Werk

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Werk

Paragraaf 1: De betekenis van werk

Betekenis werk

Werk = het betaald of onbetaald verlenen van een dienst of het maken van een product voor jezelf of anderen.

Er zijn 4 soorten werk:

- Betaald werk

- Vrijwilligerswerk

- Hobby

- Huishoudelijk werk

Waarom werken we? - I

- Geld

- Sociale contacten

- Zelfontplooiing

- Status / waardering / maatschappelijke positie

- Regelmaat

- Zekerheid

Waarom werken we? - II

Volgens Maslow heeft ieder mens vijf basisbehoeften

Al deze behoeften samen vormen de piramide van Maslow

Piramide van Maslow

1 = 1e levensbehoeften -> eten, drinken, kleding en onderdak

2 = zekerheid en veiligheid -> bv. Van een vast inkomen

3 = ergens bij horen -> mensen willen zich “nuttig” voelen (dat je belangrijk bent)

Piramide van Maslow

4 = waardering en erkenning-> mensen willen graag “status”. Hoe groter de waardering, hoe meer tevreden mensen zijn.

5 = je dromen waarmaken / je doelen bereiken. Voor bijna niemand te bereiken. Als je namelijk je droom hebt bereikt, is er altijd wel weer een nieuwe droom. En dromen kosten meestal geld.

Vaardigheden

Als je gaat werken heb je bepaalde capaciteiten nodig. Dat zijn vaardigheden.

Bv. Een bejaardenverzorger moet veel geduld hebben

Wit of zwart werk

Er zijn 2 soorten werk:

a. Zwart werk: je hoeft geen loonbelasting te betalen en je krijgt niet doorbetaald bij ziekte en ongevallen.

b. Wit werk: je moet wel loonbelasting betalen en krijgt wel doorbetaald bij ziekte en ongevallen

In Nederland heb je recht op een inkomen vanaf 18 jaar: of via een baan of via een uitkering.

Maken

Blz 7: 1, 3

Blz 9: 5, 8

Blz 10: 10

Blz 12: 14

Blz 13: 17

Werk

Paragraaf 2: Arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden

2.1 Arbeidsomstandigheden

Mensen die werken moeten dat doen in bepaalde arbeidsomstandigheden (de manier waarop je je werk moet doen, bv. Veel lawaai, slechte stoel, etc). 

Deze arbeidsomstandigheden zijn geregeld in de

ARBO-wet (= ARBeidsOmstandighedenwet).

Als je een klacht hebt, kan je naar de ARBO-dienst en die gaat kijken of de klacht terecht is. Het bedrijf krijgt dan een waarschuwing of boete.

De Arbowet

In de ARBO-wet is geregeld:

- Veiligheid: bv. Veilige machines, vluchtroutes bij brand

- Gezondheid: bv. Niet roken in een gebouw, niet werken met gevaarlijke stoffen

- Welzijn: bv. Niet te saai werk

2.2 Arbeidsvoorwaarden

Arbeidsvoorwaarden zijn de afspraken die je maakt voordat je ergens gaat werken. Deze gaan in op het moment dat je aan je baan begint.

Arbeidscontract

Arbeidsvoorwaarden staan in een arbeidscontract. Er zijn 2 soorten contracten:

a. Individueel: geldt voor 1 bepaald persoon. Bv salaris

b. Collectief: dat heet een Collectieve ArbeidsOvereenkomst (CAO): geldt voor alle werknemers in een bepaald bedrijf. Bv. Aantal vakantiedagen.

De belangrijkste arbeidsvoorwaarden zijn:

- Salaris

- Werktijden / uren

- Vakantiedagen

- Functie

- proeftijd

Maken

Blz 17. 2

Blz 19. 5

Blz 22. 13

Blz 24. Begrippenlijst

Werk

Paragraaf 4: De arbeidsmarkt

4.1 Wat is de arbeidsmarkt?

• Arbeidsmarkt = de plaats waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten
  

• Wie is de “vraag”? werkgever
  
• Wie is het “aanbod”? werknemers
  

• Arbeidsmarkt is de vraag naar arbeidskrachten en het aanbod van arbeidskrachten.
  

Wanneer is er sprake van werkgelegenheid? 

Als de vraag groter is dan het aanbod: er worden meer banen aangeboden door de werkgever dan dat er mensen zijn die zich aanbieden voor een baan.

Wanneer is er sprake van werkloosheid?

Als het aanbod groter is dan de vraag: er zijn meer mensen die zich aanbieden voor een baan, dan dat er banen beschikbaar zijn.

Arbeidssectoren

Werk kan je verdelen in 4 sectoren:

1.  primaire sector: landbouw, veeteelt, visserij en mijnbouw
   
2.  secundaire sector: industrie en ambacht (schoenmaker, meubelmaker)
   
3. tertiaire sector: beroepen die zoveel mogelijk winst willen maken (reisbureau, horeca, kledingwinkel, boekwinkel)
   
4.  quartaire sector: beroepen die NIET uit zijn op het maken van winst: onderwijs, politie, dokter, brandweer
   

4.2 Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Tegenwoordig doen steeds meer mensen flexwerk (= flexibel werk): werk dat je op verschillende tijdstippen kan uitvoeren of werk waarbij je niet elke week evenveel uren werkt.

Verschuiving werkgelegenheid

Er heeft een verschuiving op de arbeidsmarkt plaatsgevonden: er werken steeds minder mensen in primaire sector (reden: landbouw in buitenland is goedkoper, landbouwgrond is nodig voor huizen). In de tertiaire sector gaan juist steeds meer mensen werken (wij willen tegenwoordig 24/7 dienstverlening).

Tegenwoordig wordt steeds meer werk gedaan met computers. Dat kan op 2 manieren:

1. automatisering: handwerk wordt overgenomen door machines. Het gaat vooral om laaggeschoold werk.

2. informatisering: papierwerk wordt nu opgeslagen op de computer. 

Maken

Blz 17. 2

Blz 19. 5

Blz 22. 13

Blz 24. Begrippenlijst

Blz 37. 2

Blz 39. 5/6

Blz 40. 9/10

Blz 42. 16

Werk

Paragraaf 5: Hoe kom je aan werk?

5.1 Op zoek naar een baan

Er zijn verschillende manieren om aan een baan te komen:

- Solliciteren via een vacature in de krant of op internet

- Uitzendbureau: geen vast contract (max. 6 maanden) en je moet een deel van je loon afstaan

- UWV werkbedrijf: wel uitzicht op een vast contract en je kan hier ook sollicitatiecursussen volgen

- Open sollicitatie: je stuurt een sollicitatiebrief naar het bedrijf waar je wilt werken, zonder dat je weet of er werk is.

- Netwerken: via vrienden, familie, etc.

5.2 Kansen op de arbeidsmarkt

Er zijn een aantal groepen mensen die problemen hebben op de arbeidsmarkt. Het gaat om:

1. Mensen met een migratie-achtergrond: zij hebben niet altijd het juiste diploma of zijn te laag geschoold. Ook worden allochtonen soms gediscrimineerd bij sollicitatie door de werkgever. En allochtonen spreken niet altijd even goed Nederlands

Oplossing:

- Bijscholing

- NT2 cursus (Nederlands als tweede taal)

- Discriminatie valt niet op te lossen

2. Laaggeschoolden: laaggeschoold werk verdwijnt, omdat dat door machines wordt overgenomen.  

Oplossing: bijscholing of omscholing

3.  Vrouwen: vrouwen die kinderen hebben gekregen gaan vaak deeltijd werken. Dat is duurder voor de werkgever en er zijn ook minder deeltijdbanen. Vrouwen gaan ook met zwangerschapsverlof en moeten worden vervangen. Dat vinden werkgevers te duur. Vrouwen worden ook minder aangenomen voor leidinggevende functies.

 

Oplossing:

- Meer deeltijdbanen

- Een verplicht aantal vrouwen aannemen in leidinggevende functies

- Meer flexwerk en thuiswerk

4. Gehandicapten: werkgevers zijn vaak “bang” om gehandicapten aan te nemen. Ze denken dat ze veel ziek zijn, dat het duur is, etc.

Oplossing: werkgevers krijgen van de overheid extra geld als zij gehandicapten in dienst nemen.

Maken

Blz 47. 2/3

Blz 49. 7

Blz 50. 11

Blz 51. 12

Werk

Paragraaf 6: Werkeloosheid

6.1 Soorten werkeloosheid

Er zijn 4 soorten werkloosheid:

a. Seizoenswerkloosheid: werkloosheid die alleen in een bepaald seizoen voorkomt. Bv. Aardbeienplukker, strandwachter, buitenschilder

b. Structurele werkloosheid: banen die voor altijd verdwijnen. Bv. Een fabriek in NL sluit, omdat men de productie in het buitenland gaat doen of omdat machines het werk van mensen overnemen.

c. Conjuncturele werkloosheid: werkloosheid die afhankelijk is van de stand van de economie. Slechte economie = veel werkloosheid (= laagconjunctuur). Goede economie = weinig werkloosheid ( = hoogconjunctuur). Bv. Tijdens de economische crisis moeten veel meubelwinkels sluiten, omdat niemand meubels koopt.

d. Frictiewerkloosheid: er is wrijving tussen vraag en aanbod. Er is een ander aanbod dan dat er mensen gevraagd worden. Bv. Er is aanbod van mensen die willen werken als slager, maar er worden bakkers gevraagd.

6.2 Gevolgen van werkeloosheid

Er zijn een aantal gevolgen die persoonlijk zijn:

- Onzekerheid (“ben ik niet goed genoeg”)

- Minderwaardigheidsgevoel

- Je loopt achterstand op

- Inkomen gaat omlaag

- Ze weten niet hoe ze hun vrije tijd moeten invullen

Er zijn een aantal gevolgen voor de samenleving:

- De samenleving moet (via de overheid) de werkloosheidsuitkeringen van werklozen betalen

- Er ontstaat een tweedeling tussen arm en rijk.

Maken

Blz 57. 1/2/3/4

Blz 60. 9

Blz 63. 15