BS 7 DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

BS 7 DNA-technieken

 

 

lesdoel

Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie  beschrijven.

Wat is biotechnologie ?

• Verzamelnaam technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens
  
• Klassieke- en moderne biotechnologie 
  

Klassieke biotechnologie

• gebruik van traditionele technieken
  
• gebruik van bacteriën, gisten en schimmels
  
• productie van Kaas, bier, wijn, brood 
  

Moderne biotechnologie

• Gebruik van moderne technologie
  
• Gebruik van bacteriën, gisten, en schimmels
  
• Aanpassen van eigenschappen
  
• De genen worden aangepast (genetische modificatie)
  

Recombinant-DNA-Techniek

De genen met positieve eigenschappen van het ene organisme toevoegen aan het 

DNA van een ander soort 

Genetische modificatie: een gemodificeerd 

organisme heet 'transgeen'

Waar word biotechnologie voor gebruikt?

• gezondheidszorg
  
• landbouw
  
• industrie
  
• milieu 
  

Tijgermug

Muggen zijn ziekteverspreiders. Ze zijn moeilijk te bestrijden omdat ze zich snel voortplanten, klein zijn en er heel veel aanwezig zijn. Recent onderzoek ziet genetische modificatie als een oplossing. 

Een voorbeeld hiervan is knokkelkoorts. Het aantal gevallen neemt toe en er is geen medicijn om de ziekte te voorkomen. Een oplossing is om bij tijgermuggen, de verspreiders van knokkelkoorts, mannelijke muggen genetisch te modificeren zodat hun nageslacht sterft voordat het zich kan reproduceren. De mannelijke muggen vinden een vrouwtje, wat zich slechts eenmaal voortplant. Deze jongen gaan dood zonder voor nageslacht te zorgen, waardoor de populatie wordt verkleind.

genomics (NL: genomica)

• Studie van het complete DNA.
  

• Hiermee kun je voorspellen hoe gezond/goed een organisme is
  
• kankeronderzoek (vergelijk DNA van een ziek persoon met dat van een gezond persoon)

Genomics in de veeteelt

• Welke stier heeft de beste combinatie van genen voor de hoogste melkopbrengst bij zijn nageslacht?

• Voorheen moest je wachten tot dat nageslacht er ook echt was, nu kun je dat aan het genoom zien.

DNA testen

• misdaadbestrijding
  
• erfelijkheidsonderzoek
  
• vaderschapstesten
  
• verwantschap tussen soorten
  

Crispr-cas

• Enzym cas vindt stukje DNA dat gewijzigd moet worden
• Cas knipt het DNA door
• Nieuw stuk DNA wordt ingebouwd

Andere technieken

eDNA: DNA uit de omgeving verzamelen om erachter te komen welke soorten er in het gebied voorkomen

synthetische biologie: biologisch materiaal kunstmatig namaken, in de toekomst wellicht micro-organismen ontwerpen om afvalstoffen op te ruimen

Biotechnologie is al eeuwen oud

1. waar
2. niet waar

Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast

1. Ja
2. Nee

Het toevoegen van gist in brood om het luchtig te maken is:

1. klassieke biotechnologie
2. geen biotechnologie
3. recombinant-DNA-techniek
4. moderne biotechnologie

wat is transgeen?

1. klassieke biotechnologie
2. er is geen trans aanwezig
3. een genetisch gemodificeerd organisme
4. genetische modificatie

Is bij de toepassing van biotechnologie altijd sprake van genetische modificatie?

1. ja
2. nee

Wat wordt er gedaan bij recombinant-DNA-techniek?

1. Met behulp van bacteriën wordt van melk yoghurt gemaakt.
2. In het DNA van een organisme wordt nieuwe erfelijke informatie aangebracht.
3. de celkern van een lichaamscel van een organisme wordt gecombineerd met een 'lege' eicel van een ander organisme
4. Er wordt gekeken of er een DNA match is tussen een verdachte en bewijsmateriaal

Wat is de verzamelnaam van technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens?

1. DNA- recombinant techniek
2. Genetische modificatie
3. Biotechnologie
4. Klonen

zelfstandig werken

lezen B7

maken B7 opdr. 1, 2, 4, 6, 8 en 11