Tweede Kamerverkiezingen 2023

• Burgerschap
• Mentorles
• +3
• Middelbare school
• MBO
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 4-6
• Studiejaar 1-4

Introduction

In deze les gaan de studenten/leerlingen ontdekken waarom ze in een democratie, zoals Nederland, mogen stemmen, krijgen ze inzicht in de standpunten van de 15 grootste partijen in Nederland en leren ze hoe ze kunnen bepalen welke partij het beste bij hun eigen overtuigingen aansluiten.

Tweede Kamerverkiezingen

Aan het eind van deze les:

• kun je uitleggen waarom je in een democratie,
   zoals Nederland, mag stemmen;
  
  
• ben je bekend met de 15 grootste partijen
   van Nederland en waar ze voor staan;
  
  
• weet je welke partij bij jou past.

Schrijf in één minuut zo veel mogelijk losse woorden op waaraan jij moet denken bij het onderwerp:

stemmen voor de Tweede Kamer

Braindump

Voorkennis activeren

Doe: Laat de leerlingen/studenten in één minuut zo veel mogelijk losse woorden opschrijven die zij vinden passen bij het onderwerp 'stemmen voor de Tweede Kamer'.

Heb jij al eens gestemd?

Ja, ik heb gestemd

Nee, ik was geen 18

Nee, ik wist niet op welke partij

Nee, om een andere reden heb ik niet gestemd

Waarom vind jij het belangrijk om te stemmen?

Deze video legt de leerlingen uit hoe stemmen werkt.

Hoe bereid jij je voor als je gaat stemmen?

Vraag aan de leerlingen hoe zij stemmen aan gaan pakken.

Stemmen? Hoe doe je dat?!

Verdiep je

in partijen

Een beknopt 'stappenplan' maakt het hele proces inzichtelijker voor de leerlingen/studenten.

• Verdiep je in de verschillende partijen (websites)
• Doe een kieswijzer
• Kijk TV programma's over verkiezingen:
•  Collegetour, debatten, etc.
• Stem!

Stemmen? Hoe doe je dat?!

Doe een 

kieswijzer

Verdiep je

in partijen

• Verdiep je in de verschillende partijen (websites)
• Doe een kieswijzer
• Kijk TV programma's over verkiezingen:
•  Collegetour, debatten, etc.
• Stem!

Stemmen? Hoe doe je dat?!

Doe een 

kieswijzer

Verdiep je

in partijen

Kijk TV programma's

over verkiezingen

• Verdiep je in de verschillende partijen (websites)
• Doe een kieswijzer
• Kijk TV programma's over verkiezingen:
•  Collegetour, debatten, etc.
• Stem!

Stemmen? Hoe doe je dat?!

Doe een 

kieswijzer

Stem!

Verdiep je

in partijen

Kijk TV programma's

over verkiezingen

• Verdiep je in de verschillende partijen (websites)
• Doe een kieswijzer
• Kijk TV programma's over verkiezingen:
•  Collegetour, debatten, etc.
• Stem!

Politiek smoelenboek

Goede kop! Waar past hij op?

Sleep de kop naar het juiste overhemd.

Goede kop! Waar past hij op?

Sleep de kop naar het juiste overhemd.

Tien stellingen

Hierna volgen 10 stellingen. Laat de studenten/leerlingen antwoord geven op de stellingen. Zijn ze voor, neutraal of tegen de stelling? 

Sta langer stil bij de stelling(en) als er een discussie ontstaat. Het is goed om argumenten van elkaar te horen. Zorg vooraf wel voor een veilig omgeving waarin ieder zich prettig voelt om zijn/haar mening te delen.

In de slide die na iedere stelling volgt zien de studenten welke partijen voor, neutraal of tegen de stelling zijn. Deel deze slide met je studenten door de knop 'Deel met studenten'. Geef de studenten kort de tijd om de standpunten van de partijen door te nemen die hen interessant lijkt.

Doe je deze les zonder devices? Stel dan voor dat de studenten/leerlingen naar een kant van het lokaal kunnen lopen als ze voor of tegen een stelling zijn (links, midden, rechts). Wisbordjes of A4tjes is ook altijd een optie.

In sommige gevallen komt het voor dat partijen geen reactie op een stelling geven. Partijen stellen prioriteiten. Dit kun je ook aan de studenten laten weten.

Je mag vanaf 16 jaar al stemmen.

Nu mag je stemmen vanaf 18 jaar.

Door de wet aan te passen kunnen jongeren al vanaf 16 jaar gaan stemmen. Jongeren kunnen nu pas vanaf 18 jaar stemmen.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: Jongeren vanaf 16 jaar doen op veel manieren mee in onze samenleving, zoals werken of belasting betalen, maar kunnen hier nog niet over meebeslissen. Terwijl juist zij de gevolgen van die keuzes moeten dragen. Daarom wil D66 het stemrecht uitbreiden naar zestien- en zeventienjarigen.

DENK: Jongeren zijn de toekomst en wat er in de politiek wordt bepaald heeft een grote invloed op hun toekomst. Wij achten jongeren van 16 jaar oud en wijs genoeg om zelf een keuze te maken op wie ze willen stemmen.

CDA: Het CDA wil de stemgerechtigde leeftijd niet verlagen naar 16 jaar. De meeste jongeren van 16 en 17 jaar zitten nog midden in het proces van persoonlijke groei en ontwikkeling. Het CDA vindt het wel belangrijk dat de betrokkenheid van jongeren bij de politiek wordt vergroot en ze meer mogelijkheid krijgen om te participeren. Ouders en onderwijs spelen daarin een belangrijke rol.

SGP: De SGP vindt het logisch om de leeftijd voor meerderjarigheid als leeftijd voor het stemrecht te kiezen.

Forum: FVD denkt dat de stemgerechtigde leeftijd prima op 18 kan blijven staan. Onderzoek wijst ook uit dat de meerderheid van de jongeren van 16 en 17 zelf ook geen behoefte heeft om de leeftijd te verlagen.

ChristenUnie: Het is goed als jongeren onder de 18 actief willen zijn in de politiek, bijvoorbeeld via een politieke jongerenorganisatie. Het stemrecht krijg je wat de ChristenUnie betreft als je 18 wordt: een heldere grens. Dat past ook het best bij de rechten en plichten die horen bij volwassenheid.

BBB: In allerlei wet- en regelgeving is een grens van 18 jaar vastgelegd op basis van wetenschappelijke onderzoeken. Die grens moet dan ook uniform gelden.

SP: Politieke betrokkenheid of politiek actief zijn is veel meer dan alleen stemmen. Dat kan door te demonstreren of je aan te sluiten bij een politieke partij. In Nederland is de leeftijdsgrens voor volwassenheid 18, daar sluit de leeftijd om te stemmen bij aan.

JA21: Vanaf 18 jaar ben je voor de wet volwassen, daar horen rechten en plichten bij. JA21 is niet voor het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar.

PVV: Vanaf 18 jaar ben je volwassenen. Dat is een prima leeftijd om te gaan stemmen.

GL-PvdA: Het is belangrijk dat zij die het langst met de gevolgen van beleid te maken krijgen kunnen meedenken en meebeslissen. Door de vergrijzing dreigt de stem van jongeren onder te sneeuwen. Door jongeren vanaf 16 jaar stemrecht te geven zorgen we dat de belangen van toekomstige generaties beter worden meegewogen.

LEF: LEF wil de stemgerechtigde leeftijd uit de grondwet halen zodat er geëxperimenteerd kan worden met andere leeftijden. LEF vindt dat leerlingen vanaf 14 jaar bij het vak burgerschap al ervaring kunnen opdoen met stemmen in groepsverband. Zo kan iedere leerling onder begeleiding van de docent maatschappijleer zien hoe de democratie werkt en ervaren dat hun stem ertoe doet. Zo ontstaat een generatie burgers die een levenlang betrokken is en hun stem leert te gebruiken.

Volt: Volt gelooft in vernieuwing van de democratie, en wil dus het stemrecht verlagen naar 16 jaar.

PvdD: De politiek maakt keuzes die een grote impact hebben op de toekomst van jongeren. De kiesgerechtigde leeftijd wordt daarom verlaagd naar 16 jaar en daarvoor worden de Grondwet en de Kieswet aangepast.

BIJ1: Momenteel worden er veel politieke beslissingen gemaakt over jongeren zonder dat jongeren daar directe invloed op uit kunnen oefenen. Dit terwijl veel jongeren juist zeer politiek betrokken zijn. Daarom wil BIJ1 dat jongeren al vanaf 16 jaar mogen stemmen in verkiezingen.

Vanaf 18 jaar heb je recht op het minimumloon.

Het is nu vanaf 21 jaar.

Je hebt momenteel pas recht op het minimumloon vanaf 21 jaar, terwijl je voor de wet vanaf je 18e volwassen bent. Nu is het wettelijk mogelijk om jongeren tot hun 21ste onder het minimumloon te laten werken.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: D66 vindt dat iedereen vanaf 18 jaar recht moet krijgen op het volledige minimumuurloon. Ook het minimumloon voor zestien- en zeventienjarigen verhogen we.

DENK: Op je 18e ziet de wet je als volwassen en heb je ook de financiële verplichtingen van een volwassene. Het is dan wel zo eerlijk dat je ook een volwassen loon krijgt.

CDA: Zonder jeugdminimumloon wordt het voor jongeren lastiger om aan een bijbaantje te komen. Zij krijgen dan wel meer loon, maar moeten dan ook concurreren met 21+’ers die (in het algemeen) net wat meer werk en sociale vaardigheden hebben.

SGP: Ouders hebben tot 21 jaar de onderhoudsplicht voor hun kinderen. Tot die tijd hebben jongeren recht op het minimumjeugdloon, dat de achterliggende jaren al fors is gestegen met de verhoging van het wettelijk minimumloon.

Forum: FVD wil de huidige leeftijd blijven hanteren.

ChristenUnie: Iedereen heeft recht op een minimumloon. Voor jongeren is dit het minimumjeugdloon. Een belangrijk doel van het lagere minimumjeugdloon is om jongeren te stimuleren een vervolgopleiding te volgen na hun middelbare school. Hierdoor wordt voorkomen dat jongeren zonder vervolgopleiding de arbeidsmarkt op gaan.

BBB: Zodra mensen exact dezelfde functie uitvoeren als oudere leeftijdsgenoten, dienen zij hetzelfde betaald te worden. Je wordt dan betaald naar functie en werkzaamheden.

SP: De SP heeft altijd samen met jongeren actiegevoerd tegen het jeugdloon. Vanaf 18 jaar ben je volwassen en moet je ook gewoon als een volwassene betaald worden. Daarom zijn we voor minimaal 16 euro per uur vanaf 18 jaar.

JA21: Tijdens verkiezingen concurreren partijen met beloften voor aanzienlijke minimumloonverhogingen Dit is ondoordacht. Het leidt tot enorme kosten voor werkgevers en prijsstijgingen, de zogeheten ‘loon-prijs-spiraal’. Met als resultaat dat je ondanks een hoger salaris niet méér geld in je portemonnee overhoudt. Beter is het om de lasten te verlichten.

PVV: Wij zijn voor het uitbetalen van het minimumloon vanaf 18 jaar. Steeds meer mensen kunnen moeilijk rondkomen. Ook steeds meer jongeren kunnen moeilijk rondkomen. Uit het onderzoek van het Nibud blijkt dat het aantal jongvolwassenen (18-35 jaar) dat moeilijk rond kan komen, sinds 2018 is verdubbeld. Daarom zijn wij voor verhogen minimumloon en deze laten gelden vanaf 18 jaar.

Gl-PvdA: Vanaf je 18de mag je stemmen en ben je verantwoordelijk voor je eigen doen en laten. Daar hoort ook een volwaardig loon bij. Daarbij hebben steeds meer mensen moeite om rond te komen. Daarom verhogen we het minimumloon en gaat dat gelden voor iedereen vanaf achttien jaar.

LEF: LEF wil dat het jeugdloon (lagere minimumloon tot 21 jaar) wordt afgeschaft. Dit is uitbuiting van jonger personeel. Dit houdt in dat ook vanaf 15 jaar gewoon loon betaald moet worden. Werk is werk. Het jaar waarin je geboren bent is geen reden om iemand minder te betalen.

Volt: Volt wil het minimumjeugdloon geleidelijk afschaffen door het gelijk te trekken met het wettelijk minimumloon. Zo wilt Volt ervoor zorgen dat iedere werkende vanaf 18 jaar een fatsoenlijk loon krijgt.

PvdD: Het wettelijk minimumjeugdloon brengt veel jonge werkenden in de financiële problemen. We schaffen het minimum-jeugdloon af vanaf 18 jaar: volwassenen dienen ook een volwassen loon te krijgen. We verhogen het minimumloon naar 16 euro per uur.

BIJ1: Het minimumjeugdloon moet volledig worden afgeschaft en gelijkgetrokken met het minimumloon voor volwassenen.

VVD: We verhogen het minimumloon om werkende Nederlanders te steunen. We doen dit geleidelijk om kleine bedrijven te ontzien en te voorkomen dat prijzen onnodig extra stijgen.

Organisaties moeten verplicht worden

je te betalen tijdens/voor je stage.

Dat mag een organisatie nu zelf beslissen.

Werkgevers zijn momenteel wettelijk niet verplicht om stagevergoeding te geven. Sommige studenten worden daarom op dit moment niet altijd betaald voor hun stage.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: Elke student moet de kans hebben om werkervaring op te doen, zonder financiële druk. D66 vindt het daarom belangrijk dat studenten een eerlijke beloning ontvangen voor hun stagewerk. Zo krijgt iedereen de kans op waardevolle werkervaring. We helpen nieuwe of kleine bedrijven waar nodig om dit mogelijk te maken, zo voorkomen we dat stageplekken verdwijnen.

DENK: DENK wil dat stagiairs een eerlijke beloning krijgen voor het werk dat ze doen. De verplichting om stagevergoeding te betalen willen we vastleggen in een wet genaamd Wet minimumstagevergoeding.

CDA: Het CDA vindt dat stagiairs een vergoeding moeten krijgen voor hun werk. Tijdens een stage leveren studenten een waardevolle bijdrage aan de werkvloer. Daar past een fatsoenlijke waardering bij, omdat voor velen een bijbaan naast de stage amper te doen is, en er kosten zoals zorgverzekering, studiekosten en/ of huur betaald moeten worden.

SGP: Er zijn allerlei soorten stages, het is niet mogelijk om daar heel algemeen een verplichting voor te stellen. Het is niet toegestaan dat bedrijven en organisaties stages inzetten als een vervanging van betaald werk.

Forum: FVD denkt dat bedrijven en studenten prima onderling een vergoeding kunnen afspreken.

ChristenUnie: De ChristenUnie vindt het belangrijk dat studenten rond kunnen komen en niet tot hoge schulden worden aangezet. Een stagevergoeding draagt daaraan bij. In overleg met studentenvakbonden, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven moet de overheid afspraken maken over een minimale stagevergoeding, die wordt opgenomen in de cao.

BBB: Studenten dienen een minimum stagevergoeding te krijgen. Dit om ongelijkheid tussen studenten te voorkomen en om uitbuiting en valse concurrentie tegen te gaan.

SP: Veel werkgevers die een stageplek aanbieden zijn van goede wil, maar nog te vaak worden stagiairs als goedkope arbeidskracht gebruikt. De SP wil een stage waar je echt een vak leert. En een minimum stagevergoeding van een bedrag rond de 750 euro. Zodat je je niet in de schulden hoeft te steken als je stage loopt. Voor kleine ondernemers die dit niet kunnen bolwerken zorgen we voor een bijdrage in de kosten.

JA21: Een stage is een investering in de toekomst. Het is mooi dat veel bedrijven jongeren via een stageplaats de eerste stap in hun carrière gunnen. Momenteel staat het aantal stageplaatsen al onder druk. We gaan bedrijven niet ontmoedigen een stageplaats aan te bieden door een verplichte vergoeding.

PVV: De PVV is voor een fatsoenlijke stagevergoeding.

Gl-PvdA: Een stage is een prachtige plek om werkervaring op te doen maar veel jongeren hebben te maken met stijgende kosten voor het levensonderhoud. Wat GroenLinks-PvdA betreft voeren we voor alle stages, voor mbo’ers, hbo’ers of de universiteit, een minimale stagevergoeding in.

LEF: LEF wil onbetaalde stages verbieden. Dit is uitbuiting van jong personeel. Een onbetaalde functie heet vrijwilligerswerk. LEF wil dat ‘werkervaringsplekken’ gewoon weer betaalde junior functies zijn. Sowieso moet iedere vorm van werk beloond worden met een basisinkomen van €1550 per persoon per maand. LEF is voorstander van maatschappelijke diensttijd zodat verschillende delen van de samenleving beter met elkaar in contact komen. Die mogelijkheid moet er ook zijn voor ouderen.

Volt: Volt wil een minimale stagevergoeding van 550 euro voor fulltime stages wettelijk verplichten, zodat studenten niet onnodig veel moeten lenen of een bijbaantje moeten aannemen. Hierbij wil Volt de druk op studenten verminderen.

PvdD: Het wettelijk minimumjeugdloon brengt veel jonge werkenden in de financiële problemen. We schaffen het minimum-jeugdloon af vanaf 18 jaar: volwassenen dienen ook een volwassen loon te krijgen. We verhogen het minimumloon naar 16 euro per uur.

BIJ1: Iedere student moet het recht hebben op een passende stageplek voor een eerlijke vergoeding. We gaan stagediscriminatie tegen door betaalde stageplekken binnen het MKB en de overheid te garanderen.

VVD: Ook moeten scholen verplicht een stagevergoeding gaan betalen. Het Europees Parlement stemde in 2022 tegen het verbieden van onbetaalde stages. VVD ging hier in mee. Wel stelde de VVD eerder een pact tussen overheid, onderwijsinstellingen en bedrijfsleven om te zorgen dat elke mbo-student een stageplek en een passende vergoeding krijgt.

Je moet meer belasting gaan betalen op vapen.

E-sigaretten worden nu nog anders behandeld dan tabak. Vapen is op meer plaatsen toegestaan. Bovendien zijn e-sigaretten vaak goedkoper dan tabaksproducten, omdat er geen verbruiksbelasting (accijns) op wordt geheven.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: De damp van vapes bevat schadelijke stoffen en het inademen van deze stoffen geeft een verhoogde kans op kanker en kan onder andere hartkloppingen veroorzaken. Daarom moeten we vapes hetzelfde behandelen als sigaretten en beprijzen.

DENK: De damp van vapes bevat schadelijke stoffen en het inademen van deze stoffen geeft een verhoogde kans op kanker en kan onder andere hartkloppingen veroorzaken. Daarom moeten we vapes hetzelfde behandelen als sigaretten en beprijzen.

CDA: Het roken van e-sigaretten is net zo ongezond als het roken van gewone sigaretten. Het is heel vreemd dat er geen accijns op vapes wordt geheven. Terwijl er wel allerlei andere schadelijke stoffen in zitten. Het CDA wil daarom een accijns op basis van de verslavende nicotine die wél in vapes zit.

Forum: FVD wil geen verdere uitbreiding of verhoging op accijns.

ChristenUnie: E-sigaretten zijn minstens net zo slecht voor de gezondheid als gewone sigaretten en voor veel jongeren een opstapje naar tabak. Daarom moeten e-sigaretten op dezelfde manier als tabak worden behandeld, bijvoorbeeld door een verbruiksbelasting te heffen.

JA21: JA21 is tegen een overheid die mensen middels belastingen, taksen en accijns een andere levenswijze wil opdringen. Introductie van nieuwe accijns past daar niet bij.

PVV: De PVV is niet voor prijsverhogende maatregelen. De PVV wil dat er gestopt wordt met de doorgeslagen betutteldrift. De overheid kan voorlichten, maar bepaalt niet of je rookt, drinkt en wat je eet. Geen suikertaks en geen vleestaks.

Gl-PvdA: Vapen is zeer schadelijk voor je gezondheid en toch starten steeds meer jongeren met vapen. Het is daarom belangrijk om het gebruik zoveel mogelijk te ontmoedigen net als bij tabak.

LEF: Vapen is slecht voor de longen en een uitvinding van de tabaksindustrie om mensen toch nog verslaafd te houden aan nicotine. LEF wil dat jongeren geen verdere longschade krijgen door de tabaksindustrie. LEF wil dan ook een verbod op tabaksproducten en vapen. Roken maakt meer kapot dan mensen lief is. Iedere Nederlander heeft het recht op schone lucht en een lang en gezond leven.

Volt: Volt wil toe naar een rookvrije generatiek, voor zowel tabak als vapes. Om dit te bereiken wil Volt accijnzen verhogen, lobbyisten van de nicotine-industrie weren en importeurs van nicotineproducten verplichten om deel van hun winst in de nicotinefonds te storten.

PvdD: We werken toe naar een rookvrije generatie. De verkoop van (e-)sigaretten en andere tabaksproducten wordt vergunningplichtig en kan alleen nog in tabakszaken. De prijzen worden substantieel verhoogd.

BIJ1: E-sigaretten zijn slecht voor het milieu en de gezondheid. Steeds meer mensen raken verslaafd aan vapen, mede omdat e-sigaretten zo goedkoop en toegankelijk te verkrijgen zijn. Om het milieu te beschermen en de opbouw van verslaving af te moedigen zijn we voor het heffen van accijns op vapen.

SGP: Net als op tabak moet er ook accijns geheven worden op vapen. Ook hier zitten schadelijke stoffen in en moet niet bevoordeeld worden ten opzichte tabak. Daarnaast staat het toenemend gebruik van e-sigaretten haaks op het streven naar een rookvrije generatie.

BBB: 1 op de 5 jongeren heeft afgelopen jaar gevapet. Het aantal jongeren dat begint vanaf +/- 13 jaar neemt de laatste jaren explosief toe. Onderzoeken laten zien dat schade waarschijnlijk groter is dan roken. Terwijl er ook veel mensen op deze manier van het traditionele roken afgekomen zijn.

SP: Als SP willen we de verkoop van e-sigaretten/vapes beperken. Onze oplossing is om ze te classificeren als geneesmiddelen en ze uitsluitend in apotheken beschikbaar te maken met een doktersrecept. Dit zal rokers helpen bij het stoppen met hun verslaving en voorkomt dat jongeren toegang krijgen tot deze schadelijke producten.

Het openbaar vervoer moet gratis worden.

In Nederland betalen reizigers ongeveer de helft van de kosten van het openbaar vervoer zelf, terwijl de overheid subsidies geeft om de andere helft te betalen.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: D66 wil toegang tot OV voor iedereen en introduceert het Klimaatticket voor een vast laag dagtarief. Een bescheiden bijdrage is nodig voor de kosten van OV-personeel en onderhoud.

DENK: Veel mensen zijn afhankelijk van het openbaar vervoer. Wij vinden niet dat het openbaar vervoer voor iedereen gratis moet zijn, maar wel voor bepaalde groepen. Dit zijn kinderen, jongeren, minima en 65plussers.

CDA: Het CDA streeft naar betaalbaarder openbaar vervoer en beschouwt bereikbaarheid als een basisrecht. Concrete plannen omvatten aanzienlijke investeringen in regionaal OV en bereikbaarheid. Elke kern moet met OV bereikbaar blijven om dorpen levensvatbaar te houden, maar gratis OV is financieel niet haalbaar.

Forum: FVD wil de kosten voor het openbaar vervoer sterk omlaag moeten, maar wij denken niet dat het realistisch is om het openbaar vervoer volledig gratis te maken.

ChristenUnie: De ChristenUnie streeft naar betaalbaar openbaar vervoer door het schrappen van BTW. We investeren jaarlijks 500 miljoen om de beschikbaarheid van het OV te verbeteren.

JA21: Het gratis maken van het openbaar vervoer wordt uiteindelijke betaald door de Nederlandse belastingbetaler. Belastingen gaan dan voor iedereen omhoog. JA21 pleit voor een kleinere overheid met lagere lasten. Door het belastingsstelsel te hervormen verlagen wij de belastingen voor iedereen. Mensen kunnen dan zelf bepalen of ze hun geld willen besteden aan het openbaar vervoer.

PVV: De PVV wil het OV betaalbaar en veilig houden, daarom willen wij de BTW op toegangskaartjes verlagen naar 0% en goedkoper reizen in de daluren.

Gl-PvdA: Openbaar vervoer moet toegankelijk en betaalbaar zijn voor iedereen, met aandacht voor de capaciteit van spoor en personeel. Daarom investeren we in regionale bereikbaarheid en introduceren we een Klimaatticket, waarmee onbeperkt reizen in daluren slechts 49 euro per maand kost. Gratis OV is momenteel niet haalbaar vanwege overvolle treinen.

LEF: LEF wil gratis ov zodat iedereen kan gaan en staan waar die wil. Als Luxemburg het kan moet het in Nederland ook kunnen. Het kost slechts 5 miljard per jaar en vergroot enorm de kansen van mensen om uit hun buurt te komen en sociale contacten te onderhouden. Ook wordt het verkennen van een ander deel van Nederland, of het opzoeken of verzorgen van familie en vrienden een stuk makkelijker.

Volt: We voeren stapsgewijs een nieuw tarievenstelsel in voor openbaar vervoer. Volt wil dat het dubbele instaptarief bij wisselen van trein naar ander ov vervalt, zodat het combineren van vervoermiddelen goedkoper wordt. Ook gaan we voor het hele ov tariefdifferentiatie toepassen, zoals een dalurenkorting, een tarief dat progressief daalt op langere stukken en korting in regio’s.

PvdD: Het openbaar vervoer wordt 50% goedkoper en de btw op tickets wordt afgeschaft. Voor mensen met een inkomen tot 150% van het sociaal minimum wordt het openbaar vervoer gratis.

BIJ1: OV-bedrijven worden genationaliseerd. Het openbaar vervoer wordt gratis en toegankelijk voor iedereen, en is uiterlijk in 2030 volledig elektrisch.

SGP: Helemaal gratis maken is heel duur, terwijl veel mensen best wel wat kunnen betalen voor openbaar vervoer. De SGP wil het openbaar vervoer wel goedkoper maken door onder meer een btw-vrijstelling en investeringen in regionaal ov, zodat meer mensen het ov in plaats van de auto nemen. Goed voor het milieu en tegen files.

BBB: We willen gratis OV voor militairen, studenten én gepensioneerden. En het OV moet in het geheel goedkoper. Echter lijkt volledig gratis OV ons een brug te ver.

SP: Toegankelijkheid van het openbaar vervoer is essentieel. Het huidige Nederlandse OV is duur en niet aantrekkelijk vergeleken met de auto. Jaarlijks kosten files, CO2-uitstoot, verkeersongelukken en luchtvervuiling ons miljarden. Gratis OV is de beste oplossing voor zowel de portemonnee, het milieu en het klimaat.

Als je in een buitengebied woont, wil je dat dit gebied bereikbaar is met het OV. Daarom moet de regering 

zorgen voor meer geld voor landelijk streekvervoer*. 

Om buitengebieden bereikbaar te houden, hebben bedrijven die bussen, trams en metro's aanbieden veel geld nodig. De overheid moet hen hierin steunen.

Streekvervoer is openbaar vervoer voor relatief korte afstanden.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: D66 wil fors investeren in het OV. Dat is goed voor het klimaat en de bereikbaarheid. Bovendien kan niet iedereen een auto betalen. De afgelopen jaren is het streekvervoer verminderd. Daarom stelt D66 meer geld beschikbaar voor provincies en gemeenten om het streekvervoer te onderhouden en verbeteren.

DENK: Veel Nederlanders zijn afhankelijk van het openbaar vervoer, dus het is belangrijk dat het openbaar vervoer goed geregeld is.

Gl-PvdA: Iedereen moet binnen 45 minuten met ov bij een ziekenhuis, school en supermarkt kunnen zijn. Bereikbaarheid is belangrijker dan financieel rendement. Daarom investeren we in OV op het platteland en zorgen we dat overheden het openbaar vervoer kunnen regelen wanneer bedrijven vinden dat ze niet genoeg winst kunnen maken. Zo kan iedere Nederlander rekenen op een betaalbare en toegankelijke reis van A naar B.

LEF: Bus- trein- en taxilijnen in de regio mogen niet worden wegbezuinigd. LEF wil in het openbaar vervoernetwerk investeren zodat iedereen uit de buurt kan komen. Automatisering en deelvervoer bieden mogelijkheden om een deel van de kosten en vraag naar personeel te dekken.

Volt: Volt vindt dat het openbaar vervoer voor iedereen breed beschikbaar moet zijn, ook in minder dichtbewoonde gebieden.

PvdD: We investeren fors in betaalbaar, comfortabel en toegankelijk openbaar vervoer. Buiten de steden breiden we het OV uit, o.a. met lightrailverbindingen zoals de Randstadrail, voor betere bereikbaarheid van kleinere woonkernen en het verminderen van auto-werkverkeer. Het openbaar-vervoersnetwerk wordt uitgebreid met meer bussen om een fijnmazig netwerk te creëren en toegankelijkheid voor mensen met een lichamelijke beperking te waarborgen.

BIJ1: Iedereen in Nederland hoort het recht te hebben op adequate OV aansluiting. BIJ1 wil grootschalige investeringen doen om dit te garanderen.

CDA: Rendementsdenken leidt tot inkrimping van OV-lijnen. Het CDA pleit voor minder marktwerking en meer investeringen in regionaal OV en bereikbaarheid als basisrecht voor iedereen in Nederland.

Forum: FVD ziet dat er ieder jaar tientallen tot honderden bushaltes verdwijnen, met name in de regio. Die kaalslag moet stoppen: bushaltes moeten - juist ook in meer afgelegen gebieden - terugkeren en behouden worden.

ChristenUnie: De ChristenUnie is voor een betaalbaar én beschikbaar openbaar vervoer. Daarom investeert de ChristenUnie jaarlijks 500 miljoen in het openbaar vervoer. Dat doen we door heel het land, in de stad en op het platteland. Daardoor is heel Nederland bereikbaar.

BBB: Toegang tot basisvoorzieningen is een recht voor iedere Nederlander, en wat BBB betreft is openbaar vervoer hiervoor een belangrijke basis.

SGP: De SGP vindt het ongewenst dat buslijnen in het landelijk gebied verdwijnen. Een deel van de mensen in het landelijk gebied is afhankelijk van het ov. Voor goede bereikbaarheid van voorzieningen moet ook de landelijke overheid daarom haar bijdrage leveren.

SP: Zeer mee eens. Reizigers kunnen onvoldoende vertrouwen op het OV om naar hun school, werk of sportclub te gaan. Het openbaar steekvervoer is de afgelopen jaren uitgekleed, waardoor op sommige plekken nauwelijks nog bussen rijden. Vooral buiten de grote steden is veel OV verdwenen.

JA21: JA21 hecht veel waarde aan de bereikbaarheid van kleine kernen met OV. We behouden in principe bestaande buslijnen, behalve als ze extreem onderbenut zijn. In dat geval overwegen we alternatieven zoals belbussen of deelmobiliteit, in samenwerking met de provincie.

PVV: Om het regionaal OV op peil te houden kan het nodig zijn om meer subsidie te verstrekken.

Nederland moet er voor zorgen om zo

snel mogelijk klimaatneutraal* te zijn.

Het Parijse klimaatakkoord vereist een vermindering van 55% in CO2-uitstoot tegen 2030 t.o.v. 1990, met het uiteindelijke doel om tegen 2050 volledig CO2-neutraal te zijn voor klimaatbescherming.

Als je klimaatneutraal bent, dan draagt wat je doet niet bij aan de opwarming van de aarde. Dat betekent dat je als land, organisatie of bedrijf de broeikasgassen die je uitstoot, ook weer uit de lucht haalt.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: Klimaatverandering brengt extremere weersomstandigheden naar Nederland, zoals overstromingen door zwaardere regenval en droogtes die de voedselproductie beïnvloeden. Met inspanningen kunnen we klimaatverandering beperken en een betere toekomst voor jongeren in Nederland garanderen. Investeringen nu kunnen zich later uitbetalen in klimaataanpak en welvaart.

Gl-PvdA: Nederland moet vooroplopen in de klimaatambities. Daarom willen wij dat in 2040 de hele samenleving klimaatneutraal is. In 2030 hebben we de CO2-uitstoot verminderd met 65%.

PvdD: Nederland volgt wetenschappelijk klimaatbeleid en streeft naar maximaal 1,5 graden Celsius opwarming. In 2030 willen we klimaatneutraal zijn, vastgelegd in de Klimaatwet. We pleiten voor een eerlijke transitie binnen Europa, met begrip voor lidstaten met een kleiner aandeel in de klimaatcrisis die meer tijd nodig hebben.

BIJ1: Nederland moet per direct de klimaatcrisis uitroepen. In 2025 moet de uitstoot van broeikasgassen minstens 75% lager zijn, en in 2030 op 0 staan. BIJ1 vindt het belangrijk dat er in dit proces ook rekening gehouden wordt met klimaatrechtvaardigheid. Dit houdt onder andere in dat de lasten van de klimaattransitie niet vallen op de meest kwetsbare mensen en landen.

CDA: Het CDA staat achter het Klimaatakkoord van Parijs en de Europese afspraak om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Hoe sneller het ons lukt om klimaatneutraal te zijn, hoe beter. Maar we moeten wel realistisch blijven, want de opgave om dat als Europese Unie in 2050 te bereiken is al erg ambitieus.

ChristenUnie: De ChristenUnie wil 60% CO2-reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen. Dat is een belangrijke stap om in 2050 klimaatneutraal te zijn.

BBB: Een betaalbare, haalbare en effectieve weg naar klimaatneutraliteit is cruciaal. BBB ziet kansen in kernenergie, waterstof, biogas, zonnepanelen op daken, getijdenstroom, waterkrachtcentrales, aardwarmte en waterwarmte. We zijn tegen zonneparken op landbouwgrond en windmolens op zee.

SGP: De SGP streeft naar het loslaten van fossiele brandstoffen om klimaat-problemen te verminderen en onafhankelijkheid van dure brandstofimport te vergroten. Dit vereist inzet op energie-besparing, innovatie en duurzame energie met aandacht voor haalbaarheid en betaalbaarheid voor burgers en bedrijven. Het is niet zinvol om vervuilende emissies naar het buitenland te verplaatsen.

SP: Nederland moet snel een rechtvaardige klimaattransitie nastreven door vervuilende bedrijven te belasten en slecht geïsoleerde woningen aan te pakken. De energietransitie kan worden ingezet om ongelijkheid te verminderen, waarbij de sterkste schouders en grootste vervuilers de zwaarste lasten dragen. Een economisch model dat de planeet schaadt is niet duurzaam.

JA21: Nederland heeft minimaal effect op de wereldtemperatuur. JA21 pleit voor klimaatadaptatie en het benutten van onze expertise en innovatie om Nederland aan te passen aan het klimaat. Dit beschermt onze toekomst en creëert kansen voor export in klimaatadaptatie. Zo voorkomen we een financiële last voor toekomstige generaties door onbetaalbare klimaatmaatregelen.

PVV: Nederland draagt minder dan 0,5% bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot. Het aanvullende klimaatpakket van 122 maatregelen à € 28 miljard leidt slechts tot een verwaarloosbare temperatuur-vermindering van 0,000036 graden. We moeten afzien van overdreven en zinloze CO2-reductie, omdat we als klein land niet het klimaat kunnen "redden".

Forum: FVD is van mening dat Nederland de verkeerde koers vaart. We beschouwen klimaatverandering niet als een existentiële crisis en geloven niet dat menselijke invloed merkbaar is. Daarom zien we geen noodzaak om verdere CO2-uitstootvermindering na te streven, gezien de potentiële negatieve impact en hoge kosten.

Volt: Volt heeft als doel dat Nederland en de EU in 2040 klimaatneutraal worden, en daarna in te zetten op klimaatpositiviteit.

LEF: LEF gaat verder dan klimaatneutraliteit. We willen klimaatpositief zijn, wat inhoudt dat we alle vervuiling gaan opruimen die vorige generaties hebben veroorzaakt. We laten de aarde, het water en de lucht alleen achter zoals we die zelf verwachten aan te treffen: schoon. Wachten tot 2050 is uitstel. De kosten doorschuiven naar toekomstige generaties is onacceptabel. Het kan sneller als er maar een politieke wil is. Daarom gaat LEF voor 0 graden opwarming, en niet anderhalf.

DENK: Nederland moet streven om de doelen uit het klimaatakkoord van Parijs te halen. We moeten de lasten hiervan niet terecht komen bij burgers die dit niet kunnen betalen. Het moet wel betaalbaar zijn.

VVD: De discussie over stikstof is gepolariseerd, ook als het gaat om de jaartallen. We moeten gewoon aan de slag gaan. Wij richten onze aandacht op een effectieve aanpak die zorgt voor een daling van de stikstofuitstoot. Het doel in de huidige Stikstofwet voor 2035 staat. Maar hoe sneller, hoe beter.

Als jij voor je studie in jouw eerste studiejaar te weinig punten haalt, moet je nu stoppen met je studie.

Deze regel moet worden afgeschaft.

Het bindend studieadvies (BSA) stelt het vereiste minimumaantal studiepunten vast dat eerstejaarsstudenten moeten behalen. In geval van onvoldoende studiepunten kunnen studenten nu van de opleiding worden verwijderd.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: Er is steeds meer druk komen te liggen op de studententijd. Daarom wil D66 het bindend studieadvies versoepelen en investeren in studieadvies en begeleiding, zodat er geduld en ruimte is voor alle studenten.

Gl-PvdA: Veel jongeren staan onder enorme druk. Om die prestatiedruk onder studenten tegen te gaan, wil GroenLinks-PvdA van het bindend studieadvies een niet bindend advies maken.

PvdD: Het bindend studieadvies wordt afgeschaft. In plaats daarvan krijgen studenten voortaan een persoonlijke en onderbouwde terugkoppeling.

BIJ1: BIJ1 staat voor gelijke kansen in het onderwijs. We begrijpen dat veel studenten moeite hebben om het BSA te behalen door persoonlijke omstandigheden. We vinden het daarom belangrijk dat deze studenten nog steeds de kans krijgen om hun studie af te ronden.

CDA: Het CDA is tegen het afschaffen van het bindend studieadvies. Wij handhaven het Bindend Studieadvies (BSA) in de huidige vorm in het eerste studiejaar. Onderwijsinstellingen blijven zelf verantwoordelijkheid om de hoogte van het BSA vast te stellen.

ChristenUnie: De ChristenUnie pleit voor de mentale gezondheid van jongeren en heeft zich ingezet voor de herinvoering van de basisbeurs via Coalitie-Y. We benadrukken het belang van nominaal studeren en de kwaliteit van opleidingen. De beslissing om het aantal punten te verminderen moet overgelaten worden aan onderwijsinstellingen en hun medezeggenschapsorganen.

SGP: Het bindend studieadvies kan een nuttige functie hebben, maar het moet op een goede manier toegepast worden zodat het dienstbaar is aan het verloop van de studie. Persoonlijke omstandigheden van de student moeten voldoende gewogen worden.

SP: Het starten van een studie kan stressvol zijn, en het is belangrijk om studenten de tijd te geven om zich aan te passen aan de veranderingen. Het BSA lijkt soms meer gericht op het verminderen van het aantal minder presterende studenten dan op hun kansen te vergroten. Er kan ruimte zijn voor niet-bindende adviezen, waarbij een negatief advies geen definitieve beslissing is.

JA21: JA21 pleit voor kennisdeling en voorbereiding op de arbeidsmarkt in het onderwijs. Het bindend studieadvies wordt behouden om de onderwijskwaliteit te waarborgen. Als het advies niet wordt gehaald, wordt gezocht naar een passender alternatief met maatwerk.

PVV: Wij willen dat de instellingen in het hoger onderwijs daar zelf over beslissen.

Forum: FVD denkt dat het BSA beter gehanteerd kan blijven worden. Het geeft extra motivatie voor studenten, voorkomt vertraging en mogelijk een hogere studieschuld.

Volt: Volt gelooft dat de BSA bijdraagt aan de toenemende mentale druk onder studenten. Daarom wil Volt het BSA omzetten tot een niet-bindend studieadvies, waarbij studenten na een jaar bij het studieadvies zelf de keuze krijgen om door te gaan met studeren.

LEF: Een grote groep jongeren heeft last van prestatiedruk en faalangst. LEF wil minder nadruk op cijfers en punten. Studenten kunnen zelf bepalen of ze wel of niet doorgaan met een opleiding waar hun hart ligt. Bij een laag aantal studiepunten hebben opleidingen de verantwoordelijkheid om studenten te vragen of het goed gaat en zo nodig hulp te bieden.

DENK: De prestatiedruk die studenten ervaren is veel te hoog. We moeten het bindend studie advies afschaffen om deze druk te verlagen. DENK wil door prestatiedruk tegen te gaan de psychische en mentale uitdagingen van jongeren het hoofd bieden.

BBB: Uit onderzoek blijkt dat het BSA zorgt voor stress onder studenten. Echter zijn wij ook van mening dat op het MBO, HBO en WO deze onderwijsinstellingen moeten kijken wat haalbaar is voor een student. Wat is de drempel?

Je vindt het belangrijk dat we de afschaffing

van de slavernij blijven vieren en herdenken. 

Daarom moet Keti Koti* een nationale vrije dag worden.

Keti Koti wordt op 1 juli gevierd. Op die dag wordt de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen herdacht. De vrijheid wordt dan ook gevierd. Nu is Keti Koti nog geen nationale vrije dag.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: D66 zet zich in tegen racisme en stelt voor van Keti Koti een nationale feest- en herdenkingsdag te maken. Deze dag herdenkt het leed van de slavernij en viert vrijheid. Hoewel de overheid niet bepaalt welke dagen vrij zijn, kan de erkenning van Keti Koti als nationale dag werkgevers aanmoedigen om het als vrije dag te erkennen.

Gl-PvdA: Samen de geschiedenis herdenken helpt voor verwerking en brengt mensen samen. Daarom wordt Keti Koti een nationale vrije dag.

PvdD: We roepen 1 juli uit tot nationale herdenkings- en feestdag, waarop we vrij zijn. Zo herdenken we het leed van het slavernijverleden, de formele afschaffing en vieren we de vrijheid. Er komt een herstelfonds voor nazaten van tot slaafgemaakten.

BIJ1: 1 juli (Keti Koti), 17 augustus (Dia di lucha pa libertat of Dia di Tula en de Onafhankelijkheidsdag van Indonesië), 10 oktober (het opheffen van de Nederlandse Antillen), 25 november (de Onafhankelijkheidsdag van Suriname), en 18 maart (Dia di Himno y Bandera, de Arubaanse Dag van het Volkslied en de Vlag), en 1 mei (de dag van de arbeid) worden nationale feestdagen.

CDA: Het is niet aan de politiek, maar aan het maatschappelijk middenveld om te bepalen of Keti Koti een nationale feestdag moet worden.

ChristenUnie: Het is goed dat er excuses zijn gemaakt voor het Nederlandse slavernijverleden. De overheid moet zich inspannen om ongelijkwaardigheid als gevolg van slavernij tegen te gaan, daar moeten we in Nederland met elkaar over spreken. Keti Koti als nationale feestdag kan een uitkomst van dat gesprek zijn.

SGP: Het is niet nodig om deze dag als nationale vrije dag aan te wijzen om recht te doen aan het slavernijverleden.

SP: Het starten van een studie kan stressvol zijn, en het is belangrijk om studenten de tijd te geven om zich aan te passen aan de veranderingen. Het BSA lijkt soms meer gericht op het verminderen van het aantal minder presterende studenten dan op hun kansen te vergroten. Er kan ruimte zijn voor niet-bindende adviezen, waarbij een negatief advies geen definitieve beslissing is.

JA21: JA21 is geen voorstander van het aanbieden van excuses voor de slavernij. Het aanbieden van excuses waar geen levende ziel slachtoffer noch dader van is heeft geen enkele toegevoegde waarde. Het houdt enkel aangepraat slachtofferschap in stand. In het verlengde daarvan vinden we het volstrekt onnodig om van Keti Koti een nationale vrije dag te maken.

PVV: Keti Koti is een Surinaamse feestdag. In Nederland vieren we Nederlandse feestdagen.

Forum: FVD ziet geen reden om van deze dag een vrije dag te maken.

Volt: Volt wil dat Keti Koti,1 juli, een nationale vrije dag wordt.

LEF: LEF is voor meer feestdagen. Ook de dag van de arbeid, internationale vrouwendag, het loofhuttenfeest, suikerfeest, diwali en onafhankelijkheidsdag zijn dagen waarbij we kunnen stilstaan bij het verleden en vieren dat we vrij zijn. LEF is sowieso voor onthaasting en een vierdaagse werkweek. Automatisering brengt zoveel voordelen met zich mee dat we eindelijk meer kunnen genieten. Laten we alsjeblieft geen nieuwe bullshit banen verzinnen of langer vergaderen.

DENK: DENK pleit voor het erkennen van 1873 als het officiële einde van de slavernij in Nederland. Het koloniale verleden heeft nog steeds invloed op verschillende gemeenschappen, en daarom is het belangrijk om brede aandacht te besteden aan de doorwerking van dit koloniale verleden.

BBB: Keti Koti is een belangrijke herdenkingsdag. Wie dat wil vieren moet in de gelegenheid gesteld worden dit te kunnen doen. Een nationale vrije dag is een stap te ver.

Er moeten meer lessen komen in kunst en cultuur.

De regering moet daar extra geld voor geven.

Op de lessen in muziek, kunst en cultuur is sinds 2008 flink bezuinigd. Het gevolg hiervan is dat op scholen minder les wordt gegeven over kunst en cultuur. Meer geld hiervoor betekent dat kinderen meer kunnen leren over kunst en cultuur.

Neutraal

Voor

Tegen

D66: D66 vindt het belangrijk dat we iedereen de kans geven om hun talenten te ontdekken en creativiteit te stimuleren. Kunst en cultuur zou voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Scholen zijn de beste plek voor kinderen om daar kennis mee te maken.

Gl-PvdA: Goed cultuuronderwijs hoort bij een fijne en leerzame schooltijd. Kunst leert je op verschillende manieren naar de wereld te kijken, je eigen mening te vormen en je creatieve talenten te ontwikkelen. En door dit op school te doen, heeft élk kind er toegang toe.

PvdD: We willen een ruim aanbod van lessen in praktische en culturele vaardigheden. Er kom extra geld voor cultuurlessen (o.a. theater, dans

BIJ1: Kunst- en cultuureducatie wordt een verplicht onderdeel van zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs en het mbo. Hierbij wordt samenwerking gezocht tussen onderwijs, de culturele omgeving van de school en de kunst- en cultuursector.

CDA: Scholen krijgen via zogenaamde lumpsum financiering geld waarmee ze zelf de vrijheid hebben hoe ze dit geld willen besteden. Het CDA vindt niet dat de overheid meer geld moet geven aan scholen voor lessen in kunst en cultuur, maar dat scholen zelf mogen bepalen waar ze het geld aan besteden.

ChristenUnie: Ieder kind verdient toegang tot cultuur, niet alleen via de school. Daarom wilde ChristenUnie bibliotheken openhouden, juist in dunbevolkte gebieden. Cultuur- en muziekonderwijs moeten toegankelijk zijn voor alle kinderen. En we willen een betere spreiding van cultuuraanbod door het land.

SGP: De SGP heeft daar geen extra middelen voor gereserveerd.

SP: Kunst en cultuur zijn geen sluitstuk van de begroting, maar een basis voor onze beschaving. Wij willen meer investeren in kunstenaars en muzikanten van Nederlandse bodem en dat begint al op school. Daarnaast moet flink geïnvesteerd worden in meer docenten voor de klas.

JA21: Scholen moeten zich zoveel mogelijk focussen op de basis; lezen, schrijven en rekenen. Daar moet extra geld geen, omdat de kwaliteit van het onderwijs achteruit dreigt te gaan. Lessen in kunst en cultuur zijn van grote toegevoegde waarde, maar moet plaats vinden binnen de huidige budgetten.

PVV: Op dit moment is het helaas zo dat veel kinderen van school komen zonder dat ze goed kunnen rekenen, lezen en schrijven. Extra geld moet daar dus aan worden besteed.

Forum: FVD vindt het van groot belang we alle mooie dingen die het Westen heeft voortgebracht weer onderwijzen en uitdragen. Cultuur- en muziekeducatie moeten een vaste plek krijgen in het curriculum.

Volt: Volt wil dat scholen medialessen gaan geven waarin de creativiteit van empathie van kinderen ontwikkeld worden door middel van kunstvormen zoals drama, film en muziek.

DENK: Gezien het hoge lerarentekort is het belangrijk om onze aandacht te richten op het oplossen daarvan. Daarnaast is het erg noodzakelijk om werk te maken van betere basisvaardigheden zoals rekenen en schrijven. Daarnaast is investeren in culturele ontplooing van kinderen van groot belang.

BBB: BBB erkent het belang van cultuuronderwijs, maar gelooft niet dat het noodzakelijk is om hier meer overheidsmiddelen aan te besteden. Stimuleren kan ook zonder extra financiële impuls, door bijvoorbeeld bestaande middelen effectiever in te zetten of partnerschappen aan te gaan.

VVD: De VVD wil dat extr geld vooral wordt besteed aan het versterken van de basisvaardigheden. Er blijft vanzelfsprekend plaats voor goed cultuuronderwijs.

LEF: Absoluut. Kunst en cultuur is cruciaal voor identiteitsvorming. Leer jongeren om zichzelf uit te drukken. LEF wil een sport- en cultuurpas waardoor alle jongeren onder de 18 gratis musea, voorstellingen en kunst kunnen bezoeken en gratis kunnen meedoen aan zang-, dans of muziekles en (denk)sporten.

Even terugblikken

Schrijf drie dingen op die je deze les hebt geleerd.

Door deze les weet ik beter op wie ik zou stemmen.

😒🙁😐🙂😃

Graag nog even zelf checken?

Vul de jongerenkieswijzer in!

https://jongerenkieswijzer.nl/