MA3 5.3 (Scheiding van machten)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo
• Leerjaar 1,2

MA H.5 Rechtsstaat

5.3 Scheiding van machten

Wat is de betekenis van
<rechtsstaat>?

Wat is een dictatuur?

1. Iemand die alle macht heeft
2. Een land waarbij een kleine groep macht heeft en burgers geen rechten
3. Een land waarin de dictator veel plichten heeft
4. Een land waar de burgers de hoogste macht hebben

Wat is een grondwet?

1. Een recht dat iedereen heeft
2. Een wet over wie welke grond bezit
3. Een plicht die iedereen heeft
4. De wetten waarin de rechten en plichten van iedereen staan

Plicht

Klassiek grondrecht

Sociaal grondrecht

Vrijheid van meningsuiting

Belasting betalen

Recht op onderwijs

Wat weet je na deze les?

Uitleg 5.3:

Waarom en hoe zijn de drie machten gescheiden?

Wie heeft de wetgevende macht?

Wie heeft de uitvoerende macht?

Wie heeft de rechtsprekende macht?

Wat is het legaliteitsbeginsel?

Waarom is het niet handig als één groep de macht heeft om wetten te maken én uit te voeren én uitspraak over te doen?

Trias Politica

De scheiding van de drie machten:

- De macht om wetten te maken

- De macht om de wet uit te voeren
  (Politie en justitie)

- De macht om uitspraak te doen over
   wetten.

Wie heeft in Nederland de wetgevende macht?

1. Het parlement
2. Het parlement + ministers
3. Ministers
4. De koning

De wetgevende macht

Ministers en 2e Kamerleden mogen wetten voorstellen.

1e en 2e kamer mogen stemmen over nieuwe stemmen.

Wie heeft in Nederland de uitvoerende macht?

1. De regering
2. Het parlement
3. De politie
4. Rechters

Uitvoerende macht

Moet alle wetten uitvoeren:

- Voor woningen zorgen

- Voor werk zorgen

- Politie en defensie

Enzovoorts

De regering:
- Ministers + staatssecretarissen
- College van Gedeputeerde Staten (provincie)
- College van burgemeester en wethouders
  (gemeente)

Wie heeft in Nederland de rechtsprekende macht?

1. Overheid
2. Ministerie van Justitie
3. Rechters
4. Advocaten

Rechtsprekende macht

Moeten bepalen of de wet is overtreden.

Niet alleen bij misdadigers, ook bij de regering of het bedrijfsleven.

Macht ligt bij de rechters.

De overheid kan je uit je huis zetten.

1. Waar
2. Niet waar

Legaliteitsbeginsel

De overheid moet zich aan de wet houden.

Mag dus geen dingen doen die in strijd zijn met de wet.

MAAR: ook geen dingen doen waar geen wet voor bestaat.

Uitvoerende macht moet toestemming van de wetgevende macht hebben.

Rechtsprekende macht kan alleen op basis va van de wet (ver)oordelen.

Aan de slag!

Basis: 5.3 (Boek blz. 132)
             Opdrachten: 2 t/m 4 + 7 t/m 11  (Boek blz. 133 t/m 135)          
            
Kader & TL: 5.3 (Boek blz. 78 en 79)
                         Opdrachten: 1 t/m 3, 5 en 7, 9, 10, 13 en 14 (Boek blz. 120 t/m 123)