P4 W3: Stofomzetting en faseovergang

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Stofomzettingen en Fase-overgangen

SUCCESCRITERIA

• Ik leg het begrip stofomzetting uit (a.d.h.v. een voorbeeld).
• Ik leg het begrip faseovergang uit (a.d.h.v. een voorbeeld).
• Ik illustreer stofomzettingen en faseovergangen door het tekenen van het deeltjesmodel.
• Ik leg het verschil uit tussen een faseovergang en een stofomzetting (a.d.h.v. het deeltjesmodel).

0

FASE-OVERGANG

• is de overgang van de ene naar de andere fase of aggregatietoestand
• door toevoer of afvoer van thermische energie (warmte)
• verandert de structuur van de stof, NIET de samenstelling van de moleculen van deze stof

Een faseovergang is een fysisch verschijnsel

vaak omkeerbaar (vb. kaars branden)

3 aggregatietoestanden

vbn?

Vast: een vaste vorm

Vloeistof: neemt de vorm aan van het vat waarin het zit

Gasvormig: geen vaste vorm

Vaste stof

Vloeistof

Gas

Vloeibaar

Vast

Gas

l

s

g

Deeltjesmodel

• De kleinste deeltjes van een stof heten moleculen.
• Door goed naar deze kleinste deeltjes te kijken kunnen we beter uitleggen hoe een stof van de éne fase verandert naar de andere fase.

0

Een stof die stolt gaat van ...

1. gas → vast
2. vast → gas
3. vloeibaar → gas
4. vloeibaar → vast

hoe heet de faseovergang van gasfase naar de vloeibare fase?

1. stollen
2. desublimeren
3. condenseren
4. sublimeren

verdampen

condenseren

stollen

smelten

desublimeren

sublimeren

STOFOMZETTING

• is een chemische reactie
• atomen herschikken zich ter vorming van nieuwe moleculen
• nieuwe stof heeft ook andere eigenschappen 
• vaak onomkeerbaar (Vb. ei bakken)

Chemische reactie

Chemische reacties

Stel je steekt je haardvuur aan. Het hout zal gaan branden en je houdt as over. Dit is een voorbeeld van een chemische reactie. 

Bij een chemische reactie veranderen de moleculen.

Bij een chemische reactie verdwijnen je beginstoffen (hout) en ontstaan er nieuwe reactieproducten (as)

Oplossen van suiker in water

1. Stofomzetting
2. Faseovergang

Een ei bakken

1. Chemische reactie
2. Fysische reactie

Water koken

1. Stofomzetting
2. Faseovergang

Verbranding van benzine

1. Chemische reactie
2. Fysische reactie

00:26

Wat gebeurt er met de snelheid van de moleculen wanneer een stof verwarmd wordt?

1. Die blijft gelijk
2. Die neemt toe
3. Die neemt af

Thermisch krimpen en uitzetten

Materie afkoelen of verwarmen?

energie - afstand - volume - massa - moleculen

Phet simulatie

https://phet.colorado.edu/sims/html/states-of-matter-basics/latest/states-of-matter-basics_all.html

Algemene regel:

vast < vloeibaar < gasvormig

Uitzondering:

water

Waarom laat men ruimte tussen 2 treinsporen? Leg uit.

Wanneer energie wordt toegevoegd zal het volume van een stof...

1. afnemen
2. toenemen
3. gelijk blijven

Wanneer energie wordt toegevoegd zullen de moleculen...

1. afnemen
2. toenemen
3. gelijk blijven

Wanneer energie wordt weggenomen zal de massa van een stof...

1. afnemen
2. toenemen
3. gelijk blijven

Wanneer energie wordt weggenomen zal de ruimte tussen de moleculen...

1. afnemen
2. toenemen
3. gelijk blijven

Wat is een voorbeeld van een chemische stofomzetting?

1. Koken van water
2. Oplossen van zout
3. Smelten van ijs
4. Verbranding van hout

Welk proces komt voor bij chemische stofomzettingen?

1. Reactie tussen stoffen
2. Verandering van kleur
3. Mengen van vloeistoffen
4. Verdamping van water

Welk materiaal zal over het algemeen sterker uitzetten bij verhitting?

1. Metalen
2. Kunststoffen
3. Houten materialen
4. Glasmaterialen

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.