4.2 4.3 Verlichting en standensamenleving 2HV

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

4.2 Verlichting: theorie en praktijk

4.3 Het Ancien Regime

4.1 herhalen...

Voordat we met iets nieuws beginnen!

Koning Lodewijk XIV regeerde. Welk woord past het beste bij hem?

1. monarchie
2. democratie
3. absolutisme
4. dictatuur

aan wie legt Lodewijk XIV verantwoording af?

1. aan het leger
2. aan god
3. aan het volk
4. aan de adel

Vanaf wanneer trok Lodewijk XIV het edict van Nantes (godsdienstvrijheid) weer in?

1. 1641
2. 1598
3. 1685
4. 1672

Wat was de bijnaam van Lodewijk XIV?

1. De Zonnegod
2. De Zonnekoning
3. De Maankoning
4. De Maangod

Wat is GÉÉN kenmerk van het absolutisme onder Lodewijk XIV?

1. Economische politiek van het mercantilisme
2. Bevorderen van de machtspositie van de adel
3. De hofcultuur van Versailles
4. Centralisatie van het landsbestuur

Wat is geen kenmerk van het absolutisme onder Lodewijk XIV?

1. Er komen hervormingen in de economie
2. Het Edict van Nantes wordt ingetrokken
3. De adel komt op Versailles wonen
4. Er werden weinig oorlogen gevoerd

Waarom liet Lodewijk XIV alle adel bij hem in Versailles wonen?

1. Hij wilde veel mensen om zich heen hebben omdat hij zich anders eenzaam voelde.
2. Hij wilde dat alle adel samen was zodat ze zich konden verdedigen tegen de revolutie.
3. Hij vertrouwde de adel niet en wilde ze goed in de gaten kunnen houden.
4. Hij wilde dat de adel goed kon zien hoe rijk hij was

Lesdoelen:

• Je weet hoe de Franse bevolking leefde aan de vooravond van de Franse Revolutie. Je weet wat de standensamenleving is. 
• Je weet wat de Verlichting is. Je weet welke kritiek de Verlichtingsfilosofen hadden op de absolute heersers en welke ideeën zij hadden over politiek en bestuur.

Verlichting
(Spinoza)

Bekijk het filmpje over de Verlichting

https://schooltv.nl/video/high-speed-history-wat-is-de-verlichting/

De Verlichting

In de wetenschappelijke revolutie gingen mensen logisch denken

Op die manier konden ze ook naar de samenleving kijken

Mensen zeiden dat je met verstandig denken alles kon verklaren

Deze manier van denken noemen we de Verlichting

Wat zijn de belangrijkste ideeen van Locke over rechten en bestuur?

John Locke:

All people have natural rights that nobody can take away, not even a king.

John Locke

- Volkssoevereiniteit: Volgens Locke zijn alle mensen als gelijke geboren. Alleen de opvoeding maakt tot wie jij bent.
- We hebben dezelfde grondrechten zoals het recht op vrijheid en het recht op bezit.
- Koningen mogen een land regeren als zij rekening houden met de belangen van het volk.

Charles Louis de Secondat, Baron de la Brède et de Montesquieu

Montesquieu: Trias Politica

De Verlichting

In de wetenschappelijke revolutie gingen mensen logisch denken

Met verstandig denken kon je alles verklaren: de  Verlichting

vrijheid van godsdienst

De Verlichting

In de wetenschappelijke revolutie gingen mensen logisch denken

Met verstandig denken kon je alles verklaren: de  Verlichting

vrijheid van godsdienst

Gelijke rechten

mensenrechten

Rechten voor alle mensen.

De Verlichting

In de wetenschappelijke revolutie gingen mensen logisch denken

Met verstandig denken kon je alles verklaren: de  verlichting

vrijheid van godsdienst

Gelijke rechten

mensenrechten

Politiek

grondwet, grondrechten, rechtsstaat

Rechten voor alle mensen.

Wet waarin staat hoe het land bestuurd moet worden.

Belangrijkste rechten van burgers. Staan in de grondwet.

Staat waarin iedereen (ook de overheid) zich aan de wet moet houden.

Denis Diderot & Jean le Rond d'Alembert

• Beginnen in 1751 met het schrijven van de Enceyclopedie om onwetenheid en domheid te bestrijden. 
• Onderwerpen waren bijvoorbeeld politiek, godsdienst en techniek.
  
• Verboden in Frankrijk....
  

De encyclopedie werd in Frankrijk verboden, omdat

1. De koning de mensen dom wilde houden
2. De koning wilde dat de mensen naar de kerk gingen
3. De koning geen kritiek op hem en de standensamenleving wilde
4. aan wetenschap geen geld verdiend mocht worden

Mensen hadden veel wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen gedaan

1. Oorzaak van de Verlichting
2. Gevolg van de Verlichting

Mensen kregen andere ideeën over godsdienst

1. Oorzaak van de verlichting
2. Gevolg van de verlichting

Zet de uitspraken in de juiste kolom

Een idee vóór de verlichting

Een idee van de verlichte denkers

Alle gebeurtenissen in het leven kun je logisch uitleggen

In Frankrijk moet iedereen een katholiek zijn

God regelt alles wat in het leven van mensen gebeurt

In Frankrijk moeten mensen zelf bepalen wat ze geloven

Waren de verlichters hier voor of tegen?

Verlichters zijn voor

Verlichters zijn tegen

Vrijheid van meningsuiting

Gelijke rechten voor iedereen

Vrijheid van godsdienst

Ongelijkheid

Horen de uitspraken van absolute vorsten of verlichte denkers?

Absolute vorsten

Verlichte denkers

Als bestuurders slecht besturen, moeten ze vervangen worden

Elke staat moet een grondwet hebben

De macht moet verdeeld zijn tussen de regering, het parlement en de rechters

Een koning hoeft zijn besluiten niet uit te leggen

Iedereen moet zich aan de wet houden

Mensen hebben mensenrechten

Koningen hebben hun macht van het volk gekregen

Koningen hebben hun macht van God gekregen

Bekijk en lees de bronnen van §4.3

In stilte

Drie groepen

In de middeleeuwen had je in de samenleving drie standen:

Geestelijken

Adel

Boeren

Elke groep heette  een stand. Letterlijk waar jij staat in de maatschappij, wat jouw plek is. 

Bekijk het filmpje over de standensamenleving

Sleep de kenmerken naar de juiste standen

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

De geestelijken

De adel

De boeren

Moest vechten

Moest werken

Moest bidden

De standenmaatschappij

De bevolking was verdeeld in standen (met name in Frankrijk)

De standenmaatschappij

De bevolking was verdeeld in standen (met name in Frankrijk)

Eerste stand

Geestelijkheid

De standenmaatschappij

De bevolking was verdeeld in standen (met name in Frankrijk)

Eerste stand

Geestelijkheid

Tweede stand

Adel

De standenmaatschappij

De bevolking was verdeeld in standen (met name in Frankrijk)

Eerste stand

Geestelijkheid

Tweede stand

Adel

Derde stand

De rest (handelaren, boeren, arbeiders)

De standenmaatschappij

De standenmaatschappij was oneerlijk. Eerste twee standen hadden privileges (voorrechten)

De standenmaatschappij

De standenmaatschappij was oneerlijk. Eerste twee standen hadden privileges (voorrechten)

Verwerking

4.2 maken 2 3 5 6

4.3 maken 3 4 7