5.4 De middeleeuwse stedeling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

De Middeleeuwen

Paragraaf 4.4: De Middeleeuwse stedeling

Opdracht 

We bekijken nu eerst een video en wat afbeeldingen over de Middeleeuwse stad. 

Welke kenmerken van een Middeleeuwse stad kan je uit deze bronnen halen?

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

De markt

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

De winkels waren meestal duidelijk te herkennen aan uithangborden, waarop symbolen van de ambachten stonden, zoals een vis of brood.

In principe mocht iedereen de stad binnen, zolang je maar geen (grote) wapens meenam. Messen moesten worden gemeten: was een mes te groot dan moest je hem bij de stadspoort achterlaten.

Inwoners van een stad noemen we tegenwoordig vaak burgers, maar in de Middeleeuwen werd meestal de term poorter gebruikt: iemand die binnen de poorten van een stad woont.

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Schapen, kippen, honden en varkens: er liepen in een stad vaak net zoveel dieren als mensen rond. 

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Water (om te drinken en om schoon te worden) werd uit de gracht gehaald. Inderdaad: 500 meter verderop was er nog afval in gegooid...

De schandpaal was één van de straffen die je in de Middeleeuwen kon krijgen.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

Het was er druk en krap: de meeste steden waren niet groter dan 5000 inwoners, maar omdat het er klein en smal was leek het veel drukker.

In een stad was van alles te vinden: eten, drinken, handel en vermaak. Het was er vies, maar mensen kwamen er graag.

Lees 'Leven in een middeleeuwse stad'
Noem vier ambachten die in middeleeuwse steden werden uitgeoefend die op het platteland niet bestonden.

Lees 'Werken in een middeleeuwse stad'
Wat deden gilden op economisch gebied?

Wat deden de gilden op politiek en sociaal gebied?

Lees 'Het bestuur van een middeleeuwse stad'.

Een middeleeuwse stad werd bestuurd door een [.....] en [......], die benoemd werden door de [....]. Zij waren op de eerste plaats [........] , maar zorgden ook voor [......] op straat en de [......] van de stad.

Wat deed een gilde allemaal?

1. Gilde controleerde de kwaliteit van producten
2. Gilde bepaalde de prijs van producten
3. Leden van een Gilde hielpen elkaar bij ziekte
4. Alle antwoorden zijn juist

Waarom wilde de heer invloed blijven uitoefenen op het bestuur van de stad?

1. Een stad met stadsmuren en een eigen leger had te weinig macht.
2. Hij wilde belasting kunnen blijven innen.
3. Hij wilde zijn invloed op de steden vergroten.
4. Hij wilde zijn schout en schepenen kunnen ontslaan .

Waarom zijn er gilden bedacht?

1. Om informatie te delen
2. Om prijsconcurrentie tegen te gaan
3. Omdat er veel werd gestolen
4. Omdat er veel armoede was

Wat wordt met het plaatje hiernaast uitgelegd?

1. De gilden in Europa
2. Het Hanze-verbond
3. De schepenen van steden in Europa
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

Lees onderstaande vier zinnen over de gilden.

A Alle mensen in een gilde hadden hetzelfde beroep.
B Gezellen konden na hun meesterproef meester worden
C Lidmaatschap van een gilde was niet verplicht.
D Niet alle ambachten hadden een eigen gilde.

Welke is of welke zijn juist?

1. A en B
2. Alleen A
3. B en C
4. A en D

Wie bepaalde welke straf de misdadigers kregen/wat het vonnis was?

1. de Burgerij
2. Schout
3. Schepenen
4. Burgemeester

Welke stand vond je in de middeleeuwen alleen in de steden?

1. De schout en schepenen
2. De Burgerij
3. De adel
4. De geestelijken

Een gruwelijk goede opdracht!

Klik op de hotspots en sleep de straffen naar de juiste plek in de afbeelding.

Hand afhakken

Geselen

Ogen uitsteken

In het water gooien

Ophangen

Op de brandstapel

Onthoofden