B4: Het zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welk deel van het oog of het gezicht kunnen het netvlies beschermen tegen te fel licht?

1. Hoornvlies
2. Lens
3. Wenkbrauwen
4. Wimpers

Hoe heet het deel van het oor waar prikkels worden omgezet in impulsen? Sleep het juiste antwoord.

In                                    worden prikkels omgezet in impulsen.

Het trommelvlies

Het slakkenhuis

De gehoorbeentjes

Het venster

De trommelholte

Iemand die verkouden is, heeft problemen met horen.
Waardoor komt dat?

Hieronder staan vijf delen van het oog van de mens. Door welke van de genoemde delen gaan de lichtstralen achtereenvolgens voordat ze impulsen in het oog kunnen veroorzaken?

netvlies

lens

hoornvlies

pupil

glasachtig lichaam

B4: Het zenuwstelsel

Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven

Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven

Ik kan de reflexboog beschrijven

B4: Het zenuwstelsel

De bouw van het zenuwstelsel

• Centrale zenuwstelsel (CZ): hersenen en ruggenmerg
• Zenuwen verbinden CZ met alle lichaamsdelen

Welk nummer is geen deel van het centrale zenuwstelsel?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

B4: Het zenuwstelsel

De werking van het zenuwstelsel

• Impulsen worden naar de hersenen geleid
• Impulsen worden verwerkt in de hersenen: je wordt je bewust van de prikkel
• Hersenen kunnen impulsen afgeven aan spieren en klieren

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwcellen

Zenuwstelsel bevat miljoenen zenuwcellen

• Zenuwcel: cellichaam en uitlopers

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwcellen

• Cellichaam: celkern, ligt in of vlakbij CZ
• Uitlopers geleiden impulsen van of naar cellichaam
• Uitlopers kunnen heel lang zijn!

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwen

Uitlopers liggen samen in een zenuw met een dun laagje tussen de uitlopers

Uitlopers kunnen tegelijk impulsen geleiden

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwen

• Delen van hoofd en hals zijn direct verbonden met de hersenen
• Romp en ledematen zijn door zenuwen in het ruggenmerg verbonden met de hersenen
• Ruggenmerg is omgeven door wervels

Het ruggenmerg verbindt alle delen van je lichaam met het centrale zenuwstelsel

1. Juist
2. Onjuist

B4: Het zenuwstelsel

De weg die impulsen afleggen

• Zenuwen kunnen wel een meter lang zijn
• Impulsen kunnen zich heel snel verplaatsen

B4: Het zenuwstelsel

Bewuste reactie:

• Impuls gaat eerst naar je hersenen, je wordt je bewust en je reageert

Over de hersenen zeggen twee leerlingen het volgende.
Wesley: 'De hersenen zijn gevoelig voor prikkels.'
Tim: 'In de hersenen word je je van de waarneming bewust.'
Wie heeft gelijk?

1. Wesley
2. Tim
3. Wesley en Tim
4. Geen van beide

Hierna staan twee functies genoemd:
1. het waarnemen van prikkels;
2. het verwerken van seintjes, afkomstig van zintuigen.
Welk(e) van deze functies wordt/worden vervuld door het zenuwstelsel?

1. Alleen 1
2. Alleen 2
3. 1 en 2

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen.

1. Juist
2. Onjuist

B4: Het zenuwstelsel

Reflex

• Impulsen gaan niet via de hersenen
• Vaste, snelle, onbewuste reactie op een prikkel

B4: Het zenuwstelsel

Reflex

• Schakelcellen liggen in het CZ
• Brengen impulsen over van de ene zenuwcel naar de andere

• Weg die impulsen afleggen noemen we de reflexboog

Een reflex loopt via….

1. De kleine hersenen
2. De grote hersenen
3. De hersenstam
4. Het ruggenmerg

Er gaan impulsen door de gehoorzenuw naar de hersenen.

Je pakt je telefoon op

Je telefoon gaat

Je zintuigen in je oren worden geprikkeld

er gaan impulsen van hersenen naar je spieren in je arm

Je hoort je telefoon en besluit je telefoon te pakken.

Puntenverdeling

6/6: 2 punten

4/6: 1 punt

Minder dan 4: 0 punten

Uit welk soort zenuwcellen bestaat het ruggenmerg?

1. Zintuigcellen
2. Sensorische zenuwcellen
3. Motorische zenuwcellen
4. Schakelcellen

Welke woorden kun je op de plaatsen 1, 2 en 3 invullen? (3p)

(Klik op de afbeelding)

Hoe heten de onderdelen van een zenuwcel welke de impuls ontvangen?

1. Axons
2. Dendrieten
3. Zenuwuiteinde
4. Celkern

Dendriet

Axon

Celkern

Cytoplasma

Celmembraan

Zenuwuiteinde

Om de uitlopers van zenuwcellen zit een isolerend laagje.

Wat zou er gebeuren als dit laagje er niet was?

1. Dan zou de zenuw beschadigd raken
2. Dan zouden de impulsen niet de juiste weg blijven volgen

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde.

1.

2.

3.

4.

Een impuls gaat naar de hersenen.

Een lage temperatuur bereikt de koudezintuigen.

Het meisje voelt dat het water koud is.

Koudezintuigen zetten prikkels om in impulsen.

Je ruikt iets lekkers en besluit de deksel van de pan op te tillen.
Zet de woorden in de juiste volgorde.

Ruggenmerg

Ruggenmerg

Spiercel

Bewustwording

Zintuigcel

Hersenen

Impulsen in zenuwen

Impulsen in zenuwen

Prikkel

Sommige reacties moeten zo snel dat het signaal niet eerst langs de hersenen gaat. Dit noemen we reflexen. Geef de juiste route voor de impuls bij een reflexboog. 

Schakelcel

Zintuigcel

Bewegings-zenuwcel

Gevoels-zenuwcel

Spiercel

B4: Het zenuwstelsel

Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven

Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven

Ik kan de reflexboog beschrijven

Opdrachten: 1, 2, 3, 4, 7

Ondersteuning: 5, 6,

Verdieping: 8, 9