5.3.3 Arm en Rijk in de Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.3.3 De keerzijde van de Gouden Eeuw

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de Gouden Eeuw niet voor iedereen rijkdom betekende, terwijl anderen juist erg rijk werden.

In de Gouden Eeuw komt 

er meer bevolking in de Republiek

Meer bevolking betekent ook:

• Meer ruimte nodig voor huizen

• Meer voedsel nodig: Inpolderen

De molengang, uitgevonden door Simon Stevin.

Gebruikt door Jan Adriaanszoon Leeghwater voor het droogleggen van de Beemster

Stand 1

Stand 2

Stand 3

Stand 4

Rijken

of

Regenten

Hoge armen

of

Gegoede burgerij

Lage armen

of

Kleine burgerij

Paupers

of

Gewoon volk

Stand 1, rijken, veel geld, waren vaak burgemeesters, politici en handelaren. Hadden vaak grote grachtenpanden (huizen aan de gracht). Hadden veel luxe spullen en kochten specerijen

Stand 2, hoge armen, boeren en kooplieden. Eenvoudige huizen en hadden weinig spullen. Wel vaak genoeg eten. 

Stand 3, lage armen, arbeiders en huisbedienden. Zwaar werk, verdienden net genoeg om met hun gezin van te eten.

Stand 4, paupers, arme mensen, geen vast werk, kleine huizen op het platteland, weinig eten. Als er geen werk was moesten ze bedelen.

Rijk en arm

Rijk...

• Regenten (rijke bestuurders), kooplieden en handelaren

• Woonden in grote grachtenpanden ('De Gouden Bocht') in Amsterdam of in grote buitenhuizen (aan de Vecht)

...en arm

• Mensen konden in problemen komen. Bijvoorbeeld: Stijging van broodprijzen

• 2/3 Amsterdam geen vast werk en/of inkomen

• Oosten/Noorden van NL  vooral 'kleine' boeren. 

Armenzorg

• Ongeveer 15% van de Amsterdamse bevolking leefde van de armenzorg

• Armenzorg, via: kerk, gilde, de stad en soms rijken

• Tuchthuis: soort gevangenis waarin je tucht (=discipline en gehoorzaamheid) werd bijgebracht, door hard te werken
• Mannen: rasphuis 
• Vrouwen: spinhuis

Hofjes in de 'Jordaan' Amsterdam

De huisjes in liefdadigheidshofjes waren bedoeld voor ouderen – meestal vrouwen – met weinig geld, soms waren ze onderdeel van de sociale voorzieningen voor leden van een bepaalde kerk of andere doelgroepen zoals schippers, hofpersoneel of onderofficieren. Soms deed een hofje ook dienst als herberg voor reizigers. Oudere mannen met weinig inkomsten konden terecht in het oudemannenhuis.

Begrippen uit deze les

• Droogmakerij
  
• Molengang
• Armenzorg
  
• Rasphuis

Personen uit deze les

• Jan Leeghwater

Waarom kozen Antwerpenaren na de veroveringen door de Spanjaarden bij voorkeur voor de stad Amsterdam ipv Den Haag of Utrecht?
(vraag 2a)

1. Amsterdam was goed bereikbaar
2. Amsterdam had voldoende woningen
3. Amsterdam was een echte handelsstad

Bestudeer de bron. Het is een schilderij van de schilder Albert Anker uit 1893.

Welk begrip past bij wat er zich hier afspeelt?

1. armenzorg
2. kinderarbeid
3. sociale kwestie
4. verzorgingsstaat

De Gouden Eeuw was in de

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

de Gouden Eeuw:
wel of niet?

1. niet
2. wel

de Gouden Eeuw:
wel of niet?

1. niet
2. wel

de Gouden Eeuw:
wel of niet?

1. wel
2. niet

de Gouden Eeuw: wel of niet?

1. wel
2. niet