Ik ben van mij! - Les 1 van 4

• Burgerschapskunde
• Burgerschapsonderwijs
• +1
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3-6

Introduction

Voorafgaand aan deze les kan de bijbehorende e-learning gevolgd worden: www.ikbenvanmij.nl/e-learning. In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig genoeg is om dit onderwerp op een open en eerlijke manier met elkaar te bespreken. Het is belangrijk dat de leerlingen weten dat ze vrij zijn om te vinden wat ze vinden, dat ze zich kunnen vergelijken met anderen maar zelf bepalen wat ze willen; ik ben van mij en jij bent van jou. AANDACHTSPUNT: Is de groep (nog) niet veilig, of spelen er dingen tussen de jongens en meiden in jouw klas? Je kunt deze les dan ook gescheiden geven, waarbij de jongens de les krijgen van een man en de meisjes van een vrouw als rolmodel. Mocht je deze eerste les gescheiden willen geven: vraag er dan een collega van de andere sekse bij. Die docent treft in dat geval dezelfde voorbereidingen. Aan het einde van deze les zijn de leerlingen geïntroduceerd in het thema. Er is een veilige sfeer in de klas gecreëerd om seksueel gedrag op een open en eerlijke manier te bespreken. De leerlingen weten wat seksestereotypering en de dubbele moraal zijn.

Intro Wensen & Grenzen - 5 min.

Klassikaal 

-VERTEL IN JE EIGEN WOORDEN-

We gaan de komende weken aan de slag met een spannend, leuk en soms ingewikkeld onderwerp: intimiteit en seksualiteit!

Wat verstaan we onder intimiteit en seksualiteit? (Vraag de leerlingen wat zij hieronder verstaan en vul eventueel aan).

Iedereen is wel eens verliefd en wordt vroeger of later nieuwsgierig naar intimiteit en seksualiteit. Wanneer dit is, met wie, waarom en op welke manier verschilt van persoon tot persoon. Er bestaat eigenlijk geen standaard voor wat ‘normaal’ is op het gebied van intimiteit en seksualiteit. Het gaat er om dat wat je op seksueel vlak doet gezond, gewenst en veilig is. Seks en intiem zijn moet leuk zijn!

Bekend is dat het nog best lastig is om je eigen én andermans seksuele wensen en grenzen te (her)kennen. Dit wordt extra lastig gemaakt door de nogal stereotype beelden die (sociale)media over jongens en meiden laat zien. Hoe ze zouden zijn, hoe ze eruit moeten zien en wat ze zouden moeten doen en willen.

In de komende 4 lessen gaan we aan de slag met het herkennen en aangeven van deze wensen en grenzen. Zo leer je jezelf beter kennen, word je kritisch(er) in het kijken naar stereotypen en leer je wensen en grenzen herkennen en uit te spreken. We gaan daarbij uit van een aantal basisafspraken. Om samen te bepalen wat belangrijk is in het gesprek met elkaar aangaan over seksualiteit, doen we deze eerste oefening.

Speeddate - 3 min.

Individueel

Iedereen ontvangt een speeddate-formulier. In het eerste vakje schrijf je op wat jij persoonlijk belangrijk vindt bij het ‘klassikaal praten over seksualiteit en intimiteit’. Dit kan van alles zijn; eerlijk zijn, anonimiteit, samen praten zonder oordeel of juist de optie om niets te zeggen als je dat zou willen.

Speeddate 1 - 3 min.

De leerlingen gaan door de klas lopen en ontmoeten een klasgenoot. Ze nemen het antwoord van de klasgenoot uit vakje één over. Ze schrijven er NIET bij van wie het is. Iedereen heeft nu twee vakjes ingevuld.

Belangrijk: Monitor wat jouw klas nodig heeft om actief deel te blijven nemen. Eventueel maak jij de tweetallen en laat ze doorschuiven i.p.v. rondlopen. Blijf zelf rondlopen, stimuleer en complimenteer waar nodig. 

Zorg eventueel voor meer structuur door korte, duidelijke opdrachten te geven. Kijk goed naar wat jouw groep nodig heeft!

Speeddate 2 - 3 min.

De leerlingen lopen weer door de klas en ontmoeten wederom een klasgenoot. Ze nemen nu elk één van de antwoorden over: het antwoord dat hen het meeste aanspreekt. Daarna wisselen ze weer van gesprekspartner. (Steeds maximaal één minuut per gesprek) Ze wisselen door totdat hun formulier vol is.

Output - 3 min.

Klassikaal

Bespreek met de leerlingen welke antwoorden ze hebben gehoord. Noteer deze op het bord. Wat valt op in de klas, wat wordt er belangrijk gevonden in deze groep? 

Hoe gaan we hier mee aan de slag de komende vier lessen? Maak met de klas afspraken over hoe er de komende vier lessen wordt gepraat over seksualiteit en intimiteit. Niemand moet zich bezwaard voelen. Hebben jullie een mooie lijst met afspraken? Is iedereen het ermee eens? Eenmaal andermaal… verkocht!

Check met de klas of de onderstaande zes punten aan bod zijn gekomen (kan uiteraard in andere bewoording), vul aan waar nodig. Print eventueel jullie lijst van afspraken uit en hang deze op een goed zichtbare plek in de klas. Zo kun je hier iedere les opnieuw naar verwijzen.

1. Jij bepaalt wat je hier wel en niet wilt zeggen.
2. Geen antwoord is gek, het is jouw antwoord.
3. Vertel geen verhalen rond over anderen. Wat we hier met elkaar bespreken is privé. 
4. Luister goed en laat de ander uitpraten.
5. Lachen is goed, uitlachen niet.
6. Praat over wat je zélf belangrijk vindt en veroordeel een ander niet.

Bloubs - 10 min.

Klassikaal

Bekijk met de klas de drie filmpjes van de Bloubs.

De filmpjes dienen als introductie op het onderwerp, zodat de jongeren een concreet beeld krijgen van waar we het over gaan hebben. Zet na ieder filmpje de les even stil en stel klassikaal of individueel een aantal reflecterende vragen:

• Wat zie je hier gebeuren? 
• Herken je deze situatie? 
• Zou je zelf in zo’n situatie kunnen komen? 
• Wat is er niet oké? 
• Laat orange/blue duidelijk weten dat hij/zij niet wil of twijfels heeft? 
• Hoe laat orange/blue dit weten? 

Het kan zijn dat de leerlingen erg moeten lachen om de filmpjes. Dit is natuurlijk ook ok, speel daar dan op in: wat is er grappig? Waarom? Als het in het echt gebeurd, is het dan ook grappig?

Vraag naar de meningen van leerlingen. Vraag na een mening ook duidelijk: wie vond dit helemaal niet? Zorg dat er ruimte is voor tegenpolen, geef eventueel zelf een voorbeeld om aan te geven dat er verschillen zijn in interpretatie en mening. Zorg ervoor dat niet iedereen braaf ‘ja-knikt’ maar dat er een gesprek ontstaat.

TIP: Voor meer vragen en suggesties m.b.t. de Bloubs filmpjes kijk op: www.ikbenvanmij.nl/bloubs

(On)eens - 10 min.

Klassikaal

Er zijn drie opties om met je klas aan de slag te gaan met de volgende stellingen (zie bijlage). Kies de werkvorm die het beste past bij jouw klas.

Presenteer de stellingen uit de bijlage in een actieve of minder-actieve werkvorm: wat past bij jouw klas?

Je hoeft bij geen van de werkvormen in gesprek over de uitkomsten. Denk ook nog even aan de afspraken die jullie gemaakt hebben eerder deze les!

Optie 1 - Actieve werkvorm (voor deze actieve werkvorm moet de veiligheid goed zijn in de klas): de leerlingen lopen telkens door de klas, waar een ‘streep’ in het midden staat. Er worden stellingen geroepen: uiterst links is telkens “mee eens” halverwege links is "een beetje eens", uiterst rechts is telkens “oneens”, halverwege rechts is "beetje oneens".  

Optie 2 - Minder-actieve werkvorm: de leerlingen reageren op iedere stelling door achter hun tafel te gaan staan: “eens”, of te gaan zitten “oneens”.

Optie 3 - Stellingenquiz: verwerk de stelling in een eens/oneens quiz, bijvoorbeeld in LessonUp zelf (klik in de les linksboven op de button 'Voeg toe' en kies voor 'Quizvraag'. Zo kunnen de leerlingen met hun mobiele telefoon antwoorden invoeren!). Aan het einde van zo’n quiz kun je vaak de antwoordpercentages bekijken, dit kan interessant zijn voor een reflectiegesprek. De vragen waar het juist 50-50% verdeeld is of waar een extreem 10-90% verdeling is, zijn interessante uitgangspunten voor gesprek.  

(Sociale) media - 10 min.

Klassikaal

Seksestereotype en dubbele moraal

Vanuit (social) media, opvoeding en onderwijs krijgt iedereen beelden mee van wat 'normaal' is en van wat afwijkt. Dat beeld is met regelmaat seksestereotype. Jongens en mannen zijn stoer en als ze veel mooie meisjes daten zijn ze de hunk van de klas of een coole player. Meisjes en vrouwen worden neergezet als lief en mooi, zij worden versierd. Als ze met 'teveel' jongens daten zijn ze een slet. Relaties gaan in de media meestal over heteroseksuele relaties: een jongen en een meisje. Al deze seksestereotype beelden zijn (onbewust) van invloed op ons gedrag en zorgen ervoor dat er sprake is van een zogenaamde 'dubbele moraal'. Dat betekent dat we hetzelfde gedrag van een jongen anders beoordelen dan dat van een meisje. "Een jongen met veel meisjes is stoer, een meisje met veel jongens een hoer." Meiden krijgen ook vaker de boodschap dat ze voorzichtig moeten zijn en jongens dat ‘veroveren erbij hoort’. Mede door deze beelden zijn verwachtingen rondom flirtgedrag en het aangeven van grenzen verschillend voor de seksen, daardoor lastig aan te geven en kunnen ze leiden tot ongewenst gedrag.

Kim Kardashian

Kim Kardashian

Neem enkele foto's uit (social) media met de leerlingen door, die stereotypen en de dubbele moraal duidelijk weergeven. Hier volgen vier suggesties, maar verwissel deze indien gewenst voor personen die aansluiten bij de belevingswereld van jouw leerlingen.

Bespreek bij iedere afbeelding (je kunt eventueel ook muziekvideo's bekijken!) wat ze zien. Wat vind je ervan? Waarom zou diegene zichzelf op deze manier presenteren? Welke boodschap brengt dit over op (jonge) fans? Wat vind je daarvan?

Wat vinden ze van deze beelden? Zorgen dit soort foto’s ervoor dat zij zich op een bepaalde manier gaan gedragen? Of dat ze het gevoel hebben dat ze er zo uit moeten zien?

Mocht je wat concretere vragen willen stellen, omdat dat beter bij jouw klas past:

Is er per foto sprake van dubbele moraal en seksestereotypering, zoals:

• Een meisje moet sexy zijn, maar niet té want anders is ze een slet
• Jongens hebben altijd zin, dus zullen niet snel nee zeggen
• Meisjes zijn verantwoordelijk voor het aangeven van grenzen, jongens niet
• Meisjes willen liefde, jongens seks

Ter afsluiting:

Belangrijk!

Benoem aan het eind van de les dat je altijd aanspreekpunt (vertrouwelijk) bent.

Kanye West

Kanye West

Beyoncé

Beyoncé

Bekijk eventueel haar video 'If I were a boy' en bespreek de stereotyperingen na die hierin aan bod komen.

https://www.youtube.com/watch?v=AWpsOqh8q0M

Reclame Dolce & Gabbana

Reclame Dolce & Gabbana

Reflectievragen:

• Wat zie je?
• Wat vind je daar van?
• Wat als het andersom zou zijn (man/vrouw)
• Hoe denk je dat er gereageerd werd op deze reclame (NB. de reclame werd in Spanje en Italië verboden, omdat het groepsverkrachting zou uitlokken. D&G gaven aan zich beperkt te voelen in hun  artistieke vrijheid).