Tijdvak 5 - de Nederlandse opstand

5.4 De Nederlandse Opstand
Periode 1
Week 2
Les 1
Introductie
4 HAVO 
1 / 39
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 39 slides, with interactive quizzes, text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

5.4 De Nederlandse Opstand
Periode 1
Week 2
Les 1
Introductie
4 HAVO 

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

  • LessonUp: klassencode: GLDOM, (nu 10 mensen, maar we zijn met 25)
  • Kijk in teams of je alles kan vinden.
  • Zelfstandig aan de slag!

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Programma
1.Korte theorie
2 mapjes checken
3 zelfstandig aan de slag 



Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Luther en Calvijn zijn hervormers
A
Waar
B
Niet waar
C
alleen Luther
D
alleen Calvijn

Slide 4 - Quiz

This item has no instructions

Kenmerkend aspect 
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

Waarom begin de reformatie?

Slide 6 - Open question

This item has no instructions

Reformatie is ...
A
Het oprichten van een nieuw geloof
B
De scheiding binnen de protestantse kerk
C
De scheiding binnen de katholieke kerk
D
De scheiding binnen de christelijke kerk

Slide 7 - Quiz

This item has no instructions

Wat is een verschil tussen Luther en Calvijn?
A
Calvijn bleef bij de kerk, Luther niet
B
Luther werd gestraft, Calvijn niet
C
Calvijn vond dat vorsten afgezet mochten worden
D
Luther geloofde in predestinatie

Slide 8 - Quiz

This item has no instructions

Luther was...
A
Een humanist
B
Een monnik
C
Een paus
D
Een hervormer

Slide 9 - Quiz

This item has no instructions

             Leerdoelen  
Je kunt kort het bestuur in de Nederlanden in 1500 beschrijven aan de hand van de begrippen: landsheer, stadhouder en Staten.

Je kunt vier redenen noemen voor toenemende onvrede over het beleid van Filips II in de Nederlanden.


Slide 10 - Slide

This item has no instructions

Bestuur
- De Nederlanden hadden één landsheer (Karel 5 vanaf 1515), maar vormden verder geen eenheid.

- De landsheer was in elk gewest apart hertog of graaf en benoemde er vaak een plaatsvervanger: de stadhouder. 

- Alle gewesten hadden eigen wetten en privileges en een eigen bestuur, de Staten. Ook de steden bestuurden zichzelf.

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

Nederlandse gewesten onder Karel V in 1543. 

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Bestuur van de Nederlanden








  • Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten
  • Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen. Ze hadden hun eigen regels en wetten. 
  • Het was een  heel gedoe om belastingen op te halen (moest veel onderhandeld worden en de oude privileges moesten eerst vastgelegd worden.)
  • De landvoogd(es) is de representant van de keizer. 
  • Binnen ieder gewest werd er een plaatsvervanger van de keizer aangesteld: de Stadhouder



Slide 13 - Slide

Film Michiel de Ruyter
Centralisatie van het bestuur








  • Alles vanuit één punt besturen is veel handiger --> centralisatie 
  • Om dit vorm te geven ging hij verder met een al bestaand gebruik, hij liet alle afgevaardigden bij elkaar komen in de Staten-Generaal. 
  • Karel creëerde een rechtbank in Mechelen en  stelde speciale raden in die hem adviseerden.
  • Niet iedereen, vooral edelen maar ook sommige burgers, was blij met deze veranderingen. Ze vonden dat de acties van Karel in strijd waren met hun privileges
Het bestuur van de Nederlanden onder de Habsburgers.

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Particularisme 
Het streven van steden en gewesten om zo onafhankelijk mogelijk te zijn.
  • Eigen bestuur
  • Eigen wetten en regels
  • Eigen rechtspraak

Centralisme
Het streven de vorst om voor een groot van zijn gebied één centraal bestuur en rechtspraak op te zetten.
  • Hoofdstad Brussel
  • Rechtbank Mechelen

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

Strijd tegen de ketters







  • Karel V was katholiek, veel mensen in de Nederlanden waren het eens met Luther en Calvijn (protestanten). Deze mensen werden ookwel ketters genoemd.  
  • Hij wilde echter dat al zijn onderdanen katholiek waren --> plakkaten (bron 11)
  • Door nalatigheid van de stadsbesturen kwam er weinig terecht van het ''bloedplakkaat''. 

'Hagepreek buiten Utrecht', schilderij van Bastiaan de Poorter, 1860.

Een hagenpreek was een bijeenkomst in een open veld.
Hagenpreken werden in de Nederlanden gehouden door calvinisten, omdat openlijke geloofsuitoefening hen verboden was.

De hagenpreken vonden plaats vanaf ongeveer 1562.

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

Kritiek op Filips 2
  1. Filips ging door met de centralisatiepolitiek, 
  2. Hij trad harder op tegen het protestantisme (calvinisme) 
  3. Hij vroeg voor een oorlog tegen Frankrijk hoge belastingen en 
  4. Hij  benoemde op hoge posities vertrouwelingen van buiten de Nederlanden.

Slide 17 - Slide

This item has no instructions

1566 Het Smeekschrift
  • Lagere edelen bieden op 5 april 1566 aan de landvoogdes Margaretha van Parma het Smeekschrift aan.
  • Ze vroegen hierin dat zij de Staten-Generaal bijeen te roepen om de politieke en religieuze problemen in de Nederlanden op te lossen. 
  • Margaretha laat tijdelijk de plakkaten, inquisitie stopzetten tot een beslissing van Filips II.

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

Beeldenstorm 1566

Hagenpreken --> Beeldenstorm

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Slide 20 - Video

This item has no instructions

Slide 21 - Video

This item has no instructions

Willem prins van Oranje-Nassau
  • Willem gevlucht naar Duitsland.
  • 1568 Slag bij Heiligerlee, legers Alva+ Willem van Oranje in de Nederlanden=> begin Nederlandse Opstand.

  • 1572: Willem van Oranje mag als prins kapersbrieven geven aan watergeuzen.
  • 1 april 1572 watergeuzen nemen Den Briel in: Hol., Zee. steden kiezen kant Opstand, meer geld naar Opstand en benoemen W.v.O. als stadhouder. Hoop opstandelingen dat Spanje is te verslaan. 

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

Leerdoelen
Je kunt uitleggen wat de Unie van Utrecht is. 

 Je kunt beschrijven wat het plakkaat van Verlatinghe was.



Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Zelfstandig aan de slag
- Lees alle theorie van 5.4 
- Maak 1 tot en met 6

Slide 24 - Slide

This item has no instructions

Slide 25 - Video

This item has no instructions

de Unie van Utrecht 


Militair en politiek bondgenootschap van een groot deel van de Nederlanden tegen Spanje (1579).

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

Plakkaat van Verlatinghe (1581)

 De zeven gewesten besloten Filips niet meer als vorst te erkennen.

Slide 27 - Slide

This item has no instructions

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse Opstand?
A
Centralisatie.
B
Kettervervolgingen.
C
Reformatie.
D
Armoede.

Slide 28 - Quiz

This item has no instructions

Opdracht tijdlijn - Nederlandse Opstand
- Maak in tweetallen een tijdlijn
- Begin bij het jaartal 1566 
- Eindig in 1648 (tijdvak 6) 
- Maak gebruik van paragraaf 5.4 uit geschiedeniswerkplaats
- A3 

Verder ga aan de slag met leren voor je toets!

Slide 29 - Slide

This item has no instructions

Noem de oorzaken van de Nederlandse Opstand

Slide 30 - Open question

This item has no instructions

Filips II was een:
A
Katholiek
B
Protestant
C
Adviseur van president Trump
D
Koning van Spanje

Slide 31 - Quiz

This item has no instructions

Wat was Filips II niet?
A
Koning van Mexico
B
Landsheer van de Nederlanden
C
Koning Frankrijk
D
Koning van Spanje

Slide 32 - Quiz

This item has no instructions

Waarom kwam er tijdelijk een einde aan de kettervervolgingen?
A
Filips II zag dat de ketters ook mensen waren!
B
Filips II wilde de ketters nog een kans geven!
C
De edelen kwamen met een smeekschrift om ketterwetgeving op te heffen!
D
De boeren kwamen met een smeekschrift om wetgeving op te heffen!

Slide 33 - Quiz

This item has no instructions

wat is SMEEKSCHRIFT van de KETTERVERVOLGINGEN?
A
oorzaak
B
aanleiding
C
gevolg

Slide 34 - Quiz

This item has no instructions

Zet in de juiste volgorde van de tijd. 
1
2
3
4
De Nederlandse Opstand
Beeldenstorm
Vervolgen van Ketters
De Reformatie

Slide 35 - Drag question

This item has no instructions

Filips wilde dat iedereen protestant was
Centralisatie was een oorzaak voor de Nederlandse Opstand
Willem van Oranje was de leider van de opstand
De Hertog van Alva werd meteen erg populair
Goed
Fout

Slide 36 - Drag question

This item has no instructions

Plaats  kenmerkende aspecten in  chronologische volgorde
1
2
3
4
het begin van de nieuwe wetenschappelijke belangstelling
de Nederlandse opstand
de protestantse reformatie 
opkomst van de stedelijke burgerij

Slide 37 - Drag question

This item has no instructions

Beeldenstorm
Filips II volgt Karel V op
Begin Nederlandse Opstand
Onafhankelijke Nederlandse staat
1588
1566
1555
1568

Slide 38 - Drag question

This item has no instructions

Renaissance
Expansie 
Reformatie
Nederlandse Opstand

Slide 39 - Drag question

This item has no instructions