1.1

HAVO 4
1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Lesdoelen:
In deze paragraaf leer je:
- op welke bronnen onze kennis van de prehistorie is gebaseerd.
- hoe de moderne mens zich over de wereld verspreidde
- welke levenswijze jagers-verzamelaars hadden.
- hoe jager-verzamelaars hun gedachten tot uiting brachten.
KA: - de levenswijze van jager-verzamelaars
1 / 23
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 23 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

HAVO 4
1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Lesdoelen:
In deze paragraaf leer je:
- op welke bronnen onze kennis van de prehistorie is gebaseerd.
- hoe de moderne mens zich over de wereld verspreidde
- welke levenswijze jagers-verzamelaars hadden.
- hoe jager-verzamelaars hun gedachten tot uiting brachten.
KA: - de levenswijze van jager-verzamelaars

Slide 1 - Slide

Slide 2 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Geen schriftelijke bronnen.
Prehistorie (voorgeschiedenis) --> tot 3000 v.C. door de uitvinding van het schrift in het Midden-Oosten.

Kennis uit deze periode halen wij uit ongeschreven bronnen.
Bestudeerd en opgegraven door archeologen.

Uit deze periode hebben we kennis over een deel van de cultuur van prehistorische mensen. We weten de manier waarop men leefden en de taakverdeling, maar we weten minder over hun denkwijze.
Er is vrijwel niets bekend over individuen of concrete gebeurtenissen. 
Muurschildering uit de grot van Lascaux.
Venus van Willendorf
Neotlitisch vuursteen
Mummie van 5300 jaar geleden die in 1991 is gevonden in de Alpen, genaamd Ötzi.
Dit is een van de weinige individuele mensen die we kennen uit de prehistorie.

Slide 3 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Verdieping Ötzi
Bekijk de video en maak de vragen.

* Let op, het programma corrigeert exact. Komt jouw antwoord ongeveer overeen met het opgegeven antwoord, dan kan je dit goed rekenen.

Slide 4 - Slide

3

Slide 5 - Video

03:02
Leg uit waarover de voorwerpen die Ötzi bij zich had ons kennis kunnen geven?

Slide 6 - Open question

05:26
Welke theorieën hebben de onderzoekers betreft de tatoeages?

Slide 7 - Open question

14:03
Uit de prehistorie zijn er enkel ongeschreven bronnen overgebleven. Leg a.d.h.v. het verhaal van Ötzi uit dat er veel onzekerheden zijn over de geschiedenis uit deze periode.

Slide 8 - Open question

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
De verspreiding van de moderne mens.
Wetenschap <-----> Scheppingsverhaal
Wetenschappers zijn het erover eens dat de mens is geëvolueerd van apen die in wouden in Afrika leefden.
Dit proces begon 6 miljoen jaar geleden.
2 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste mensensoorten. Zij liepen alleen nog maar op 2 benen en leefden niet meer in bomen.

Leefwijze: jagen en verzamelen.
Ze aten vlees en bewerkten plantaardig voedsel.
400.000 jaar geleden uitvinding vuur --> er ontstonden mensensoorten die geen rauw vlees meer aten.
Bron Historiek

Slide 9 - Slide

Evolutie
Australopithecus
Homo Habilis
Homo Erectus
Homo Neanderthalensis
Homo Sapiens Sapiens

Slide 10 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
De verspreiding van de moderne mens.
Rond 200.000 jaar geleden ontstond de moderne mens (Homo sapiens) in Oost-Afrika.

Verspreiding:
--> eerste 150.000 jaar in Afrika
--> vanaf 50.000 v.C. Azië
--> vanaf 42.000 v. C Europa en Australië
--> tussen 30.000 en 15.000 v. C Amerika.

Andere mensensoorten dan de Homo sapiens stierven uit. De verklaring is onbekend.

Slide 11 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Jagers-verzamelaars
Jagers-verzamelaars waren nomaden. Wanneer het voedsel op was trokken ze met hun basiskamp weer verder. Hierdoor was er weinig bezit.

Taakverdeling:
- Mannen waren sterker en hielden zich daardoor bezig met de jacht en verdediging.
- Vrouwen hadden te maken met zwangerschappen en zuigelingen. Hierdoor hielden zij zich bezig met het verzamelen van paddenstoelen, noten, wortels, zaden, bessen en ander plantaardig voedsel. Ook verzorgden zij de kinderen.

Slide 12 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Jagrers-verzamelaars
Werktuigen:

Jager-verzamelaars hadden alleen grove werktuigen, zoals stenen bijlen zonder steel.
Vanaf 50.000 v.C. komen er ingewikkeldere werktuigen. visnetten van plantenvezels en weerhaakjes van been.
Ook komen er wapens met meerdere onderdelen, zoals pijl en bogen. 

Slide 13 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Gedachten en kunst.
Jagers-verzamelaars gebruikten ook kunst om hun gedachten te uitten. 
Vanaf 30.000 v.C. zijn er kunstige bronnen gevonden.
Wat de kunst precies betekende weten we niet, maar er wordt wel gedacht dat er een betekenis achter zit. Bijvoorbeeld om goden tevreden te stellen of om vruchtbaarheid te bevorderen. De kunst laat zien dat de cultuur ingewikkelder werd. Men ging denken in symbolen.

Venus van Willendorf
Venus van Brassempouy
Grotschildering in Altamira, Spanje
De Tovenaar van Les trois freres, 13.000 v.C.

Slide 14 - Slide

1.1 Het leven van jager-verzamelaars
Maak de opdrachten op de volgende slides.

Slide 15 - Slide

Lees de tekst 'Geen schriftelijke bronnen'.
Juist
Onjuist
Alles uit het verleden kan als bron dienen.
De prehistorie is de tijd van jagers en boeren.
Onze kennis van de prehistorie is gebaseerd op ongeschreven bronnen.
Over de leefwijze van de jager-verzamelaars is minder bekend dan over hun denkwijze.
Over individuele mensen en gebeurtenissen in de prehistorie is weinig bekend.
Voor archeologen zijn teksten de belangrijkste bron van kennis.

Slide 16 - Drag question

Gebruik de tekst 'De verspreiding van de moderne mens' en zet de zinnen in de juiste volgorde.
1. Jagers en verzamelaars gingen vuur gebruiken
2. Mensachtigen gingen niet meer in bomen leven
3. Moderne mensen verspreidden zich over de wereld
4. Rechtop lopende mensachtigen evolueerden van apen in de wouden van Afrika
A
2 - 3 - 1 - 4
B
3 - 2 - 1 - 4
C
4 - 1 - 3 - 2
D
4 - 2 - 1 - 3

Slide 17 - Quiz

Lees de tekst 'jager-verzamelaars'.
Juist
Onjuist
Alle mensen leefden tot 9000 v.C. van jagen en verzamelen.
Mannen hielden zich bezig met de jacht en strijd tegen wilde dieren en andere mensen.
Jager-verzamelaars zijn nomaden met een vaste woonplaats.
Jager-verzamelaars hadden veel bezittingen.
Jager-verzamelaars hadden vaak een basiskamp van waaruit ze op pad gingen.
Jager-verzamelaars leefden in groepen van enkele honderden mensen.
Vrouwen zorgden voor de kinderen en verzamelden plantaardig voedsel.
Werktuigen van jager-verzamelaars waren eerst grof en later ingewikkeld.

Slide 18 - Drag question

Gebruik de tekst 'Gedachten en kunst'.
Vul het ontbrekende woord in.

In kunst brachten jager-verzamelaars hun ... tot uiting.

Slide 19 - Open question

Gebruik de tekst 'Gedachten en kunst'.
Vul het ontbrekende woord in.

Misschien geloofden jager-verzamelaars in een god die moest helpen bij de ....

Slide 20 - Open question

Gebruik de tekst 'Gedachten en kunst'.
Vul het ontbrekende woord in.

Uit prehistorische kunst blijkt dat het doen en denken van jager-verzamelaars .... werd.

Slide 21 - Open question

Gebruik de tekst 'Gedachten en kunst'.
Vul het ontbrekende woord in.

Sommige prehistorische afbeeldingen stelden waarschijnlijk iets anders voor dan wat .... was.

Slide 22 - Open question

Gebruik de tekst 'Gedachten en kunst'.
Vul het ontbrekende woord in.

Hieruit blijkt dat mensen gingen denken in .... .

Slide 23 - Open question