Les 3, deel 2/3: De diepzee

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

Les 3: Wat leeft er in de diepzee?

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

 

              weet je meer over het nieuws;

              weet je meer over de verschillende lagen van de diepzee en de

              dieren die er leven;

    

              kun je de tekst samenvatten met behulp van een tabel;

              kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van één van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

De diepzee

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende dia's gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: Docukit-spreekbeurt (datum en auteur onbekend, geraadpleegd in 2022)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over de diepzee, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

De diepzee

Vroeger dachten mensen dat er monsters in de oceanen leefden. Eigenlijk zaten ze er niet ver naast. Door onderzoek heeft men de laatste vijftig jaar de meest fantastische dieren ontdekt in de diepten van de oceanen. Veel van die dieren lijken inderdaad op monsters. Ze hebben enorme kaken en vlijmscherpe tanden en gebruiken licht om hun prooi te lokken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

ernaast zitten

Betekenis: het mis hebben

Waarom zaten de mensen er vroeger niet ver naast toen ze dachten dat

er monsters in de diepzee leefden?

het nieuws

de tekst

terugblikken

De mensen zaten er vroeger niet ver naast, want  de dieren die later zijn ontdekt diep in de oceanen lijken best op monsters. Ze hebben grote kaken en hele scherpe tanden. Ook geven ze licht om eten te vangen.

In de inleiding staat dat dieren in de diepzee licht gebruiken om hun prooi

 te lokken. Waar komt dat licht vandaan, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke manier denk je dat mensen onderzoek doen naar/in de diepzee en wat is daarvoor nodig?
Denk ook aan het filmpje dat je in deel 1 van deze les hebt bekeken.

onderzoek in de diepzee

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Nog steeds worden er nieuwe vissoorten ontdekt. Deze leven op duizenden meters diepte. De waterdruk is daar enorm. Als jij op vier kilometer diepte zou staan, zou het water op je drukken met het gewicht van vier miljard kilo! Zoveel wegen vier miljoen auto's! Daarom kan een gewone duikboot nooit zo diep komen. Hij zou in elkaar gedrukt worden. Voor diepzeeonderzoek gebruikt men een bathyscaaf of robots.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Bespreeksuggestie(s):

• Kunnen je leerlingen in eigen woorden uitleggen wat waterdruk is?
• Bespreek hoe enorm zwaar vier miljoen auto's wel niet zijn!
  

Wat is een bathyscaaf denk je? Denk ook nog even terug aan het introductiefilmpje in deel 1 van deze les!

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. een speciale onderzeeboot om de diepzee te onderzoeken
2. een speciaal duikpak om naar de diepzee te duiken
3. een robot
4. een vissoort

Hoe zou het komen dat de dieren 'gewoon' in de diepzee kunnen leven, terwijl mensen met speciale duikboten of zelfs met robots de diepzee in moeten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tweede en derde alinea

de oppervlakte

Betekenis: het bovenste gedeelte

het nieuws

de tekst

terugblikken

arm zijn aan

Betekenis: heel weinig van iets hebben

de zone

Betekenis: het gebied tussen twee grenzen in

de schemer

Betekenis: tussen donker en licht in

het plankton

Betekenis: de in het water zwevende plantjes en diertjes die je met je ogen niet kan zien

Duisternis
De oceanen bestaan uit drie lagen (zie figuur 1). De oppervlaktelaag is tweehonderd meter dik en daar is nog licht. Tussen de kelp (figuur 2) die daar groeit, leven veel vissen en andere dieren. Door het licht in de oppervlaktelaag, leeft er ook veel fytoplankton. Dit wordt door veel dieren gegeten. 

Tussen tweehonderd en duizend meter diepte ligt de schemerzone. Hier is het kouder en donkerder. Er dringt alleen nog een beetje blauw licht door. Omdat er nauwelijks licht is, groeien er geen planten. En zonder planten kunnen er geen planteneters leven. De schemerzone is arm aan voedsel. Toch leven er dieren. Die zwemmen 's nachts omhoog naar de oppervlaktelaag. Daar zoeken ze voedsel. Als het licht wordt, verbergen ze zich weer in de duisternis.

figuur 1

doordringen

Betekenis: met moeite ergens komen

nauwelijks

Betekenis: bijna niet

figuur 2

Bespreeksuggestie(s):

• Wat betekent 'fyto' (bij 'plankton')? Is het voor het begrijpen van deze alinea belangrijk om dat precies te weten? Zoek het desnoods samen met je leerlingen op.
  

Wat is 'kelp'? Kijk goed naar figuur 1!

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. de kleur van het oceaanwater in de oppervlaktelaag
2. een vissoort die in de oppervlaktelaag van de oceaan leeft
3. een zeewiersoort
4. een planktonsoort

Hoe komen de dieren die in de schemerzone leven aan hun eten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. Ze eten andere dieren die daar leven óf zwemmen 's nachts omhoog om voedsel te zoeken.
2. Ze hoeven niet te eten.
3. Ze eten planten die in de schemerzone groeien.
4. Ze zwemmen 's nachts naar de diepere zone om daar voedsel te zoeken.​

de vierde alinea

Veel vissen die in de schemerzone leven, zijn lichtgevend. Ze hebben lichtvlekjes op hun lichaam. Sommige van die vlekjes lijken net knipperlichten. De diepzeehengelvis (zie figuur 3) draagt een soort hengel op zijn rug. Aan het eind ervan zit een bolletje met lichtgevende bacteriën. Daarmee lokt deze vis andere vissen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 3

In slide 16 heb je verteld hoe jij dacht dat de dieren in de diepzee aan licht komen om prooien te lokken. Klopt je antwoord met de informatie uit deze vierde alinea? Leg uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de vijfde en laatste alinea

Beneden de duizend meter diepte is het volledig donker. Het water is daar erg koud, drie tot vier graden Celsius. Er leven in deze laag weinig dieren, doordat er weinig voedsel is. De dieren die er leven, bewegen nauwelijks, om energie te sparen. Ze wachten tot er een prooi voorbij komt. Door hun grote kaken en een rekbare maag kunnen ze hun prooi met zekerheid pakken. Ze eten prooien die wel vier keer zo groot zijn als zijzelf! Want daarna moeten ze misschien weer wekenlang wachten.

De bodem van de diepzee ligt gemiddeld vier kilometer onder het wateroppervlak. Hij heeft bergen en dalen. Sommige bergen steken boven water uit. Ze vormen zo eilanden. De diepste plaatsen van de diepzee zijn troggen. Ze zijn ongeveer tienduizend meter diep. In 1960 bereikten Picard en Walsh met een speciale duikboot de bodem van de diepste trog: de Marianentrog. Die ligt op 10.917 meter diepte.

de trog

Betekenis: de hele diepe en brede kuil in de bodem van de diepzee       

het nieuws

de tekst

terugblikken

volledig

Betekenis: totaal   

Klik hier en luister mee!

de prooi??

Het woord 'de prooi' wordt in de volgende les uitgelegd. Wil je nu al weten wat het woord betekent? Kijk dan in de woordenlijst van dit blok!

Dieper dan 1000 meter is het helemaal donker. Hoe denk je dat de dieren die daar leven toch andere dieren kunnen vangen om te eten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Zouden er in de troggen ook nog dieren leven, denk je? Leg uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je hebt gelezen over de drie lagen van de oceaan. 

Sleep de zeeblauwe blokken naar de juiste plek in de afbeelding.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de oppervlaktelaag

de schemerzone

de diepzee

dieper dan 1000 meter

tussen 200 en 1000 meter diep

tussen 0 en 200 meter diep

Zou jij een reisje naar de diepzee willen maken? Bespreek samen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Maak in je schrift een tabel met drie kolommen: voor iedere laag van de oceaan een kolom. Noteer in de kolommen de eigenschappen van deze lagen (naam, licht of donker, diepte, welke dieren/planten er leven enz.). Gebruik steekwoorden. Maak een foto van je tabel en upload deze hier.

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP!!

In slide 29 heb je al een paar eigenschappen van de drie lagen op een rijtje gezet. Gebruik deze ook voor je tabel!

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Schrijf drie dingen op die je deze les hebt geleerd. 

Denk ook aan deel 1 en 2 van de les.

woordenschat

het onderzoek

de boekenclub

terugblikken

vooruitkijken

Schrijf twee dingen op waarover je nog meer wilt weten.

woordenschat

het onderzoek

terugblikken

de boekenclub

vooruitkijken

Schrijf één ding op wat je nog niet zo goed

begrijpt of waar je nog vragen over hebt.

woordenschat

het onderzoek

de boekenclub

terugblikken

vooruitkijken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan vertellen uit welke lagen de oceaan bestaat.

Ik kan uitleggen hoe bepaalde dieren in het donker van de oceaan kunnen leven.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp vaneen tabel.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken