2.3 In de tijd van de Berlijnse muur en daarna (1961-1991)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leg uit hoe West-Duitsland en Oost-Duitsland zich ontwikkelden tussen 1945 en 1961.

2.3 In de tijd van de Berlijnse muur en daarna (1961-1991)

Hoe Duitsland langzaam reïntegreerde in Europa en zich uiteindelijk herenigde.

Leerdoelen

Hoe was de verhouding tussen de twee Duitse staten?

Waardoor viel de Berlijnse muur?

Hoe eindigde de Koude Oorlog?

Welke gevolgen had de Duitse hereniging voor Duitsland en Europa?

Belangrijke begrippen

Detente: tijd van ontspanning in de Koude Oorlog (vanaf 1962).

Breznjevdoctrine:standpunt dat communistische staten moesten ingrijpen als de macht van een communistische partij in een staat werd bedreigd (1968).

Ostpolitik: West-Duits streven naar een goede relatie met Oost-Europese landen en de DDR (vanaf 1970)

Hervormingen van Gorbastjov in de jaren '80:

Glasnost: openheid

Perestrojka: verbouwing

Hoe was de verhouding tussen de twee Duitse staten?

De verhouding tussen de twee Duitse staten werd na 1970 beter - er werd toenadering gezocht door het Westen en de staten erkenden elkaar.

Na 1961 ging de welvaart in de DDR weer omhoog. De staat zorgde voor betere leefomstandigheden en loonbetaling. Ook de Brezjnevdoctrine vanuit de SU zorgde voor meer stabiliteit in de DDR.

Vanuit de BRD wilde Willy Brandt betere relaties met het Oostblok. Dit begon door zijn Ostpolitik, waarbij hij zich verzoenend opstelde tegenover de DDR en de staat officieel erkende. 

Wat hield de Ostpolitik in de praktijk in?

In de praktijk werden er gunstige regelingen getroffen voor reizigers en familieleden om elkaar te bezoeken. Ook werd er financiële steun gegeven en werden krijgsgevangenen afgekocht.

Er werden regelingen getroffen waarbij:

- Ouders kinderen en vice versa konden bezoeken als ze in de verschillende staten woonden.

- Mensen konden reizen naar beide staten in als ze vakantie hadden.

- Krijgsgevangen aan de BRD werden overgeleverd.

Waardoor viel de Berlijnse muur in 1989?

De Berlijnse muur viel als gevolg van communistische hervormingen die meer vrijheid gaven. Dit creëerde ruimte voor opstanden.

SU-leider Gorbatsjov pleitte voor hervormingen in de communistische staten. Glasnost en Perestrojka. De SU en andere staten moesten meer persvrijheid toelaten en meer investeren in kleine bedrijven.

Nadat hij de Brezjnevdoctrine opzegde in 1988, viel de ene communistische staat na de andere. Ook in de DDR wist Honecker de opstand niet te voorkomen. Het resulteerde in een aanval op de muur in 1989 die het neerbracht.

Welke gevolgen had de Duitse hereniging voor Duitsland en Europa?

De Duitse hereniging had als gevolg dat er een nieuw Duitsland ontstond die Europese samenwerking versterkte en een nieuwe centrale rol ging spelen in Europa.

Na de val van de muur was een hereniging haalbaar. Helmut Kohl zorgde in 1991 ervoor dat Duitsland herenigde en de DDR ophield te bestaan. 

Frankrijk en de UK waren hier eigenlijk skeptisch over, maar de VS gaf zoveel steun dat het onvermijdelijk was.

Kohl wilde de Duitse mark inleveren voor de euro (2002), zodat het een nieuwe rol kon spelen in een samenwerkend Europa en haar uitbreiding.

Welke gevolgen had de Duitse hereniging het land zelf?

De Duitse hereniging had ook als gevolg dat er economische ongelijkheid met het oosten gelijkgetrokken moest worden. Ook kwam er een grote instroom aan migranten.

Al snel werd het duidelijk dat Oost-Duitsland een flink stuk armer was dan het Westen. Kohl moest veel geld investeren in het herbouwen van wegen en gebouwen alsook de werkgelegenheid en economie. 

Een grote instroom van migranten vanuit Joegoslavië en Roemenië in de jaren '90 zorgde voor geweld van neonazi's. het recht op asiel werd beperkt, waarna het geweld weer afnam. 

1. Leg uit waardoor de Berlijnse muur door opstandelingen naarbeneden gehaald werd in 1989.

2. Leg uit waarom de UK en Frankrijk eerst skeptisch waren over een 'herenigd Duitsland'.