H7.7 en 7.8 Voedselproductie en energie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 7 Ecologie en Milieu

Basisstof 7 Voedselproductie

Leerdoelen

1. Je kent manieren waarop een optimale productie van voedsel wordt verkregen

2. Je kent oorzaken en gevolgen van eutrofiëring van water en mogelijke oplossing daarvoor

Voedselproductie

• Onze voedselproductie is relatief sneller dan onze bevolkingsgroei
• Om onze bevolking van genoeg eten te voorzien is de manier van voedselproductie enorm efficient
• Grote akkers met monoculturen en grote bedrijven met intensieve veehouderijen zorgen voor een enorme voedselproductie.

Voedselproductie

Om de voedselproductie zo efficient mogelijk te maken proberen boeren invloed te hebben op de abiotische en biotische factoren

Abiotische factoren:

• Mest
• Extra CO2
• Kassen

Biotische factoren:

• Bestrijding van ongedierte

Bescherming:

Chemische bestrijdingsmiddellen

Boeren maken vaak gebruik van pesticiden om hun gewassen te beschermen tegen insecten

Er zijn 2 verschillende soorten insecticiden:

• Niet-soort specifiek (dood alle insecten)
• Soortspecifiek (dood één specifieke soort)

Probleem insecticiden: resistentie

Probleem pesticiden: Accumulatie

Sommige pesticiden zijn persistent: kan niet of zeer langzaam natuurlijk worden afgebroken

De pesticiden hopen op door de voedselketen heen: Accumulatie

De biomassa neemt af in ieder trofisch niveau, maar de hoeveelheid pesticide blijft gelijk.

Toppredator krijgt hierdoor teveel pesticide binnenen kan ziek worden.

biologische bestrijding  
* natuurlijke vijanden

- sluipwesp 

- lieveheersbeestje

* lokken met geuren

* vruchtwisseling (wisselteelt)

Bemesting

Planten hebben mineralen nodig:

• nitraat
• fosfaat
• sulfaat
• natrium
• kalium
• calcium

Mineralen verdwijnen uit de grond door uitspoeling, waarbij mineralen wegzakken met regenwater naar diepere lagen in de bodem.

Om de grond weer van genoeg mineralen te voorzien gebruiken boeren kunstmest of stalmest. Bij meer mest dan de planten op kunnen nemen is er sprake van overbemesting.

Eutrofiëring

Overbemesting kan leiden tot eutrofiëring van oppervlaktewater. 

Een deel van de mest spoelt met regen van het land af en komt terecht in oppervlaktewater.

De hoeveelheid mineralen in het oppervlaktewater neemt sterk toe

Stappen van eutrofiëring

1. Er is eutrofiëring: teveel mineralen in het water

2. Door deze mineralen kunnen algen snel vermenigvuldigen: waterbloei

3. De laag algen blokkeert de doorgang van zonlicht naar planten op de bodem, waardoor de bodemplanten niet aan fotosynthese kunnen doen. 

4. De bodemplanten gaan dood en worden afgebroken door reducenten, die hierbij zuurstof verbruiken

5. Zonder zuurstof gaan de vissen ook dood. 

eutrofiëring    hoeveelheid mineralen in het water                                     neemt sterk toe            waterbloei

waterbloei sterke algengroei 

                        in het water

sterfte                reducenten ruimen op

zuurstofarm water                 sterfte

Veredelen en fokken

Om voedselproductie te verhogen selecteren boeren de planten met de hoogste productie en planten die onderling verder voort. Dit noemen we veredelen (bij planten) en fokken (bij dieren).

Veredelen en fokken worden ook gebruikt om genetische eigenschappen van organismen te veranderen. 

Een teler heeft last van bladluis op zijn gewas. Hij zet lieveheersbeestjes in om de bladluizen op te eten. Dit is een voorbeeld van?

1. Vruchtwisseling
2. Accumulatie
3. Biologische bestrijding
4. Bio industrie

Welke groep organismen in de bodem breken organische stoffen af en zetten deze om in anorganische stoffen?

Noem een aantal eigenschappen waarop een boer planten kan selecteren om de opbrengst te verhogen.

	Sterke toename van mineralen in het water
	Een sterke algengroei in het water
	Het selecteren op gunstige eigenschappen en onderling voortplanten van planten
	Het ophopen van gifstoffen door de voedselketen
	Vorm van bestrijding waarbij gebruik wordt gemaakt van natuurlijke vijanden

Zet de begrippen op de juiste plaats in de tabel.

Veredelen

Eutrofiëring

Waterbloei

Biologische bestrijding

Accumulatie

Welk proces zie je in de afbeelding?

1. accumulatie
2. resistentie
3. assimilatie
4. fotosynthese

Wat is resistentie?

1. Het ongevoelig worden van een gewas voor een ziekteverwekker
2. het overgevoelig worden van een gewas voor een ziekteverwekker
3. Het overgevoelig worden van een ziekteverwekker voor bepaalde bestrijdingsmiddelen
4. Het ongevoelig worden van een ziekteverwekker voor bepaalde bestrijdingsmiddelen

In de loop van jaren treedt in een bepaald meer eutrofiëring op. Hierdoor nemen cyanobacteriën en algen sterk in aantal toe ten koste van vele onderwaterplanten, met als gevolg dat het water troebel wordt. Noem twee activiteiten van de mens die tot eutrofiëring leiden.

Waarom neemt door eutrofiëring de biodiversiteit in een ecosysteem af? Geef twee redenen.

voor meer info lees vraag 39 in het examen!

Leg het verschil uit tussen veredeling en genetische modificatie.

Leg uit dat het middel voor runderen niet dodelijk is en voor gieren wel.

Overmatige aanvoer van stikstofverbindingen leidt tot sterke algengroei. Door deze sterke algengroei ontstaat een zuurstoftekort in het water.
Hoe ontstaat dit zuurstoftekort?

1. De algen maken alle zuurstof op met dissimilatie
2. De algen maken alle zuurstof op met assimilatie
3. Bacteriën maken alle zuurstof op met dissimilatie
4. Bacteriën maken alle zuurstof op met assimilatie

Wat vind je van de speech van Greta?

1. Ben zelf niet zo met het klimaat bezig.
2. Ik ben het helemaal eens!
3. Beetje overdreven gebracht.
4. Het heeft geen zin om er iets aan te doen. Het is een natuurlijk proces.

LEERDOELEN

3. Je kent de oorzaken en gevolgen van de  klimaatverandering en mogelijke oplossingen daarvoor

4. Je kunt het verschil tussen het broeikaseffect en het versterkt broeikaseffect uitleggen

broeikaseffect net als een broeikas houden de gassen in de atmosfeer de                                        warmte vast van de zonnestraling

Noem een verschil tussen het natuurlijke broeikaseffect en het versterkt broeikaseffect.

broeikaseffect

versterkt broeikaseffect

Geef de formule van een stof die een bijdrage levert aan het versterkt broeikaseffect.

broeikasgassen: natuurlijk proces?

Leg uit waardoor het gebruik van fossiele brandstof wel bijdraagt aan het versterkt broeikaseffect en het gebruik van bio-ethanol uit planten niet. (2p)

Behalve het feit dat verbranding van fossiele brandstoffen zorgt voor een versterkt broeikaseffect, zijn er ook nog andere nadelen van het gebruik van fossiele brandstoffen.
Noteer een ander nadeel.

oorzaken (versterkt) broeikaseffect

invloed van de mens                           broeikasgassen

uitstoot fabrieken en auto's            CO2 koolstofdioxide    

koeien + permafrost                            CH4 methaan                  

meer verdamping                                 H20 (g) waterdamp         

Noem drie gevolgen van het versterkt broeikaseffect.

Het weer wordt extremer

gevolgen versterkt broeikaseffect

• klimaatverandering: stijging gemiddelde temperatuur leidt tot woestijnvorming
• klimaatzones schuiven op 
• extremer weer: hittegolven, orkanen, meer verdamping leidt tot meer neerslag
• stijging van de zeespiegel: zeewater zet uit, gletsjers en poolijs smelten               

Welke oplossingen ken je tegen het versterken van het broeikaseffect?

Hoe zou je van woestijnen weer tropische regenwouden kunnen maken?

1. Door er pionierplanten te planten en de grond vast te leggen
2. Door er bomen te planten
3. Door de grond te bemesten
4. Door er veel water te storten

Heb je de volgende leerdoelen behaald/ begrepen?
1. Je kent manieren waarop een optimale productie van voedsel wordt verkregen
2. Je kent oorzaken en gevolgen van eutrofiëring van water en mogelijke oplossing daarvoor
3. Je kent de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering en mogelijke oplossingen daarvoor
4. Je kunt het verschil tussen het broeikaseffect en het versterkt broeikaseffect uitleggen

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Maken inzichtopdrachten bs 7 en 8