LKT Domein 6

• Biologie
• HBO
• Studiejaar 3

Welkom

Campbell H25 

vandaag

• Introductie - systeem aarde
  
• 6.1 - begin aarde en leven
  
• 6.2 - biosfeer
  
• 6.3 - biodiversiteit
  
• 6.4 - duurzame ontwikkelingen
  
• 
  
• formatieve toets vragen
  

Lesdoelen

• Domein 6.1 - Theorieën over het ontstaan van de aarde, het leven en de macro-evolutie
• Domein 6.2 - Je kent de belangrijkste organisatieniveaus in de biosfeer, karakteristieken van verschillende biomen en de invloed van mens op kringlopen.
• Domein 6.3 - Je weet wat biodiversiteit is en de relatie leggen tussen biodiversiteit en functioneren van een ecosysteem.
• Domein 6.4 - Je kunt enkele duurzaamheidsvraagstukken en mogelijke oorzaken en gevolgen daarvan benoemen.

bewegen is gezond.

minder last van ouderdom ziektes door veel te bewegen.

je kan je beter concentreren

goed voor botten, spieren en gewrichten

Ontstaan van aarde

Begin van leven

spontaan ontstaan organisch moleculen in water

- alkalische hydrothermale bron
- meteoren

Protocells

van RNA naar DNA 

zelf replicatie RNA

genetisch materiaal in protocells

RNA template voor DNA

van RNA naar DNA 

zelf replicatie RNA

genetisch materiaal in protocells

RNA template voor DNA

Zuurstof in de atmosfeer

Het ontstaan van fotosynthese van biologische kom af.

Eerste O² opgenomen in water

daarna in de atmosfeer.

Anaerobe bacteriën kom af van deze periode

Endosymbiose theorie

een prokaryoot die in een andere prokaryoot ging leven.

prooi of parasitair 

host cell waarschijnlijk anaerobe, maakte gebruik van aerobe prokaryoot.

multicellularity

Door diversiteit van de eencellige eukaryoten zijn er ook complexere levensvormen mogelijk.

Eerste vormen zijn rode alg 1.2 miljard jaar geleden

Ediacara biota eerste grote multi cellulaire organisme

dieren

535-525 miljoen jaar geleden

cambrian explosion

sponges , cnidarians, molluscs

pre-Cambrian weinig predatie

binnen 10 miljoen jaar waren er echte jagers.

kolonisatie van het land

schimmels, planten en dieren op land rond 500 mln jaar geleden

planten met vaten rond 420 mln 

samen met schimmels

artropods 450 mln jaar geleden

tetrapods 365 mln jaar geleden

mass extinctions

5 keer gebeurd

valmanisme, meteoriet

continental drift

Lesdoelen

• Domein 6.1 - Theorieën over het ontstaan van de aarde, het leven en de macro-evolutie
• Domein 6.2 - Je kent de belangrijkste organisatieniveaus in de biosfeer, karakteristieken van verschillende biomen en de invloed van mens op kringlopen.

bewegen is gezond.

minder last van ouderdom ziektes door veel te bewegen.

je kan je beter concentreren

goed voor botten, spieren en gewrichten

Lesdoelen

• Domein 6.1 - Theorieën over het ontstaan van de aarde, het leven en de macro-evolutie
• Domein 6.2 - Je kent de belangrijkste organisatieniveaus in de biosfeer, karakteristieken van verschillende biomen en de invloed van mens op kringlopen.
• Domein 6.3 - Je weet wat biodiversiteit is en de relatie leggen tussen biodiversiteit en functioneren van een ecosysteem.
• Domein 6.4 - Je kunt enkele duurzaamheidsvraagstukken en mogelijke oorzaken en gevolgen daarvan benoemen.

bewegen is gezond.

minder last van ouderdom ziektes door veel te bewegen.

je kan je beter concentreren

goed voor botten, spieren en gewrichten

ecologie

Ecologie

H51&55

land biomen

verschil in:

gemiddelde temperatuur

hoeveelheid regen

vegetatie 

dieren 

H51

water biomen

• meren
  
• moeras
  
• beken en rivieren
  
• delta
  
• intergetijdengetijdengebied
  
• oceaan
  
• warm water rif
  
• koud water rif
  

H51

water kringloop

H55

koolstof kringloop

H55

fosfor kringloop

H55

stikstof kringloop

H55

Lesdoelen

• Domein 6.1 - Theorieën over het ontstaan van de aarde, het leven en de macro-evolutie
• Domein 6.2 - Je kent de belangrijkste organisatieniveaus in de biosfeer, karakteristieken van verschillende biomen en de invloed van mens op kringlopen.
• Domein 6.3 - Je weet wat biodiversiteit is en de relatie leggen tussen biodiversiteit en functioneren van een ecosysteem.
• Domein 6.4 - Je kunt enkele duurzaamheidsvraagstukken en mogelijke oorzaken en gevolgen daarvan benoemen.

bewegen is gezond.

minder last van ouderdom ziektes door veel te bewegen.

je kan je beter concentreren

goed voor botten, spieren en gewrichten

biodiversiteit

Het aantal verschillende soorten in een leefomgeving

ecosysteemdiensten

biodiversiteit

een hoge biodiversiteit draagt bij aan een stabiel ecosysteem

Lesdoelen

• Domein 6.1 - Theorieën over het ontstaan van de aarde, het leven en de macro-evolutie
• Domein 6.2 - Je kent de belangrijkste organisatieniveaus in de biosfeer, karakteristieken van verschillende biomen en de invloed van mens op kringlopen.
• Domein 6.3 - Je weet wat biodiversiteit is en de relatie leggen tussen biodiversiteit en functioneren van een ecosysteem.
• Domein 6.4 - Je kunt enkele duurzaamheidsvraagstukken en mogelijke oorzaken en gevolgen daarvan benoemen.

bewegen is gezond.

minder last van ouderdom ziektes door veel te bewegen.

je kan je beter concentreren

goed voor botten, spieren en gewrichten

Duurzaamheidsvraagstukken

• biodiversiteit;
  
• uitputting van natuurlijke hulpbronnen (waaronder water) en energievraagstukken
  
• milieukwaliteit, onder andere toxische stoffen en gassen, fijnstof, geluid- en lichtvervuiling;
  
• verzuring, vermesting en verdroging in Nederland.
  

klimaatverandering

Climate change is a long-term change in the average weather patterns that have come to define Earth’s local, regional and global climates

Lesdoelen

• Domein 6.1 - Theorieën over het ontstaan van de aarde, het leven en de macro-evolutie
• Domein 6.2 - Je kent de belangrijkste organisatieniveaus in de biosfeer, karakteristieken van verschillende biomen en de invloed van mens op kringlopen.
• Domein 6.3 - Je weet wat biodiversiteit is en de relatie leggen tussen biodiversiteit en functioneren van een ecosysteem.
• Domein 6.4 - Je kunt enkele duurzaamheidsvraagstukken en mogelijke oorzaken en gevolgen daarvan benoemen.

bewegen is gezond.

minder last van ouderdom ziektes door veel te bewegen.

je kan je beter concentreren

goed voor botten, spieren en gewrichten

Samen aan het werk

Je mag in fluister toon overleggen.

Bij een vraag, lees eerst nog een keer de vraag door, 

vraag je buurman/vrouw en anders steek je je vinger op.

Bio: 

maken en lezen H1 BS5

belangrijke hoofdtukken

H25

H51

H55