rechtsstaat §2.2: Grondrechten beperken of niet? 2024

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Grondrechten beperken of niet?

§2.2

wat is een rechtsstaat?

Kenmerken rechtsstaat

Trias politica

Legaliteitsbeginsel

Grondrechten

machtenscheiding

zorgt dat er geen concetratie van macht kan plaatsvinden

Twee betekenissen:
– De overheid is ook aan regels gebonden.
– Je mag pas voor iets gestraft worden als het strafbaar gesteld is.

Belangrijke rechten

Klassieke grondrechten
Gelijkheidsrecht
Vrijheidsrechten
Politieke rechten

Sociale grondrechten

Kenmerken rechtsstaat

De aanwezigheid van grondrechten.
Grondrechten zijn niet absoluut. Beperking hiervan is dus mogelijk

De machtenscheiding of Trias Politica.
De macht is verdeeld in drie verschillende machten die elkaar controleren. In Nederland is van volledige machtenscheiding echter geen sprake.

Het legaliteitsbeginsel.
1) de overheid moet zich aan de rechtsregels houden
2) je kunt alleen gestraft worden voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is ten tijde van de overtreding

Onafhankelijke rechtspraak. Rechters worden voor het leven benoemt. Ze baseren hun uitspraak onder andere op de vier rechtsbronnen (zie volgende slide).

Geef de vier kenmerken van een rechtsstaat

leerdoelen

  
    1 Je kunt drie soorten klassieke grondrechten onderscheiden en uitleggen waarin klassieke grondrechten verschillen van sociale grondrechten.

2. Je kunt uitleggen dat (de grenzen van) grondrechten regelmatig ter discussie staan en waarom ze moeilijk te wijzigen zijn.

3. Je kunt beargumenteren waarom de overheid soms inbreuk mag maken op (grond)rechten

Belangrijke rechten

Klassieke grondrechten
Gelijkheidsrecht
Vrijheidsrechten
Politieke rechten

Sociale grondrechten

Wat is jouw mening?

1. Het kan echt niet, maar verdienen geen straf
2. Moet iedereen lekker zelf weten.
3. Oom en moeder verdienen straf
4. Mensen zijn snel gekwetst tegenwoordig

Toelichting

Evenals de cijfercombinatie 1312
''All cops are bastards''
Dit is belediging van ambtenaar in functie

Moeten er wetten zijn met kledingvoorschriften?

Opdracht Grondrechten

Bekijk alle grondrechten die in hoofdstuk 1 van onze grondwet staan. Maak vervolgens een top-3 grondrechten. Deze top 3 bespreken we straks klassikaal.

Welke drie grondrechten vind jij het belangrijkst?

nos.nl

etnisch profileren is vooral een Amerikaans probleem

eens

oneens

anders

Wat mag de overheid wel of niet doen?

NEE

WEL

etnisch profileren

Preventief fouilleren

geweld gebruiken

identificatie vragen

demonstraties verbieden

  zomaar afluisteren

De overheid heeft best veel machtsmiddelen maar mag niet op ieder moment van deze mogelijkheden gebruik maken.

etnisch profileren is discriminatie en wettelijk verboden.

preventies fouilleren mag wel, in een aangewezen risicogebied

en demonstraties mogen verboden worden wanneer de de veiligheid in het geding is

Etnisch profileren

Etnisch profileren vindt plaats als de politie uitgaat van uiterlijke kenmerken in plaats van objectief gedrag.

Iemand wordt dan staande gehouden op basis van huidskleur, etniciteit, nationaliteit, taal of religie.

Profileren en fouilleren

Etnisch profileren kan plaats vinden tijdens identiteits- en verkeerscontroles, preventief fouilleren en bij controles over illegaal verblijf.

Preventief fouilleren

Dit mag de politie doen op last van de burgermeester in vooraf afgesproken gebieden. Bijvoorbeeld voorafgaand aan een voetbalwedstijd

Botsende grondrechten

art.1 en art.6

Ontslag voor homoseksuele leraar op een Christelijke school 

art. 1 en art.7

''Minder minder minder''

uiteindelijk is het de rechter die bepaalt welk grondrecht in specifieke situaties zwaarder weegt. 

wijzigen grondwet

Eerste lezing

De Tweede Kamer neemt voorstel aan met gewone meerderheid

Eerste lezing

De Eerste Kamer neemt het voorstel aan met gewone meerderheid

Verkiezingen!

Tweede Kamer verkiezingen

Stemmen dus!

Tweede lezing

De Tweede kamer neemt voorstel aan met 2/3 meerderheid

Tweede lezing

De Eerste Kamer neemt het voorstel aan met 2/3 meerderheid

het belang van grondrechten wordt nog eens onderstreept door het feit dat het wijzigen van een grondwet deze procedure moet volgen. Grondwetswijzigingen komen daarom niet zo vaak voor als gewone wetswijzigingen. 

www.denederlandsegrondwet.nl

demonstranten vinden dat hun vrijheden worden afgenomen

Lezen en maken

Lees en maak de opdrachten bij hoofdstuk 2.2.

Zie planner

Verdiepingsopdracht

Zoek twee verschillende nieuwsartikelen waarin duidelijk een botsing van grondrechten naar voren komt. Noteer de kern van de nieuwsartikelen, om welke grondrechten het gaat, en welk grondrecht volgens jou belangrijker is gezien de situatie.