5.3 De Reformatie

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Reformatie

Wat is de boodschap van te schilder en waaruit leid je dat af?

Reformatie

TV5 Historische context

Wat gebeurt er allemaal tussen 1500 en 1600?

Waarom begon de renaissance in Italië?

Waarom wilden de Portugezen geen grote gebieden veroveren?

Hoe past Erasmus bij de reformatie?

Luther: van hervorming naar splitsing

• De Duitse monik Maarten Luther had grote kritiek op de Kerk. Met 95 stellingen ondersteunde hij deze kritiek.
• Veel stellingen gingen over de aflaathandel, de luxe levenstijl van de geestelijken, verkoop van kerkelijke ambten en de geringe geloofskennis bij priesters.
• Dankzij de uitvinding van de drukpers konden de ideeën van Luther snel worden verspreid.
• Luther wilde met deze hervorming of reformatie  de fouten van de Kerk rechtzetten.

Luther verschijnt voor Rijksdag in Worms (1521)

Waarom was Erasmus niet blij met de hervormingsgezinde Luther?

Calvijn

Calvijn over de Bijbelse profeet Daniël, die geweigerd heeft te gehoorzamen aan het koninklijke verbod om God te aanbidden, 1561.
"Daarom verdedigt Daniël zichzelf hier met recht, omdat hij geen enkele misdaad tegen de koning had begaan;
want hij was verplicht het bevel van God te gehoorzamen en hij negeerde wat de koning in strijd hiermee had bevolen. Want aardse vorsten geven al hun macht op wanneer zij opstaan tegen God en zijn het niet waard tot de mensheid gerekend te worden. Wij behoren hen eerder volkomen te weerstaan dan te gehoorzamen, steeds wanneer zij zo weerspannig zijn en God van Zijn rechten willen beroven en, zo mogelijk, zich meester maken van Zijn troon en Hem uit de hemel naar beneden te trekken."

Wanneer mocht je van Calvijn in opstand komen tegen de vorst?

verschillen Luther en Calvijn

Het optreden van Luther had grote gevolgen voor de kerk en voor het Duitse rijk. Leg dit uit.

Noem 2 denkbeelden van Luther die de leer en het gezag van de kerk aantastten.

Een bewering: zonder de uitvinding van de boekdrukkunst was het niet tot een kerkscheuring gekomen. Geef een argument vóór en een argument tegen deze bewering.

Van Nederlanders wordt soms gezegd dat ze een calvinistische mentaliteit hebben. Welke eigenschappen worden dan bedoeld en welke historische argumenten kun je hiervoor aandragen?

Frankrijk

• Meerdere godsdienstoorlogen tussen de katholieken en de hugenoten (= Franse calvinisten)
  
  
• Rust met het Edict van Nantes (1598): hugenoten kregen enige vrijheid van godsdienst

Tijdens de Bartholomeusnacht in 1572, ook wel de Parijse bloedbruiloft genoemd, werden Franse hugenoten op bloedige wijze vermoord

Het verloop van de Reformatie 

Het Duitse rijk werd verscheurd door oorlog tot de Godsdienstvrede van Augsburg in 1555: elke vorst bepaalde voortaan de religie in zijn gebied. 

In Frankrijk was vanaf 1562 bloedige strijd: de 'bloedbruiloft' in 1572. Met het Edict van Nantes van 1598 kregen hugenoten (calvinisten) rechten.  

In Engeland ontstond in 1534 de protestantse Anglicaanse kerk geleid door de koning. Gesteund

door Spanje was er nog jaren katholiek verzet.

In 1546 brak een oorlog uit tussen Karel V en een aantal protestantse Duitse vorsten, die een jaar later in de Slag bij Mühlberg door Karel V werd gewonnen. In 1555 sloten Karel V en de Duitse vorsten de Vrede van Augsburg waarin de afspraak cuius regio, eius religio werd opgenomen.
Een historicus concludeert over deze geschiedenis dat Karel V de oorlog won, maar de vrede verloor.
2p 8 Geef aan: -dat de oorlog tussen Karel V en de Duitse vorsten verband hield met
ontwikkelingen sinds het optreden van Luther op de Rijksdag in
Worms en - waarom het vredesverdrag een nederlaag was voor het beleid van Karel V.

Deze spotprent richt zich tegen

1. Calvijn
2. Katholieke kerk
3. de paus
4. Luther

Verwerking 5.3

Basis: 2 4 5 6 8 11 12 13

Herhaling: 15 t/m 22

Verdieping: 23 24 25