nl

Biologische landbouw

Je gebruikt minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen voor komkommers.
Daarom moet je ze op een duurdere manier beschermen tegen plantenziekten.

Ook krijgen kippen meer ruimte. Meer ruimte vrij maken kost veel geld. Dat merk je aan de prijs.

Vraag: Hoe kun jij thuis duurzamer omgaan met jouw eetgedrag?

Wel biologisch

Niet biologisch

4

Antwoord:

-Minder vlees eten, seizoensproducten eten of eigen moestuintje aanleggen. 

Keurmerken

De voedselindustrie werkt met keurmerken.

Maak een overzicht van 15 voedsel keurmerken die je kunt vinden op internet. Zet ernaast waar het keurmerk voor staat.

Je maakt deze opdracht alleen!

Extra opdracht;