Basisstof 2: Het verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 3: Vertering

Basisstof 2: Het verteringsstelsel

Wat gaan we doen?

• Voorkennis
• Leerdoelen doornemen
• Uitleg basisstof 2
• Aan het werk
• Verwerking

Voorkennis

Wat: Opdracht 1 van werkblad vertering

Hoe: Fluisteren met je buur

Tijd: 10 minuten

Hulp: Kijk in je boek/BINAS, raadpleeg je buur of steek je vinger op

Klaar: Je mag alvast aan opdracht 2 beginnen

Uitkomst: Opdracht 1 is af en ingeleverd

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• De bouw, werking en functies van de verteringsorganen van de mens beschrijven, én de relatie herkennen tussen de bouw en hun functie;
• De verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens, en van verschillende diersoorten.

Het darmkanaal

In het darmkanaal worden voedingsstoffen afgebroken tot verteringsproducten (kleine moleculen) en opgenomen in het bloed.

• Darmperistaltiek (duwt voedsel door je darmkanaal)
• Verteringssappen (gemaakt door verteringsklieren)
• Mechanische vertering (door je gebit en darmperistaltiek)
• Chemische vertering (bewerking door enzymen)

Mond- en keelholte

• Snij- en hoektanden: voedsel afbijten
• Kiezen: voedsel kauwen/malen
• Speeksel komt bij het voedsel, amylase verteert zetmeel)
• De huig sluit de neusholte af bij slikken;
• Het strottenhoofd sluit de luchtpijp af bij slikken.
• Voedsel gaat de slokdarm in

De maag

• Maagsap komt bij het voedsel: eiwitten worden verteerd door pepsine;
• Maagsap bevat zoutzuur: doodt bacteriën;
• Maagportier laat kleine beetjes voedsel door naar de twaalfvingerige darm.

Twaalfvingerige darm

Eerste deel van de dunne darm

• 12 vingerbreedtes lang (20 - 25 cm)
• Gal en alvleessap komen bij de voedselbrij
• Gal emulgeert (in kleine stukjes knippen) vetten;
• Alvleessap verteert vetten, koolhydraten en eiwitten

Kijk in je BINAS. Welke enzymen bevat alvleessap?

Twaalfvingerige darm/lever

Gal wordt gemaakt in de lever en opgeslagen in de galblaas.

• Galkleurstoffen: afbraakproducten dode rode bloedcellen (bruine kleur ontlasting);
• Galzouten emulgeren vetdruppels

Dunne darm/dikke darm/endeldarm

In de dunne darm worden de verteringsproducten opgenomen.

• De wand is sterk geplooid
• Bevat darmvlokken (oppervlaktevergroting)
• Darmsap komt bij de voedselbrij

In de dikke darm wordt water onttrokken aan de voedselbrij

In de endeldarm wordt voedsel tijdelijk opgeslagen tot de anus zich ontspant (poepen).

Vertering bij dieren

Eencelligen nemen door fagocytose voedsel op.

• Door voedingsvacuolen (intracellulaire vertering)

Eenvoudige meercelligen hebben een maag-darmholte.

• extracellulaire vertering

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 en 2 van thema 3

Hoe: Voor jezelf of fluisteren met je buur

Tijd: 15 minuten

Hulp: Kijk in je boek/BINAS, raadpleeg je buur of steek je vinger op

Klaar: Lees basisstof 3 van thema 3, en kijk je opdrachten na

Uitkomst: Basisstof 1 en 2 van thema 3 zijn af