Examentraining - Britse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Historische Context Britse Rijk 

In vogelvlucht!

Op welke manieren ontwikkelden zich de Engelse koloniën in de Amerika's (1585-1833)?

Waardoor werd India in de 19e eeuw de belangrijkste kolonie binnen het Britse Rijk (1765-1885)?

Welke rol speelden de koloniën in sociaal-economische ontwikkelingen in Groot Brittannië (1750-1900)?

Op welke manieren ontwikkelden zich de Engelse koloniën in de Amerika's (1585-1833)?

Spaans-Engelse Oorlog (1585-1604)

Britten verkennen Noord-Amerika voor rijkdommen en/of uitvalsbasis tegen katholieke Spanje (en nieuwe route naar Azië)  

Eerste (permanente) nederzettingen 

James Town, maar te kort aan mensen

De zoektocht naar betere bestaansmogelijkheden

          'Headright'- stelsel 

Eerste (permanente) nederzettingen 

Zoektocht naar politiek en religieuze vrijheid

Heel Europa: vorsten streven naar absolutisme, religieuze eenheid 

Pilgrim Fathers stichtten Plymouth (1620)

Nieuwe (religieuze) samenleving, basis democratie 

          

                                      Decimering Indiaanse bevolking; Genocide?  

1) Europese ziekten

2) Conflicten en bloedige oorlogen 

Britten in voordeel: betere wapens & ontbreken eenheid onder inheemse bevolking 

‘We zijn bijna omsingeld door de blanken. Het lijkt hun bedoeling te zijn om ons te doden.’

(1738-1792), Cherokee-opperhoofd

Aan kolonel Henry Bouquet , die zich voorbereidde om een ​​expeditie te leiden om Fort Pitt te ontzetten, schreef Amherst op ongeveer 29 juni 1763: "Zou het niet kunnen worden bedacht om de pokken onder de ontevreden indianenstammen te sturen? We moeten verder deze gelegenheid gebruik maken van elke list in onze macht om ze te verminderen." Bouquet antwoordde dat hij zou proberen de pokken onder de Indianen te verspreiden door ze dekens te geven die aan de ziekte waren blootgesteld. Amherst antwoordde op 16 juli op Bouquet en keurde het plan goed.

Vestigingskoloniën 

Noorden

Gericht op landbouw, handel en nijverheid 

Calvinistische migranten 

Plantagekoloniën 

Zuiden + Caraïben (Jamaica en Barbados)  

Verbouwen van tabak, katoen en suiker door slaven 

Aristocratie, Anglicaanse godsdienst 

Driehoekshandel door de RAC - Royal African Company (Engelse WIC)

Onafhankelijkheidsoorlog 

Verlichtingsidealen vinden haar weg overzee

1) Trias politica 

2) Volkssoevereiniteit 

3) Natuurlijke rechten 

Onafhankelijkheidsoorlog 

Koloniale oorlogen met Frankrijk, nieuwe belastingen

(bijv. suiker, papier en thee)

'No taxation without representation' 

Verenigde Staten 

1776 Onafhankelijkheidsverklaring 

Grondwet (1787) 

- Federale statenbond 

- Trias Politica 

- Burgers hebben gelijke rechten (enkel voor blanke mannen) 

Alle mensen zijn gelijk geschapen, ze zijn door hun schepper uitgerust met bepaalde rechten: het recht op leven, op vrijheid en op het nastreven van geluk. 

Afschaffing van de slavernij 

Verlichting: in strijd met fundamentele gelijkheid van mensen

Christenen: in strijd met naastenliefde 

Abolitionisme 

1807: verbod slavenhandel, 1833: volledige afschaffing,

Onafhankelijke VS burgeroorlog (1865) 

Examenvraag 

Trans-Atlantische Slavenhandel

Britse Rijk; paragraaf 1

1833 verbod slavernij in Britse Rijk 

Suriname = Nederlandse kolonie

De Britse regering protesteerde tegen de aankoop van Afrikaanse mannen omdat .... 

In 1840 werden voor het Surinaamse soldatenkorps (zie vraag 8) vijftig mannen rechtstreeks in Afrika gekocht. De Britse regering protesteerde hiertegen.
2p 9 Leg uit waarom de Britse regering protesteerde tegen deze aankoop van de Afrikaanse mannen.

Waardoor werd India in de 19e eeuw de belangrijkste kolonie binnen het Britse Rijk (1765-1885)?

Mogolrijk en EIC 

- Handelsmonopolie

- Factorijen langs de kust 

Politieke interesse

Politieke strubbelingen in Mogolrijk, lokale vorsten grijpen de macht, positie Mogolvorsten verzwakt

Bijv. Bengalen 

Verdrag van Allahabad 

EIC mag belasting innen in een deel van India =

begin van het Britse Rijk in India, maar ook het einde van hun macht in de nieuwe wereld 

“De sterksten en de meest machtigen, de meest edele van alle verheven edelen, de voorlopers van vele roemrijke strijders, onze trouwe dienaren en integere begunstigden, onze koninklijke genadigheid meer dan waard, de “English Company”. 

Brits-Indische leger

Inheemse soldaten o.l.v. Britse officieren 

Royal Navy

Vloot moest sterker zijn dan de vloten van twee mogelijke vijanden samen.  

Gebruik maken van het bestaande inheemse bestuur 

Hoe greep te houden op India en handelscontacten afdwingen? 

1000 Britten vs. 400.000.000 onderdanen in India 

De Grote Opstand 

Aanleiding: nieuw geweer met nieuwe patronen 

(Ingesmeerd met varkens-/rundervet: Leg uit waarom dit zo een invloed had)

Oorzaken: ontevredenheid Britse bestuur, afwijzing van religieuze en sociale gebruiken, economische uitbuiting. 

Gevolgen: opheffing EIC, India direct bestuur van Britse regering o.l.v. koningin/keizerin Victoria en gevolg op langere termijn.

Groot-Brittannië 

- Belastinginkomsten

Inkomsten uit handelsgewassen en opium 

- Afzetgebied van Britse industrie

- Politiek en militair aanzien 

- 'Parel op de kroon' 

India 

- Lokale bevolking te werk gesteld

- Grote concurrentie voor Indiase huisnijverheid 

- Enkele profiteerden 

Invoering Britse taal, rechts- en onderwijssysteem 

Macht verder verstevigd 

1) Aanleg wegen, kanalen en spoorwegen: beheersing lokaal niveau

2) Opkomst van stoomschepen + aanleg Suezkanaal: snellere verbinding moederland 

3) Invoering Engelse taal en onderwijs- en rechtssysteem: 

     superioriteitsgevoel 

Hoe zou je dit kunnen vergelijken met het handelen 

van Nederland in Indonesië?

White man's burden

Take up the White Man's burden—

Send forth the best ye breed—

Go bind your sons to exile

To serve your captives' need;

To wait in heavy harness,

On fluttered folk and wild—

Your new-caught, sullen peoples,

Half-devil and half-child.

White man's burden

Neem de last van de blanke man op zich

Zend het beste dat u voortbrengt –

Ga uw zonen aan ballingschap binden

Om in de behoefte van uw gevangenen te voorzien;

Om in zwaar harnas te wachten,

Op fladderende volkeren en wild-

Uw nieuw gevangen, sombere volkeren,

Half duivel en half kind.

White man's burden

Neem de last van de blanke man op zich

Zend het beste dat u voortbrengt –

Ga uw zonen aan ballingschap binden

Om in de behoefte van uw gevangenen te voorzien;

Om in zwaar harnas te wachten,

Op fladderende volkeren en wild-

Uw nieuw gevangen, sombere volkeren,

Half duivel en half kind.

Steeds meer verzet 

Zelfbewuste Indiërs dankzij Britse onderwijssysteem 

1885 Indian National Congress

Gematigde koers: gelijke kansen binnen Brits-Indische bestuur. 

Examenvraag

Britse Rijk; paragraaf 2

Grote Opstand/Sepoy mutiny

Aanleiding: patronen (islam), hard neergeslagen door Britten (militair superieur en verdeeldheid Indiërs). 

1858 India onder direct bestuur Britten; keizerin Victoria

Examenvraag

1858 India onder direct bestuur Britten; keizerin Victoria

• De gebeurtenis waar dit artikel verslag van doet is, ... 
• De Britse beleidsverandering die hierna werd ingevoerd is, ...
• Dit artikel ondersteunt deze beleidsverandering, omdat.... Want in de bron staat dat ... 

Gebruik bron 5.
Met artikelen als deze wordt een verandering in het Britse bestuur in India ondersteund.
4p 11 Licht dit toe door:
 de gebeurtenis te noemen waar dit artikel verslag van doet en
 zonder bron aan te geven welke Britse beleidsverandering hierna
wordt ingevoerd en
 uit te leggen dat dit artikel die beleidsverandering wil ondersteunen.

Welke rol speelden de koloniën in sociaal-economische ontwikkelingen in Groot Brittannië (1750-1900)?

Schaalvergroting

1764

1784

James Watt

Mechanisering: handarbeid vervangen door machines

Ontstaan nieuwe sociale klassen: arbeiders en ondernemers

Urbanisatie/

verstedelijking

Arbeiderswijken bij de fabrieken

Rol van de koloniën 

Britse wereldrijk + beheersing van de handelsroutes = economische voorsprong 

1) Levering van grondstoffen voor de Britse industrie 

2) ondernemers investeerden hun winst in GB

3) Koloniën worden gebruikt als afzetmarkt 

Gevolgen Britse economie 

1) Markt werd gevoelig voor mondiale gebeurtenissen

2) Aard kapitalisme verandert; handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme

3) Rol van de overheid verandert: bescherming naar liberale markteconomie en vrijhandel, door grotere invloed van ondernemers 

Gevolgen Britse samenleving 

Ondernemersklasse

Meer politieke invloed

1832 Reform Bill + uitbreiding kiesrecht 

Arbeidersklasse

Slechte leef- en werkomstandigheden 

1833 Factory Acts

Robert Owen + vakbonden 

Deze wet schafte de oud kiesdistricten af, omdat deze - mede door de verstedelijking tijdens de Industriële Revolutie - onvoldoende representatief werd gevonden. De Britten spraken van rotten boroughs. De geïndustrialiseerde steden kregen nu een betere vertegenwoordiging in het Britse Lagerhuis. 

Enkele bepalingen: 

• Fabriekseigenaren moesten voor alle kinderen in hun fabriek een leeftijdscertificaat hebben.
• Kinderen van 13 -18 jaar mochten voortaan niet meer dan twaalf uur per dag werken.
• Kinderen van 9-13 jaar mochten niet meer dan acht uur per dag werken, met een maximum van 48 uur per week.
• Er kwam een verbod op nachtelijke werktijden voor kinderen.
• Ieder kind diende minimaal twee uur per dag onderwijs te krijgen.
• Kinderen die werkten hadden recht op minimaal anderhalf uur eettijd per werkdag

Maar, de wet moest uiteraard ook goed gehandhaafd worden. Dit gebeurde door vier fabrieksinspecteurs, die de naleving van de Fabriekswet actief controleerden. De controle op naleving van de wet werd echter bemoeilijkt, omdat de vier inspecteurs samen verantwoordelijk waren voor het controleren van zo’n vierduizend fabrieken. 

Hij wordt beschouwd als de grondlegger van de coöperatiebeweging en het Britse socialisme. Owen pleitte als eerste voor de invoering van de achturige werkdag. Owen behoorde zelf tot de bourgeoisie, maar probeerde met zijn hervormingen de economische, intellectuele en morele status van de arbeiders te verhogen.

Britse Rijk als wereldmacht; Londen financiële hart van de wereld 

De eerste wereldtentoonstelling: GB de werkplaats van de wereld.

Maar vanaf 1870 opkomst industriële concurrenten: VS en Duitsland 

Examenvraag

1832 Reform Bill

Ondernemers streefden naar een liberale markteconomie met vrijhandel en een kleine rol voor

de overheid,  

Ondernemers

wilden meer politieke invloed.

 Fabrieksarbeiders leefden

en werkten onder slechte omstandigheden in snelgroeiende steden en kwamen in protest. De

overheid greep aanvankelijk niet in, maar probeerde vanaf 1833 met de Factory Acts excessen

te voorkomen.

Examenvraag

Ondernemers streefden naar een liberale markteconomie met vrijhandel en een kleine rol voor

de overheid

• De ondernemers zetten de gezondheidsraad onder druk om de maatregelen terug te draaien, omdat ... 
• De reactie van de gezondheidsraad past bij het ontstaan van een liberale markteconomie, omdat ... 

Deze anekdote is illustratief voor de politiek-economische verhoudingen in Groot-Brittannië van dat moment.
3p 10 Ondersteun de bewering door:
 een reden te geven voor de houding van de ondernemers en
 uit te leggen dat de reactie van de gezondheidsraad paste bij het ontstaan van een liberale markteconomie in die periode.

Een anekdote:

In 1831 stelden artsen in de Britse havenstad Sunderland de eerste

gevallen van cholera vast. Om verdere verspreiding te voorkomen

bepaalde een gezondheidsraad die door de overheid was ingesteld (waar vooral artsen in zaten) dat alle schepen vijftien dagen in afzondering moesten worden gehouden. Twee weken later draaide de

gezondheidsraad onder druk van ondernemers de maatregel terug,

waarna de ziekte zich razendsnel verspreidde

Verbandenvierkant

Je werkt in tweetallen 

Elk tweetal krijgt van de docent:

- Een aantal kaartjes met belangrijke begrippen/personen/gebeurtenissen

- Een werkblad

Je pakt 4 kaartjes uit het stapeltje met kaartjes, zonder gezien te hebben wat er op staat. Leg in elke hoek van het verbandenvierkant een kaartje.

Volg de instructie op het werkblad.