Les 1 - Rusland

• Kunstzinnige oriëntatie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Constructie

CONSTRUCTIE EN DESIGN EN ARCHITECTUUR

Russische revolutie

•  1917 slaagt de revolutie in Rusland
• Arbeiders nemen de macht over van de Tsaar
• Geen machtsverhoudingen meer: iedereen gelijk!

Avant-garde

- Positie van de avant-garde verandert 

- Zij zetten zich eerder af tegen de gevestigde artistieke tradities/regels. 

- In jaren 20 focus op constructie van de nieuwe toekomst!

Van VERZET naar creëren NIEUWE toekomst. 

Russische Revolutie:

• Eind 300 jaar tsaren bewind
• 'Iedereen is gelijk' 
• Breuk met het verleden

Februarirevolutie (1917)

Russische revolutie (1917 – 1923): Arbeiders (onder leiding van Vladimir Lenin) nemen de macht over van de tsaar. Het beloofd een land te worden waar iedereen gelijk is en waar de oude machtsverhoudingen verdwijnen.

300 jaar absolutistisch tsarenbewind. Door de oorlog veel mannen naar het front. Er heerste ernstige honger, terwijl de tsaar en zijn familie in alle luxe leefden. De vrouwen hadden hier genoeg van en gingen staken -> Februarirevolutie. Soldaten die deze beweging tegen moesten houden, gingen meedoen. De revolutie begon in de stad ‘Petrograd’. Communisten: iedereen is gelijk. Ze beloven aan het volk eten, onderdak, warmte en kleding.

Lenin met communistische partij aan de macht. Geen andere partij mocht bestaan. Ze gingen uit de oorlog en kregen zelf een burgeroorlog tussen de ‘rode’ en de ‘niet-rode’. Rusland ging Sovjet- Unie heten. Iedereen moest opnieuw opgevoed worden. ‘Een goede communist is iemand die hard werkt en is er voor het land. Wil dat het beter gaat.’ Hierdoor schakelen ze propagenda in. Massacommunicatie: kranten, posters, film en radio. Ze maken het meteen een dictatuur: klein aantal mensen aan de macht, ben je het ergens niet mee eens? Dan naar een strafkamp toe. De partij bepaalde alles (welke vakbonden, wat er gezegd mag worden, wat er op school geleerd mag worden). Echter hebben ze wel aanhangers, zoals arbeiders en boeren die ineens ‘gratis’ gezondheidszorg hebben. Mensen van adel zijn tegen, want hun bezig is minder. Democratie weg, mensen zijn daar ook tegen. Kost miljoenen mensen hun leven.

Vanaf 1922 heet het Sovjet-Unie. Eerste leider is Lenin tot en met 1924, hij werd opgevolgd door Stalin.

Breuk met het verleden:

•  Breuk Rusland van de tsaren
•  Dus, breuk traditionele opvattingen kunst en vormgeving

Constructivisme: de stijl van de revolutie.
Constructie nieuwe wereldorde. 

Zij zagen een maatschappelijke taak weggelegd voor de kunstenaar, naast die van ingenieurs, arbeiders en wetenschappers. Gezamenlijk zouden al deze groepen een nieuwe maatschappij kunnen opbouwen.

COMMUNISME

Communisme is een sociale, politieke en economische ideologie gericht op de verwezenlijking van een klasseloze en socialistische samenleving.

Zij zagen een maatschappelijke taak weggelegd voor de kunstenaar, naast die van ingenieurs, arbeiders en wetenschappers. Gezamenlijk zouden al deze groepen een nieuwe maatschappij kunnen opbouwen.

KENMERKEN Constructivisme:

• Stijl van de Russische Revolutie 1917
• Zuivere geometrische en abstracte vormen (driehoek, vierkant en cirkel)
  
• Inspiratie machines
• Stap verder dan kubisme en futurisme: beperkt tot alleen geometrische vormen
• Geen emoties, individualiteit of expressie
• Maatschappij: 'kunst heeft een positieve invloed om de maatschappij'
• Accent op materiaalonderzoek en constructie

Zij zagen een maatschappelijke taak weggelegd voor de kunstenaar, naast die van ingenieurs, arbeiders en wetenschappers. Gezamenlijk zouden al deze groepen een nieuwe maatschappij kunnen opbouwen.

gebruik van geometrische, abstracte vormen

vormentaal en materiaal zonder ‘handschrift’: geen emotie, expressie of individualiteit 

autonome kunst: verwijst niet naar iets buiten zichzelf: het is geometrische kunst die niets symboliseert 

de kunstenaar was onderzoeker, ingenieur, en 'kunst constructeur' 

een nieuwe taal, als uitdrukking van een socialistische samenleving: machine-esthetiek en nieuwe materialen en vormen 

Constructivisme 

• Monument voor de Derde Internationale 1919
• Vladimir Tatlin op bezoek bij Picasso
  
• Inspiratie driedimensionale constructies. 
• Kunst moest sociaal zijn 
• Nooit uitgevoerd, anders groter dan Eiffeltoren (meer dan 500 m hoger)
• Materialen: ijzer, glas en staal
• Cilinder, kubus en kegel -> plek voor conferenties
• Onderdelen draaien

Vladimir Tatlin kreeg de opdracht voor het ontwerp van de staatsvergadertoren van het Volkscommissariaat Onderwijs. Het model werd onthuld tijdens het achtste Sovjet Congres in Moskou. Het was hoger dan Eiffeltoren en symbool van technisch vernuft en vooruitgang. 

• Het was een eerbetoon aan de Russische communistische idealen. 

• Het ontwerp droeg marxistische en leninistische denkbeelden uit. 

• Het was propaganda voor een technisch en moreel superieure staat. 

• Het was symbool revolutionaire ideologie, technologie en esthetica. 

Het ontwerp is nooit gerealiseerd, maar liet een 'vrije' interpretatie zien van architectuur die verbonden is met machines.

In de beginjaren kreeg de zoektocht naar abstractie in het Russische constructivisme dus niet alleen vorm in kunstwerken, maar werd ook ingezet om propaganda te maken voor de communistische idealen.

Constructivisme architectuur:

• Kantoor redactie van de krant 'Leningrad Pravda' (1924)
  
• Ontworpen door Alexander Vesnin
• Open gebouw -> niets te verbergen, eensgezind
• Geen versieringen
• Nooit gerealiseerd 

Constructivisme toneel:

• Vsevolod Meyerhold
  


• Bewustwording is beter dan beleving
• Biomechanica: spelers gebruiken lichaam als machine
• Hoog tempo
• Spelers geen emotie -> fabrieksarbeiders 

Constructivisme decor:

• Decorontwerp 'bedrogen echtgenoot'
• Ljoebov popova, 1922
  
• Decor is industrieel
• Kan snel worden veranderd, waardoor er geen tijdrovende decor wissel is. 

Constructivisme film:

• Stille film oktober 1927
  
• Sergej Eisenstein
• In opdracht communistische partij
• Eerbetoon aan de revolutie
• Attractiemontage: korte stukjes tussen de film die los geen betekenis hebben. 

verder uitleggen: bijvoorbeeld als er een kanonvuur afgaat -> stukje bewegende kroonluchter -> bewust heftig geluid en de rijke worden aangevallen. 

DESIGN en ARCHITECTUUR

- MODERNE vormgevers en architecten breken met alles wat burgerlijk en ouderwets is

- Helemaal op NUL beginnen

- Geheel nieuw schoonheidsideaal

Kunstenaarsgroep De Stijl:

• 1917 ontstaan met tijdschrift
  
• Streven naar: Rust, orde en harmonie
• 'Kunst hoeft geen verhaal te vertellen'
• Geometrische vormen en lijnen
• Primaire kleuren en 'niet-kleuren' (zwart, grijs en wit)

Mondriaan, Compositie met rood, geel en blauw, 1922

Mondriaan, Victory Boogie Woogie, 1944

Rietveld-Schröderhuis

Rietveld, Rood-blauwe stoel,

1918

Bauhaus:

• Kunstopleiding 
  
• Verbonden met idealen socialisme
• Eisen: functionaliteit, optimaal gebruik van de materialen en materiaal eerlijk laten zien
• Industriële ontwerpen, want zo kon voor het HELE VOLK geproduceerd worden .

Functionalisme

•  Functionalisme = verzamelnaam voor Het Nieuwe Bouwen
• 'Forms follows function'
• Alles wat niet functioneel is, moet weg. Schoonheid volgt dan vanzelf
• Licht en ruimte, geometrische gebouwen
• Geen: versieringen, dure materialen (marmer) en historische stijlcitaten

Frank Lloyd Wright, Falling water , 1935