2.6 Sociaal gedrag en 2.7 Gedrag bij mensen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 2 Waarneming en gedrag

2.6 Sociaal gedrag

Leerdoelen

• Je kunt de functie van verschillende vormen van sociaal gedrag uitleggen en het verband aangeven met overlevingskansen.

Sociaal gedrag

Het gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar

Signalen (kleuren, geuren, geluiden, houdingen, gebaren en taal) zijn de prikkels/handelingen die zorgen voor communicatie/informatieoverdracht tussen soortgenoten

Voortplantingsgedrag

Baltsgedrag

• Opvallend = signaalfunctie/ritueel
• Vergroot bereidheid tot paring
• Vermindert agressie
• Soortspecifiek

Samenleven

• Solitair: onafhankelijk (jaguar, panda, zeeschildpad)
• Leven in groepen (insecten, vissen, vogels en zoogdieren) 
• Monogaam: paar gedurende meerdere seizoenen/ hele leven (vissen, vogels, zoogdieren)

Rangorde

Bij het leven in groepen (insecten, vissen, vogels en zoogdieren) -> rangorde/pikorde

Dominant (meeste testosteron) naar minst dominant

Imponeergedrag: zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maken om zo hogere rang te veroveren

Dreiggedrag <-> Verzoeningsgedrag

Territoriumgedrag

Mannetje verdedigt gebied tegen binnendringende soorten

• Voedsel
• Ruimte (voor jongen)
• Vermindert conflicten tussen soortgenoten

Dreiggedrag op de grens van het gebied

Conflictgedrag

Overspronggedrag:

Inwendig conflict tussen gedragssystemen (door even sterke motivatie) -> signaalfunctie

Staten

Grote populaties met een sterke taakverdeling (insectensoorten)

Thema 2 Waarneming en gedrag

2.7 Gedrag bij mensen

Leerdoelen

• Je kunt de overeenkomsten en verschillen in het gedrag van dieren en mensen beschrijven.

Mens(apen)

98% overeenkomst in DNA

Communicatie, bewustzijn, kennisoverdracht

Erfelijke eigenschappen

• Zuiggedrag
• Gelaatsuitdrukkingen 

(blinde en dove baby's)

Leren

Leervermogen: het vermogen van een dier of mens tot gedragsverandering

Empathie: inlevingsvermogen (mensapen, olifanten, prairiewoelmuizen)

Moreel bewustzijn: nadenken over gedrag en beoordelen ervan

Opvoeding en onderwijs (en cultuur);

• Normen: gedragsregels
• Waarden: uitgangspunten

Aan de slag!

Wat?	Maak van basisstof 6: opdr. 68, 70, 71, 72. 76 Maak van basisstof 7: opdr. 78, 79, 80, 81
Hulp nodig?	Check je boek, vraag buur of docent.
Tijd:	15 min
Klaar?	Maak een woordenlijst van de belangrijke woorden.

Aan de slag!