§2.2 Arbeiders eisen meer rechten 2023

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
A
Grote economische verschillen
Leerdoel:
  • Je kunt uitleggen waarom België eerder industrialiseerde dan Nederland
Begrippen:
  • Industriële revolutie
B
Industrie in Nederland
Leerdoel:
  • Je kunt uitleggen wanneer en waardoor de industrialisatie in Nederland op gang kwam
Begrippen:
  • Infrastructuur
  • Afzetgebied
C
Ondernemers en arbeiders
Leerdoel:
  • Je kunt de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw beschrijven
Begrippen:
  • Arbeidsomstandigheden
  • Arbeidsdeling
  • Verstedelijking
1 / 44
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo k, g, t, mavoLeerjaar 3

This lesson contains 44 slides, with interactive quizzes, text slides and 5 videos.

time-iconLesson duration is: 70 min

Items in this lesson

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
A
Grote economische verschillen
Leerdoel:
  • Je kunt uitleggen waarom België eerder industrialiseerde dan Nederland
Begrippen:
  • Industriële revolutie
B
Industrie in Nederland
Leerdoel:
  • Je kunt uitleggen wanneer en waardoor de industrialisatie in Nederland op gang kwam
Begrippen:
  • Infrastructuur
  • Afzetgebied
C
Ondernemers en arbeiders
Leerdoel:
  • Je kunt de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw beschrijven
Begrippen:
  • Arbeidsomstandigheden
  • Arbeidsdeling
  • Verstedelijking

Slide 1 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
A
Grote economische verschillen
Belgie:
Rond 1800:
  • Textielfabrieken
  • Stoommachines
  • Steenkool en ijzererst in de grond
  • 1830: Snel voor spoorwegen
Nederland:
Rond 1800:
  • Landbouw
  • Handel
  • Nauwelijks industrie

Slide 2 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
A
Grote economische verschillen
Oorzaken uitblijven industrie NL
Ondernemers hadden geïnvesteerd in windmolens en watermolens. Overstappen op stoom was duus

Rond 1800 nog geen steenkool beschikbaar.
Pas in 1900 steenkolenmijnen in Limburg

Tot 1860 weinig spoorwegen. Aanvoer steenkool uit BE was daarom duur

Weinig vraag naar producten ivm hoge belastingen

Slide 3 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
A
Grote economische verschillen
Koning Willem 1 had plannen
België en Nederland kunnen elkaar goed aanvullen
Landbouw
Handel
Industrie
1830

Slide 4 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
B
Industrie in Nederland
Leerdoel:
  • Je kunt uitleggen wanneer en waardoor de industrialisatie in Nederland op gang kwam
Begrippen:
  • Infrastructuur
  • Afzetgebied
Infrastructuur
  • Aanleg kanalen
  • Aanleg spoorwegen (1839 Amsterdam-Haarlem)

1830:
  • Eerste textielfabrieken in Twente
Veel huisnijverheid
Lage lonen

Slide 5 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
B
Industrie in Nederland
Oorzaken groei industrialisatie
Regering investeerde meer in de infrastructuur


Door winst Nederlands-Indië kon de belasting omlaag en groeide de vraag naar nieuwe producten

De kolonie was een belangrijk afzetgebied voor katoenen stoffen


Slide 6 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
C
Ondernemers en arbeiders
Leerdoel:
  • Je kunt de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw beschrijven
Begrippen:
  • Arbeidsomstandigheden
  • Arbeidsdeling
  • Verstedelijking
Ondernemers
Arbeiders
Fabriekseigenaar
Grote huizen
Rand van de stad
Werken in de fabriek
Grootste groep
Slechte omstandigheden

Slide 7 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
C
Ondernemers en arbeiders
Arbeidsomstandigheden
Lage lonen
Vrouwen en kinderen waren goedkoopste

14 uur per dag, 6 dagen per week

Werk was slecht voor de gezondheid
Daarnaast was het ook zeer onveilig

Door arbeidsdeling was het werk eentonig

Je was afhankelijk van de fabriekseigenaar

Er waren geen wetten die je beschermde





Slide 8 - Slide

§2.1
De industriële revolutie
BASIS
C
Ondernemers en arbeiders
Woonomstandigheden
Op loopafstand van de fabriek

Zo ontstonden steden: verstedelijking

Donkere kleine woningen, dicht op elkaar

Dag en nacht rook van de fabriek

Geen stromend water

Geen riolering

Slechte hygiëne

Slide 9 - Slide

§2.2 Arbeiders eisen meer rechten
Nederland als industriële samenleving

Slide 10 - Slide

De Industriële Revolutie

Slide 11 - Slide

Van landbouwsamenleving...
...naar industriële samenleving.

Slide 12 - Slide

1858
Aantal fabrieken met stoommachines
1890
Aantal fabrieken met stoommachines

Slide 13 - Slide

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider
was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Video

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
Leerdoel:
Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren.
Begrippen:
liberalen
vakbonden
algemeen kiesrecht
B
Nieuwe wetten
Leerdoel:
Je kunt uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde.
C
Een modern land
Leerdoel:
Je kunt een aantal kenmerken noemen van het moderne Nederland rond 1920
 
socialisten
confessionelen

Slide 16 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
Leerdoel:
Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren.
1860:

  • Alléén rijke mannen die een bepaalde hoeveelheid belasting betaalden, die mochten stemmen.

  • Arbeiders dus NIET!!

Slide 17 - Slide

1860: Alléén rijke NL'ers mogen stemmen.
2023: Iedere NL'er boven de 18 mag stemmen.

Slide 18 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk

  • In parlement veel liberalen:

  • Zoveel mogelijk vrijheid voor burgers en bedrijven. 
  • Niet te veel wetten en regels rondom arbeidsomstandigheden
  • Werkgever en werknemer onderling maar afstemmen


Slide 19 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
Arbeiders willen hun leefomstandigheden verbeteren:
  • minimumloon 💰
  • 8-urige werkdag 🕜

  • Oplossing?
  • Oprichting vakbonden:
  • Organiseren demonstraties en stakingen. 📣

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
  • Elke beroepsgroep eigen vakbond, rond 1900 gaan deze vakbonden samenwerken. 🔊

  • Probleem: het lukt vakbonden niet om de problemen op te lossen voor alle arbeiders! 😠

  • Wat lost de problemen dan wel op?

  • Algemeen kiesrecht! 🗳️

  • = recht voor iedere burger te mogen stemmen

Slide 22 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
Maar op wie moeten arbeiders dan stemmen/ rekenen? 
  • Socialisten: Overheid moet regels maken om geld en bezit eerlijker te verdelen. 🔴

  • Confessionelen: katholieken en protestanten. ✝️
    Wilden het leven van arbeiders verbeteren gebaseerd op ideeën van hun geloof én voorkomen dat ze op socialisten zouden stemmen.

  • Liberalen: Overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met het leven van de mensen. Voor economische vrijheid.

Slide 23 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
  • Algemeen kiesrecht
  • Arbeiders stemmen op mensen die arbeiders willen helpen.
  • Deze mensen kunnen in het parlement komen.
  • Nieuwe wetten om arbeiders te beschermen.

Slide 24 - Slide

timer
15:00
Veel succes!
AAN DE SLAG!
Wat?
Maken: vraag 1 t/m 5 op blz. 61
Waarom?
Zo begrijp je de leerdoelen beter
Hoe?
Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?
Rood= stilte, geen vragen
Oranje= stilte, je mag vragen stellen aan mij
Groen= zachtjes overleggen
Klaar?
Lees anders blz. 62 alvast door

Slide 25 - Slide


Geef je inzet tijdens deze les een cijfer
110

Slide 26 - Poll

timer
1:00
"Ik begrijp het al"
"Herhaling is fijn"
Wil extra uitleg
Zelfstandig maken:
1 t/m 5
Leerdoelen beantwoorden
Verlengde instructie
Zelfstandig maken:
1 t/m 5
Leerdoelen beantwoorden
Verlengde instructie
Samen maken: 1 t/m 5
Samen leerdoelen beantwoorden

Slide 27 - Slide

HEB JE HET BEGREPEN?
-Volgende les: deel 2 (paragraaf 2)
-Huiswerk: Opdracht 1 t/m 5

Slide 28 - Slide

§2.2 Arbeiders eisen meer rechten deel 2
Nederland als industriële samenleving

Slide 29 - Slide

De Industriële Revolutie

Slide 30 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
A
Samen sterk
Leerdoel:
Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren.
Begrippen:
liberalen
vakbonden
algemeen kiesrecht
B
Nieuwe wetten
Leerdoel:
Je kunt uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde.
C
Een modern land
Leerdoel:
Je kunt een aantal kenmerken noemen van het moderne Nederland rond 1920
 
socialisten
confessionelen

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Video

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
B
Nieuwe wetten
Leerdoel:
Je kunt uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde.
  • Liberalen zien noodzaak om omstandigheden arbeiders te veranderen: 😨

  • Arbeiders lukte het niet zelf om verandering in te zetten.
  • Bang voor rellen of grote opstanden.
  • Bang voor macht arbeiders (vakbonden, politieke partijen).

Slide 33 - Slide

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
B
Nieuwe wetten
  • 1874: Kinderwetje van Van Houten: kinderen onder 12 jaar mogen niet in een fabriek werken.

  • 1889: Arbeidswet: verbod op lange dagen, gevaarlijk werk, nachtwerk voor vrouwen en kinderen.

  • 1901: Leerplichtwet: Kinderen moeten van 6 tot 12 jaar naar school.

  • 1919: Nieuwe arbeidswet: maximaal 8 uur per dag, 45 uur per week.

Slide 34 - Slide

Slide 35 - Video

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
B
Nieuwe wetten
Arbeiders wilden nog 1 ding: algemeen kiesrecht.

  • 1917: Mannen vanaf 25 jaar mogen stemmen.

  • 1919: Vrouwen vanaf 25 jaar mogen stemmen.

Slide 36 - Slide

Wie mochten er in 1860 in Nederland stemmen?
A
Rijke vrouwen
B
Rijke mannen
C
Mannen die een bepaalde hoeveelheid belasting betaalden.
D
Arbeiders

Slide 37 - Quiz

Bij welke politieke stroming hoort deze poster?
A
Liberalen
B
Socialisten
C
Confessionelen

Slide 38 - Quiz

Bij welke politieke stroming hoort deze poster?
A
Liberalen
B
Socialisten
C
Confessionelen

Slide 39 - Quiz

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
C
Een modern land
Leerdoel:
Je kunt een aantal kenmerken noemen van het moderne Nederland rond 1920
Economische groei:
  • Nieuwe uitvindingen op gebied van elektronica, bewerking van olie en chemische stoffen ➜ nieuwe bedrijven die auto's, gloeilampen, radio's, benzine en kunstmest maken
  • Vanaf 1920: grote groei haven Rotterdam ➜ Doorvoerhaven naar Duitse Ruhrgebied

Slide 40 - Slide

Slide 41 - Video

§2.2
Arbeiders eisen meer rechten
BASIS
C
Een modern land
Bevolking, transport en communicatie:
  • Door betere voeding, hygiene en ziekenzorg stijgt bevolking tot 8 miljoen in 1930
  • Aantal mensen in de industrie groeit door, net als verstedelijking
  • 1890: groot netwerk aan spoorwegen en kanalen
  • 1900: eerste auto's
  • 1920: veel mensen een radio in huis
  • 1924: eerste vliegtuig naar Nederlands-Indië



Crisis en oorlog
  • 1929: internationale crisis
  • Handel nam 10 jaar lang enorm af
  • 1940: Tweede Wereldoorlog

Slide 42 - Slide

timer
15:00
Veel succes!
AAN DE SLAG!
Wat?
Maken: vraag 6 t/m 15 op blz. 63, 65
Waarom?
Zo begrijp je de leerdoelen beter
Hoe?
Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?
Rood= stilte, geen vragen
Oranje= stilte, je mag vragen stellen aan mij
Groen= zachtjes overleggen
Klaar?
Lees anders blz. 66 alvast door

Slide 43 - Slide


Geef je inzet tijdens deze les een cijfer
110

Slide 44 - Poll