Lesweek 8: Vitale functies en infectie

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Vitale functies en infectie

Les 7

Lesweek 8

IOZ, SCT

Planning periode

Lesweek 1: Vitale functies polsslag

Lesweek 2: Vitale functies ademhalingsstelsel

Lesweek 3: Vitale functies en ziekten van de luchtwegen

Lesweek 4: Vitale functies en de bloedsomloop

Lesweek 5: Workshops

Lesweek 6: Ken je doelgroep

Lesweek 7: Vitale functies en het zenuwstelsel

Lesweek 8: Vitale functies en infectie

Lesweek 9: Pijn en pijnbeleving

Lesweek 10: Workshops

Wat gaan we vandaag doen?

Thieme:

Opdrachten

Titel: Pathologie

Module 3 Infectieziekten

1 Lichaamstemperatuur

Onderwerpen

• Kerntemperatuur en schiltemperatuur
• Temperatuurregulatie
• Waarnemen van temperatuurveranderingen
• Meten van de lichaamstemperatuur
• Koorts en koortstypen
• Verschijnselen van koorts
• Hyperthermie en hypothermie

Casus-leerdoelen

Welke leerdoelen heb je nodig om de volgende casus te begrijpen?

Mevrouw De Vries is een 72-jarige vrouw die in een verzorgingstehuis woont. Ze heeft een voorgeschiedenis van hypertensie en diabetes type 2. Op een ochtend merkt de zorgverlener tijdens de ochtendronde op dat Mevrouw De Vries er vermoeider uitziet dan normaal en klaagt over koude rillingen en spierpijn. Bij het voelen van haar voorhoofd merkt de zorgverlener dat Mevrouw De Vries warm aanvoelt.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt beschrijven hoe het lichaam de kerntemperatuur reguleert.
  
• Je kunt uitleggen op welke manieren je de lichaamstemperatuur betrouwbaar kunt meten.
  
• Je kunt uitleggen hoe je de verschillende koortstypen kunt herkennen.
  
• Je kunt uitleggen wat de oorzaken zijn van hyperthermie en hypothermie.

• Je kunt beschrijven hoe het lichaam de kerntemperatuur reguleert.
  
• Je kunt uitleggen op welke manieren je de lichaamstemperatuur betrouwbaar kunt meten.
  
• Je kunt uitleggen hoe je de verschillende koortstypen kunt herkennen.
  
• Je kunt uitleggen hoe een afwijkende lichaamstemperatuur voorkomen of behandeld kan worden.

Mevrouw De Vries is een 72-jarige vrouw die in een verzorgingstehuis woont. Ze heeft een voorgeschiedenis van hypertensie en diabetes type 2. Op een ochtend merkt de zorgverlener tijdens de ochtendronde op dat Mevrouw De Vries er vermoeider uitziet dan normaal en klaagt over koude rillingen en spierpijn. Bij het voelen van haar voorhoofd merkt de zorgverlener dat Mevrouw De Vries warm aanvoelt.

Het lichaam reguleert de kerntemperatuur door vasculaire vernauwing en verwijding, zweten en rillen, gecoördineerd door het centrale zenuwstelsel.

De zorgverlener kiest voor een axillaire meting van de lichaamstemperatuur van Mevrouw De Vries.

De zorgverlener overweegt de mogelijkheid van een infectie en de verschillende koortstypen, zoals continue, intermitterende en gegradueerde koorts.

De zorgverlener voorziet Mevrouw De Vries van extra dekens om haar warm te houden en neemt contact op met de verpleegkundige voor verdere beoordeling en behandeling van haar koorts.

Wanneer ben jij tevreden als je iets geleerd hebt?

Welke leerstrategie zet jij vandaag in tijdens deze les?
En hoe behoud je deze strategie?

Terugblikken

Presentaties vinden volgende periode plaats

Introductie

• De mens is een warmbloedig organisme met een gemiddelde lichaamstemperatuur van 37 graden Celsius 
• Bij deze temperatuur verlopen de stofwisselingsprocessen optimaal
• De huid en de longen spelen hierin een belangrijke rol
• Warm > zweten > door de verdamping van het zweet aan de buitenlucht koelt de huid sterk af. 
• Ademen > warmte kwijt aan de lucht 

Wat is de gemiddelde lichaamstemperatuur bij een mens

1. 37
2. 37.5
3. 38
4. 38.5

Kerntemperatuur en schiltemperatuur

De gemiddelde lichaamstemperatuur bij een mens is 37 C.

Lichaam:

1. Kern:   37          hoofd en romp          vitale organen        erg gevoelig voor temp. verandering
2. Schil:   huid het onderhuidse weefsel en de oppervlakkige spieren 

De temperatuur is in deze delen van het lichaam een fractie lager: hier heerst de schiltemperatuur

zoals hersenen, lever, hart en longen

Temperatuurregulatie

Tijdens de stofwisseling, waarbij voedingsstoffen worden ‘verbrand’, ontstaat warmte.

Normale situatie:  is de warmteproductie van de lichaamscellen in evenwicht met de warmteafgifte aan de buitenwereld. 

Om de warmteopname en de warmteafgifte in evenwicht te houden moet het lichaam temperatuurveranderingen kunnen waarnemen en in staat zijn de temperatuur te regelen.

casus

Stel je voor op een warme zomerdag ga jij qandelen. Tijdens de inspanning stijgt jouw lichaamstemperatuur door de stofwisseling. Wanneer jij vast komt te zitten in een dicht begroeid gebied zonder luchtstroom, kan jouw lichaam de warmte minder goed afvoeren. Hierdoor raakt jij oververhit, duizelig en zwak. Dit toont aan hoe het falen van het reguleren van de lichaamstemperatuur problemen kan veroorzaken.

Waarnemen van temperatuurveranderingen

• Het lichaam reguleert de temperatuur via thermosensoren in de huid en de hypothalamus in de hersenen.
  
• De hypothalamus fungeert als het temperatuurregulerend centrum, vergelijkbaar met een thermostaat.
  
• De normale lichaamstemperatuur is ingesteld op 37°C.
  
• Temperatuurverschillen worden gedetecteerd in het bloed en aan het huidoppervlak.
  
• Schommelingen worden via zenuwen naar de hersenen gestuurd, waardoor het individu direct kan reageren op veranderingen in temperatuur.

Meten van de lichaamstemperatuur

Je kunt de lichaamstemperatuur op verschillende manieren meten:

• rectaal (via de anus);
  
• oraal (via de mond);
  
• axillair (onder de oksel);
  
• via het oor.

De normale temperatuur ligt tussen de 36,5 en de 37,5 C

Bij een temperatuur van boven de 38 C heb je koorts.

Bij een temperatuur boven de 41 C spreek je van hyperthermie. 

Zakt de temperatuur beneden de 35 C, dan is er sprake van een hypothermie.

Noem vier manieren om
lichaamstemperatuur te meten:

Wanneer spreek je van hyperthermie?

Koorts

Koorts is een stijging van de kerntemperatuur boven 38 oC

• Afweermechanisme van het lichaam tegen binnendringende infecties;
• Koorts ontstaat omdat het temperatuurregulerend centrum in de hypothalamus onder invloed van koorts

Koorts

Koortsverwekkende stoffen of pyrogenen zijn onder andere:

• giftige stofwisselingsproducten van bacteriën (toxinen);
  
• bepaalde virussen;
  
• stoffen die vrijkomen bij weefselbeschadiging;
  
• bepaalde eiwitten die worden gevormd door de witte bloedcellen tijdens een infectie.

Niet alleen pyrogenen, maar ook ziekteprocessen in de hersenen, zoals herseninfectie (encefalitis) en een hersentumor kunnen een ontregelend effect hebben op het temperatuurregulerend centrum.

Een hersentumor kan ook een oorzaak zijn van koorts

1. Waar
2. Niet waar

stoffen die vrijkomen bij weefselbeschadiging zijn geen koortsverwekkende stoffen

1. Waar
2. Niet waar

Verschijnselen van koorts

• een toename van de polsfrequentie;
• een versnelde ademhaling;
• dorst en een verminderde urineproductie door het vochtverlies ten gevolge van het vele transpireren;
• zich ziek voelen, moeheid, lusteloosheid, gebrek aan eetlust, spierpijn en hoofdpijn;
• sufheid, verwardheid;
• braken;
• koude rilingen.                                                      paracetamol, ibuprofen en aspirine

Noem drie verschijnselen van koorts:

Koortstypen

Je kunt de volgende karakteristieke patronen in het verloop van een koortsperiode onderscheiden:

• intermitterende koorts
• remitterende koorts
• continue koorts
• typus inversus

OPDRACHT: Ga opzoek naar de betekenissen van de bovenstaande termen!

Koortstypen

• intermitterende koorts: hierbij bedraagt het verschil tussen de ochtendtemperatuur en de middagtemperatuur meer dan 1 C, waarbij de temperatuur ’s ochtends normaal is
• remitterende koorts: Hierbij is het verschil tussen de ochtend- en de middagtemperatuur meer dan 1 C, maar is de temperatuur altijd boven de 38C.
• continue koorts: De temperatuur is de hele dag boven de 38 C, maar varieert niet meer dan 1 C tussen ochtend en middag. 
• typus inversus:  = omgedraaid patroon. Hierbij heeft de patiënt ’s ochtends koorts en ’s middags een normale temperatuur.

Leerdoelen

TOT HOEVER BEHEERS JIJ ZE AL?

• Je kunt beschrijven hoe het lichaam de kerntemperatuur reguleert.
  
• Je kunt uitleggen op welke manieren je de lichaamstemperatuur betrouwbaar kunt meten.
  
• Je kunt uitleggen hoe je de verschillende koortstypen kunt herkennen.
  
• Je kunt uitleggen wat de oorzaken zijn van hyperthermie en hypothermie.

Opdracht

Wat? Je gaat opzoeken wat de oorzaken zijn van hyperthermie en hypothermie.

Hoe? Je maakt gebruik van Thieme en doet dit individueel.

Resultaat? Je beheerst nu kennis over de oorzaken van hyper- en hypothermie.

Tijd? 10 minuten.

Klaar? Docent toont de antwoorden op het bord.

Hyperthermie

Bij een lichaamstemperatuur hoger dan 41 C spreek je van hyperthermie.

Oorzaken van hyperthermie zijn:

• te hoge omgevingstemperatuur;
  
• te lange blootstelling aan felle zon;
  
• het dragen van te dikke kleding;
  
• drugsgebruik, zoals XTC, cocaïne en amfetamine.;
  
• als iemand een reeks van epileptische aanvallen kort na elkaar;
  
• sommige medicijnen hebben invloed op het warmteregulerend centrum.

Hypothermie

Bij een lichaamstemperatuur lager dan 35 C spreek je van hypothermie. Het lichaam is onderkoeld. 

Oorzaken van hypothermie of onderkoeling zijn:

• koude omstandigheden;
  
• pasgeborenen hebben een relatief groot huidoppervlak en een naar verhouding groot hoofd met een groter risico op afkoeling;
  
• geneesmiddelen die vaatverwijdend werken of inwerken op het temperatuurregulerend centrum, zoals antipsychotica;
  
• alcoholgebruik (vaatverwijding);
  
• gifstoffen die inwerken op het temperatuurregulerend centrum in de hersenen.

Leerdoelen check

Kan jij nu...

• Je kunt beschrijven hoe het lichaam de kerntemperatuur reguleert.
  
• Je kunt uitleggen op welke manieren je de lichaamstemperatuur betrouwbaar kunt meten.
  
• Je kunt uitleggen hoe je de verschillende koortstypen kunt herkennen.
  
• Je kunt uitleggen wat de oorzaken zijn van hyperthermie en hypothermie.

Noem vier manieren om
lichaamstemperatuur te meten:

Wanneer spreek je van hyperthermie? Noem twee oorzaken van hyperthermie:

Wat is geen koortsverwekkende stof of pyrogenen?

1. Bacteriën
2. Eiwitten
3. Virussen
4. Schimmels

Noem drie verschijnselen van koorts:

Geef een cijfer:
In hoeverre beheers jij de leerdoelen?

010

Welk cijfer zou jij jezelf willen geven voor je werkhouding tijdens de les vandaag?

110

Welk cijfer zou jij de les willen geven?

110

Ik heb de volgende feedback
voor deze les:

HUISWERK

Thieme:

Opdrachten

Titel: Pathologie

Module 3 Infectieziekten

1 Lichaamstemperatuur