8 - Paul Van Ostaijen

• Nederlands
• Secundair onderwijs

ken jij... ?

Poëzie - Paul van Ostaijen

Doel van deze les

We maken kennis met de figuur Paul Van Ostaijen, de literaire stroming waartoe hij behoort en zijn iconische gedicht Bezette stad. 

Fasen:

1. Korte kennismaking met Paul Van Ostaijen.
2. De slimste onderzoeker: verdiep je in één aspect door middel van een bronnenonderzoek
3. Presenteer je bevindingen aan je klasgenoten. 

1. Van Ostaijen voor beginners

Korte kennismaking

onderwijs.hetarchief.be

Persoonlijk leven

• Hij was een ... die gretig van het Antwerpse nachtleven (en cocaïne) proefde. 
• Hij stierf op ... - jarige leeftijd aan ...

Leven

Persoonlijk leven

• Hij was een taalkunstenaar die het ... introduceerde in de Vlaamse letteren. 
  
• Hij schreef poëzie in ... : zijn gedichten waren ... en voelden bijna aan als muziek. 
• Hij vond dat poëzie in eerste plaats ... moest worden. 

Visie op poëzie

expressionisme

beelden

Persoonlijk leven

• Music - Hall - jeugdwerk over het Antwerpse ...
• Het Sienjaal
• Bezette stad - over Antwerpen in oorlogstijd

Werken / poëziebundels

Paul van Ostaijen

• 1896 - 1928 Antwerpen
• typische dandy
• flamingant
• Schrijft anoniem voor activistisch tijdschrift (WO1) Vlaams Courant
• 1918 - veroordeeld tot gevangenisstraf 
• sterft op jonge leeftijd (32) aan tuberculose (longziekte)

visie op poëzie

• avant-garde: nieuwe visie op kunst
• aangetrokken tot dadaïsme, expressionisme
• geïnspireerd door ritme van jazz -> muzikaliteit in poëzie
• klank: hardop gelezen
• vrije vers
• beelden (vorm van woorden) 
• experimenteren met typografie

dichtbundels

• Music - Hall: jeugdwerk over het Antwerpse nachtleven
• Bezette stad - over Antwerpen in oorlogstijd

terugkerende thema's:

• de moderne stad
• uitgaan en plezier
• afzetten tegen verveling
  
• oorlog en vernietiging

Persoonlijk leven

• letterlijk: "voorhoede" -> term uit de oorlog
• 1916: groep controversiële, anarchistische kunstenaars  
• vernieuwende en experimentele kunst 

Literaire stroming:

avant-garde

Fase 1

De slimste onderzoeker

Eigen materiaal

Groepswerk

Verdiep je in één aspect over Paul van Ostaijen door middel van bronnenonderzoek:

1. Het leven van Paul van Ostaijen
2. De unieke kernmerken van zijn poëzie
3. Bezette stad: over de bundel en een gedicht onder de loep

Paul van Ostaijen - de slimste onderzoeker

Fase 1 - informatie verzamelen

• Neem per groep de richtvragen door
• Bezoek de links naar het materiaal voor jouw groep (Dit zijn zowel teksten als luisterfragmenten of video's)
• Ga doelgericht op zoek: gebruik lees- en kijkstrategieën
• Vermeld je bronnen

Google Classroom - Thema 8

• Groepswerk de slimste onderzoeker

Criteria

Bronnen gebruiken

Informatie selecteren

• Je gebruikt de juiste bronnen om de vragen te beantwoorden. Je bent nauwkeurig, volledig en je voegt een correcte verwijzing toe. 

• Je kan probleemloos relevante informatie identificeren in alle geraadpleegde bronnen.

/ 2,5

/ 2,5

/ 5

Fase 2

Presenteer je bronnenonderzoek

Eigen materiaal

Paul van Ostaijen - Presentaties

Neem de correctiesleutels door. 

Fase 2 - presenteer je bevindingen

• Je presenteert in je groep de informatie die je hebt gevonden.
• Verdeel de informatie en bepaal een logische opbouw. 
• Bij deze presentatie ligt de focus op structuur. 

Google Classroom - Thema 8

• correctiesleutels groepswerk

Presentatievaardigheden: de opbouw van een presentatie

Eigen materiaal

1. Kop

“Vertel wat je gaat vertellen. Vertel het. Vertel wat je verteld hebt.”

Nadat de inhoud van de presentatie bepaald is, kan je de inhoud structureren. De meest voor de hand liggende structuur is kop, romp, staart

Een goede inleiding (kop) heeft drie functies:

1. De aandacht van het publiek trekken.
   
2. Het onderwerp inleiden.
   
3. Het publiek in een luisterstemming krijgen.
   

Een goede opening

1. De aandachtstrekker:

• een citaat
• een anekdote (uit je persoonlijke leven)
• een prikkelende stelling of vraag aan het publiek
• een grap
• een thema uit de actualiteit

2. Het doel van de presentatie en een inleiding op het onderwerp

3. Een introductie van jezelf als spreker (inclusief je eigen expertise op het gebied van het onderwerp waarover je spreekt)

4. Ga in op de structuur van de presentatie, zodat de luisteraar weet wat hij/zij kan verwachten.

2. Romp

 Overgangszinnen helpen de verbanden tussen de verschillende onderdelen van je presentatie te benadrukken en te verhelderen:

1.  Deze zinnen bevatten signaalwoorden zoals ten eerste, daarnaast, ook.
   
2. Ze bestaan vaak uit twee delen: in het eerste deel wordt het vorige deelonderwerp samengevat en afgesloten. In het tweede deel wordt een nieuw deelonderwerp geopend. Bv. Nu we hebben gezien wat de voordelen van … zijn, gaan we kijken naar de nadelen.

2. Romp

Zorg voor duidelijke taal 

In presentaties pas je je taalgebruik aan aan je luisteraars. Met jargon kan je drie dingen doen:

Betrek je publiek

1. Je kan jargon gebruiken en nadien uitleggen.
   
2. Je kan jargon gebruiken zonder het uit te leggen wanneer je publiek voldoende voorkennis heeft.
   
3. Je kan het gebruik van jargon vermijden.

• Open of gesloten vragen stellen en de antwoorden in je verhaal gebruiken.
  
• Een directe aanspreking te gebruiken.
  

3. Staart

1. Kondig het slot aan

2. Vat samen en concludeer 

• Zorg voor een duidelijk signaalwoord (kortom, dus) of overgangszin (Ik wil graag afsluiten door).
  
• Daarna herhaal je het presentatiedoel. Zo kan je publiek je conclusie beter volgen.

• Geef eerst een samenvatting: vertel in maximaal 4-5 zinnen wat je verteld hebt.
  
• Na je samenvatting geef je een conclusie, liefst met expliciete signaalwoorden zoals concluderend of mijn conclusie is dan ook… De conclusie sluit aan bij het doel van je presentatie.

Een goede slotzin

Een goede slotzin is het laatste moment om het publiek te imponeren. 

• Maak het verhaal rond: Het is steeds boeiend als een element uit de opening weer terugkomt bij de afronding.
  
• Een belofte of een positieve afsluiter.
  
• Een vraag om begrip of om je publiek aan het denken te zetten.
  
• Een prikkelende stelling (met ruimte voor discussie)
  
• Een oproep tot actie … 

Eindig steeds met je publiek te bedanken.

VOORBEREIDING

Orden de informatie uit je voorbereiding zodat het in de kop - romp - staart structuur past.  

• Gebruik de hand-out in je opdracht voor de juiste opbouw. 
• Werk samen aan één presentatie. Verdeel de informatie eerlijk: wie zegt wat? 

Google Classroom - 8 - Paul van Ostaijen

Voorbereiding presentatie

Criteria

Technisch spreken

Lichaamstaal

• Je varieert voldoende in toonhoogte. Je spreekt elk woord correct en duidelijk uit. Je spreekt niet te luid, niet te stil. Je spreekt niet te traag, niet te snel. Je stokt of hapert zelden.

• Je toont een zelfzekere houding. Je ogen zijn op je publiek gericht. Je staat rechtop. Je beweegt zonder te overdrijven. Je ondersteunt je boodschap met functionele handgebaren.

/ 2,5

/ 2,5

/ 15

Criteria

Taalgebruik

Presentatie: structuur

• Je hanteert een gepast register, afgestemd op je doelpubliek. Je spreekt in volledige zinnen. Je gebruikt zelden stopwoorden, onnodig Engels of vakjargon.

• Je presentatie volgt de kop-romp-staart structuur. De opening is creatief en trekt onmiddellijk de aandacht van het publiek. De kern is logisch en goed gestructureerd. De afronding biedt een heldere samenvatting en conclusie. Er wordt creatief afgesloten

/ 2,5

/ 2,5

/ 15

Criteria

Vlotheid

Ondersteunend materiaal

• Je gebruikt heldere signaalwoorden om je presentatie te structureren. De verschillende onderdelen van de presentatie vloeien naadloos in elkaar over met overgangszinnen. 

/ 2,5

/ 15

• Het visuele materiaal is helder, duidelijk en past perfect bij de inhoud van de presentatie. Het is een sterke blikvanger.

/ 2,5

Presentaties uitvoeren

Verwerking

Music Hall

We passen de kenmerken toe op een gedicht uit Music Hall

Paul van Ostaijen wilde de kunst vernieuwen, en slaagde hierin met glans. Zijn eerste dichtbundel was Music Hall, verschenen in 1916 in volle oorlogstijd. Van Ostaijen was toen twintig. Met deze bundel zette hij zich af tegen de traditionele poëzie van bijvoorbeeld Guido Gezelle.

oefeningen - thema 8 - Music Hall

Bezette Stad

We passen de kenmerken toe op een gedicht uit Bezette Stad

De bekendste dichtbundel van Paul van Ostaijen is zonder twijfel Bezette Stad, die uitkwam in 1921. Na de oorlog ontvluchtte van Ostaijen Antwerpen omdat hij van collaboratie werd verdacht. In Berlijn schreef hij de dichtbundel Bezette Stad waarvoor Antwerpen model stond. 

oefeningen - thema 8 - Boem Paukeslag

Hand-out 

Alle informatie over dit thema staat in deze hand-out

Smartschool - Nederlands - documenten -

8 - Paul van Ostaijen- Paul van Ostaijen

letterenhuis.be

BOEM Paukeslag 

• Kennen jullie dit gedicht?
• Waarover gaat het?

 licht toe dat er een quiz wordt georganiseerd over Paul

van Ostaijen en Bezette Stad. De leerlingen voeren tijdens deze les hun

eigen onderzoek op basis van de collectie van het Letterenhuis.

Tijdens het uitvoeren van deze opdracht leren ze omgaan met

bronnen: bronnen selecteren, analyseren en vermelden

pg.239

letterenhuis.be

letterenhuis.be

letterenhuis.be

letterenhuis.be

Opdracht

onderzoek online bronnen + boeken o.b.v. specifieke richtvraag

• Maak notities bij de teksten 
• Korte samenvatting schrijven: informatie uit verschillende bronnen verzamelen
• samenvattingen worden gebundeld (leerstof)
• voorstellen aan de hand van pecha kucha

Onderzoeksvragen

1. De gedichten van Van Ostaijen lijken op rebussen. Leg dit uit aan de hand van het gedicht "zeppelin". 
2. Waarom past PvO in de avant garde?
3. Hoe past de metafoor van de "militaire voorhoede" in het werk van de avant gardische schrijvers zoals PvO?

Quiz

Een gedicht onder de loep

En avant ... garde!

pg.239

www.literatuurgeschiedenis.org

www.dbnl.org

pg.241

pg.241

Vernieuwende kunst wordt ook wel als "moeilijke" en "vervreemdende" of provocerende kunst beschouwd.

woordenlijst 

Duo's:

Je krijgt een woordenlijst te zien. 

Probeer de woorden gedurende 1 minuut te onthouden. Nadien probeer je deze zo goed mogelijk te reconstrueren. 

woordenlijst 

mythisch – tuberculose – expressionisme – dandy – controversieel – anarchistisch – pacifistisch – burgerlijk – moraal – dadaïsme – poëticaal – banaal – associatie – humanitair – collaboratie – evoceren – nihilisme

woordenlijst 

Duo's:

Probeer de woorden zo goed mogelijk te reconstrueren. 

pg.237

• Verklaar de woorden aan de hand van de volgende video

onderwijs.hetarchief.be

Persoonlijk leven

WO1 + het interbellum

We bekijken een documentaire over deze periode. Nadien zoomen we in op enkele kunstvormen die hierin voorkomen. 

pg.239

Historisch-literaire context

pg.239 - 240

	experssionisme	dadaïsme	surrealisme
visie op de kunst
groepen / kunstenaars
beeldende kunst
letterkunde

3x

1. gewoon kijken (volgen)
2. noteren
3. controleren

	expressionisme	dadaïsme	surrealisme
visie op de kunst	afkeer van de academische kunst tegen klassieke schoonheidsideaal gevoelens uitdrukken	radicale breuk met bestaande kunst: de nonsense en het waardeloze boven holle woorden burgerlijke moraal uitlachen + lak aan leugens die "beschaving" in stand houden: afkeer + walging van WO1 -> afbraakwoede	Na chaos oorlog: nieuwe wereld opbouwen Revolutionaire levenshouding: nieuwe domeinen v.d. menselijke geest verkennen + bevrijden van banden en belemmeringen technologisch denken verbinden met gevoelsleven + fantasie

pg.239 - 240

	experssionisme	dadaïsme	surrealisme
groepen / kunstenaars	Duitse groep "die bruche" (de brug) = verbinding revolutionaire stromingen in de kunst. Vlaanderen: tweede Latemse school	Marcel Duchamps (urinoir) Parijs, Zurich, NY	André Breton

pg.239 - 240

	experssionisme	dadaïsme	surrealisme
beeldende kunst	schilderkunst: felle contrasten + kleuren vervormingen forse figuren Vlaamse plattelandsleven	"ready made" = alledaags voorwerp - kunstwerk
letterkunde	poëzie + drama: geen metrum, geen rijm nieuwe associaties: grafische poëzie + autonomie van het woord

pg.239 - 240