De Mens en Taal: Een Vergelijking met Dieren en Insecten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Mens & taal

Wat weet jij over de verschillen tussen
menselijke en dierlijke taal?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je: 

 - Het verschil tussen menselijke en dierlijke taal uitleggen. 

 - Uitleggen waarom menselijke taal productief is. 

Taal stelt ons in staat om gedachten vorm te geven en met anderen te delen.

Praten over dingen die zich niet in de concrete werkelijkheid bevinden.

Kennis overgdragen

Definitie taal

Taal is een complex systeem van betekenisvolle klanken

Maar:

Wat is geen taal?

Bouwsteentjes

Taal mensen is productief. Dieren kunnen niet combineren.

Productiviteit van Taal

Menselijke taal is productief, wat betekent dat we nieuwe zinnen kunnen maken door bestaande woorden te combineren. Dit stelt ons in staat om oneindig veel verschillende uitdrukkingen te maken.

Vraag studenten om voorbeelden te geven van hoe ze nieuwe zinnen kunnen maken door bestaande woorden te combineren.

Willekeurigheid

Tafel - 

Een hond die zich overgeeft -

geen willekeurig gebaar. 

Buik is kwetsbaar. 

Ananas

Natuurlijke relatie tussen teken en boodschap.

Willekeurigheid van taal

De taal van mensen is willekeurig, wat betekent dat er geen directe relatie is tussen woorden en hun betekenis. Dit is anders bij dieren, die vaak directe links tussen signalen en betekenis hebben.

Vraag studenten om voorbeelden te geven van hoe mensen verschillende woorden kunnen gebruiken voor hetzelfde concept.

Aangeleerd

Kinderen leren taal van volwassenen om zich heen.

De omgeving is belangrijk.

Je spreekt de taal van de omgeving waar je opgroeit. 

Leren van taal

Mensen hebben anderen nodig om een taal te leren, terwijl dieren het meteen kunnen. Dit komt omdat menselijke taal veel complexer is en vereist dat kinderen worden blootgesteld aan de taal om het te leren.

Vraag studenten of ze weten hoe ze hun eerste taal hebben geleerd en bespreek verschillen in het leren van talen op verschillende leeftijden.

Uniek?

Dieren kunnen verschillende zaken communiceren. Soms toch willekeurig. 

Mens kan alles combineren.

Communicatie bij dieren

Dieren communiceren met geluiden, geuren, lichaamstaal en kleurpatronen. Dit kan worden gebruikt om te waarschuwen voor gevaar, om te paren of om voedsel te vinden.

Sommige dieren gebruiken gebarentaal om te communiceren, zoals bijen die dansen om andere bijen te laten weten waar voedsel te vinden is.

Veel dieren gebruiken geluiden om te communiceren, zoals vogels die zingen om hun territorium af te bakenen en om te paren.

Dieren kunnen ook communiceren via hun lichaamstaal, zoals honden die kwispelen om hun blijdschap te tonen.

Toon afbeeldingen van dieren die communiceren en vraag studenten om te bespreken wat ze zien.

Communicatie bij mieren

Insecten communiceren ook met elkaar, vaak via geuren en kleuren. 

Mieren gebruiken bijvoorbeeld geuren om hun kolonies te organiseren.

Mieren praten met elkaar via speciale geurstoffen, de zogenaamde feromonen. Die geuren nemen ze waar met hun voelsprieten. Ze 'praten' met elkaar over voedsel, vijanden en taken in het nest. 

Toon afbeeldingen van mierenkolonies en vraag studenten hoe ze denken dat mieren met elkaar communiceren.

Gebarentaal bij insecten

Sommige insecten gebruiken gebarentaal om te communiceren, zoals bijen die elkaar waarschuwen voor gevaar met hun bewegingen.

Toon een video van bijen die elkaar waarschuwen en bespreek hoe deze communicatie werkt.

Conclusie

Menselijke taal is uniek vanwege de productiviteit en willekeurigheid ervan, evenals de complexiteit ervan. Dieren en insecten communiceren op hun eigen manier, vaak via geluiden, geuren en lichaamstaal.

Vraag studenten om te bespreken wat ze hebben geleerd en om eventuele vragen te stellen.

Aan het werk!

Maak opgave 1-5 van hoofdstuk 1 'Mens & taal', pagina 8