4.5 verdieping - verlichtingsidealen in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Verdieping bij 4.5 - Verlichtingsidealen in Nederland

H4 - Verlichting en revolutie

Nog voor in Frankrijk de revolutie uitbrak waren er ook in de Republiek groepen die meer inspraak wilden in het bestuur van de Republiek. Zij waren ook beïnvloed door de Verlichting

De stadhouders waren zich namelijk steeds meer als koningen gaan gedragen. Stadhouder Willem V verbiedt in 1786 een patriots genootschap...patriotten zijn woedend.

Stadhouder Willem V 1786

In 1781 verscheen er dit pamflet geschreven door de patriot Joan Derk van der Cappelle tot den Pol.

  'Aan het volk der Nederlanden,' 

Hierin werd vooral beschreven hoe de stadhouders van Oranje zich steeds meer als absolute vorsten begonnen te gedragen en dat de macht eigenlijk bij het volk hoorde te liggen.

Willem V vlucht richting Nijmegen, bang voor de patriotten die steeds meer aanhangers krijgen en de steden van het gewest Holland. In het oosten van de Republiek is de bevolking meer Oranjegezind dan Patriotistisch. 

Zijn vrouw Wilhelmina van Pruissen vindt echter dat zij terug moeten naar Den Haag en duidelijk moeten laten zien wie er nou eigenlijk de baas is. Zij trekt op naar Den Haag. Maar wordt bij  Goejanverwellesluis tegen gehouden door de Patriotten 1787.

Als de broer van Wilhelmina daar van hoort, stuurt hij zijn legers naar de Republiek. Haar broer was namelijk de machte koning van Pruissen.

De patriotten vluchten dan naar Frankrijk, waar zij verblijven ten tijde van de Fransen Revolutie en daar ook aan deelnemen.

Als in Frankrijk de revolutie weer enigszins voorbij is keren de patriotten in 1795 samen met de Fransen terug naar de Republiek om de macht over te nemen. Willem V vlucht dan naar Engeland en de Patriotten nemen de macht over, geholpen door de Fransen. De Republiek heet dan De Bataafse Republiek 1798.

De Fransen willen hier ook een en ander te zeggen hebben en eisen meer inspraak in het bestuur. Als Napoleon de macht overneemt in Frankrijk stuurt hij zelf zijn broer hierheen om koning te zijn van het Koninkrijk Holland. 1806

De Bataafse Republiek

1795

De Fransen steunen de Patriotten en helpen hen in Nederland aan de macht

De broer van Napoleon, koning Lodewijk Napoleon, is eigenlijk best populair in Nederland. Hij trekt zich niet zo veel aan van de regels die zijn grote broer in verzint. Koning Lodewijk trekt vooral zijn eigen plan en dat is heel gunstig voor Nederland. Hij maakt van koninkrijk Holland een gecentraliseerde eenheidsstaat met een standaardtaal (hij leerde zelf ook Nederlands spreken), een schoolwet en hij omzeilde slim de regels van zijn grote broer die de vrije handel in de weg stonden.  Keizer Napoleon was echter niet zo tevreden, want Lodewijk luisterde niet...hij werd teruggehaald en Napoleon lijfde het koninkrijk  Holland in bij het keizerrijk Frankrijk. Nederland was dus tussen 1810 en 1813 een stukje van Frankrijk.

De gebeurtenissen op een rij

- Patriotten richten vrijkorpsen op.

- Willem V vlucht naar Nijmegen.

- Wihelmina van Pruissen bij Goejanverwellesluis

- Koning van Pruissen (broer) komt te hulp

- Patriotten vluchten naar Frankrijk

- 1789 Patriotten helpen bij de Franse Revolutie

1795 - 1805: periode van onrust

- gematigde en radicale patriotten

- Staten-Generaal wordt Nationale Vergadering

- 1801: bestuur van 12 mensen, uiteindelijk slechts 1 (raadpensionaris)

- 1806 - 1810: Koninkrijk Holland: Koning Lodewijk Napoleon

- 1810 -1813: Inlijving bij Frankrijk.

Koning Willem I

Koning Willem I

Ondertussen worden er in Europa flinke veldslagen uitgevochten door Frankrijk onder leiding van  Napoleon en andere landen die iet overheerst wilden worden door Frankrijk. Als Napoleon in 1813 voor de eerste keer verslagen wordt gaan deze landen om de tafel zitten en vergaderen zij over hoe ze de macht nu gaan verdelen. 

1814-1815 Congres van Wenen

Hier wordt afgesproken dat Nederland, België en Luxemburg samen Het verenigd Koninkrijk der Nederlanden gaan heten. De zoon van stadhouder Willem V wordt gevraagd om van dit koninkrijk de koning te worden. Dat ziet hij wel zitten. Vanuit Engeland arriveert hij in Scheveningen op het strand en hij wordt de eerste koning van Nederland, koning Willem I.

Aankomst koning Willem I

Willem I en de
grondwet van 1815

De grondwet die er al was sinds de Bataafse Republiek, wordt aangepast.

Zoals je ziet is die niet erg democratisch en zie je er weinig verlichtingsidealen in terug.

5 verschillende namen in 15 jaar

1581 - 1798: De Republiek der zeven verenigde Nederlanden (kort: De Republiek)

1798 - 1806: De Bataafse Republiek

1806-1810: Koninkrijk Holland

1810 - 1813: Keizerrijk Frankrijk

1813 - 1832: Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (In 1832 stapt België eruit en heet ons land Koninkrijk der Nederlanden)