H8.2 Montage

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H8.2 Montage

Culturele context: Ontwikkelingen

1908 Henry Ford introduceert lopende band

1909 Futuristisch manifest

1909 Blériot vliegt over het kanaal

1915 Malevich: Zwart vierkant, eerste abstracte schilderij

1917 Oprichting De Stijl

1919 Eerste radio-uitzending in Nederland

1923 Schönberg inroduceert twaalftoontechniek

1926 Martha Graham ontwikkelt de Grahamdance

1927 Eerste toepassing geluidsfilm

1927 Lindbergh vliegt over de oceaan

1929 Verbetering grammofoonplaat

Culturele context: gebeurtenissen

1914-1918 Eerste Wereldoorlog

1929 Beurskrach New York

1929-1939 Economische crisis

1933 Hitler aan de macht in Duitsland

1939-1945 Tweede Wereldoorlog

Leerdoelen van vandaag

Je kan herkennen en beschrijven hoe het begrip montage terugkomt in ten minste drie kunstzinnige uitingen.

Je kent de betekenis van de 'begrippen van vandaag' en kan deze begrippen gebruiken bij het omschrijven en beschouwen van kunstwerken.

Begrippen van vandaag

Montage

Stille film

Variététheater

Pantomime

Comedyfilms

Shots (filmshots)

Talkie

Pianola

Grammofoonplaat

Dada

Fotomontage

Collage

Assemblage

Kortom:

Vanaf 1900 gaat het beter met de economie, vele technologische ontwikkelingen volgen elkaar op. De economie groeit. 

In 1914 start WOI, waardoor het slechter gaat met de economie. WOI heeft een groot effect op de moraal van de wereld (en dus ook op kunstenaars). 

Na WOI krabbelt de economie weer op, tot de Beurskrach van New York in 1929. 

Kortom deel 2:

Kunstenaars reageren op verschillende manieren op deze ontwikkelingen (technologische ontwikkelingen, wisselende economische omstandigheden, oorlog). 

Zo zien we ideologische reacties (De Stijl, Die Sinfonie der Grosstadt), nihilistische reacties (Dada) en kritische reacties (Buster Keaton en Charlie Chaplin).

Oorlog en kunst?

WOI en kunst: DADA!

Na de Eerste Wereldoorlog zien veel mensen de toekomst somber in. Dadaïsten reageren hierop door idealen in de prullenbak te gooien. Ze willen geen boodschap overbrengen en bannen elke logische redenering uit.

Dadaïsme

• 1916-1926
• Internationaal
• Groep gelijkgestemde kunstenaars
• Grote afkeer tegen oorlog
• Poëzie, beeldende kunst en theater

(voor meer info, kijk het volgende filmpje)

Ze wilden een wereld creëren die compleet anders was dan de wereld   om hun heen.

Dadaïsme

Kenmerken:

• tegen bestaande opvattingen
  
• toeval, absurditeit en humor
  
• gebruik van bestaande teksten, afbeeldingen en voorwerpen
  
• Ready-made
  

Ze wilden een wereld creëren die compleet anders was dan de wereld   om hun heen.

Dada en de Eerste wereldoorlog:

Na WO1 ontstaat de strijd tussen linkse (socialisme) en rechtse (nationalisme) bewegingen, in sommige landen leidt dit tot dictaturen (Mussolini, Hitler, etc.).

Veel kunstenaars vluchtten naar Amerika, New York of naar Zürich, Zwitserland (neutraal). --> In deze steden ontstaat Dada.

In Zürich duikt de naam Dada voor het eerst op.

Jonge kunstenaars keren zich ‘vol afschuw af van de slachthuizen van de wereld om ons tot de kunst te wenden’ (Jean Arp).

Dada: Kan alles kunst zijn?

Anti-kunst, anti-elite, anti-oorlog

Eigenlijk anti-alles! 

Niet alleen de maatschappij maar ook de kunst heeft bijgedragen aan de waanzin, volgens de Dadaïsten. 

Daarom moest de kunst helemaal anders!

Dada en montage

Het monteren en samenbrengen van losse onderdelen is ook kenmerkend voor de dada. 

Voor hun fotomontages is het verknippen en plakken van herkenbare foto's een ideaal middel om commentaar te geven op de actualiteit.

Hannah Höch - Da Dandy (1919)

In dit kunstwerk zie je een gebogen man en profil die is opgebouwd uit uitgeknipte onderdelen van glamour-vrouwenportretten. Een dandy is een man die veel aandacht besteed aan zijn uiterlijk. 

Wat zie je?

Beschrijf voorstelling en vormgeving.

Leg in je eigen woorden uit hoe het begrip montage te verbinden is aan het kunstwerk van Hannah Höch.

Technologische ontwikkelingen en kunst?

Technologische ontwikkelingen

In het begin van de 20e eeuw volgen technologische ontwikkelingen elkaar in een rap tempo op. 

Montage

De techniek van montage wordt steeds belangrijker, eerst in de industrie (lopende band van Ford) later ook in de kunsten.

Montage in film

Montage kan ook worden toegepast in films. Zo maakt Buster Keaton One week (1920), waarin een 'pre-fab' huis in elkaar wordt gezet en maakt Walter Ruttmann Berlin, die Sinfonie der Grosstadt (1927), waarin de beelden zelf op een betekenisvolle manier achter elkaar zijn gemonteerd.

Die Sinfonie der Grosstadt

Nieuwe manier van filmen

Abstracte beelden

Korte shots

Snelle montage (hoog tempo)

Enige onderwerp is Dynamiek zelf

Leg in je eigen woorden uit hoe het begrip montage te verbinden is aan Der Sinfonie der Grosstadt.

Juan Gris

• Losse onderdelen krijgen de nadruk
• Kubisten introduceren gebruik van losse collage elementen
• Rechtstreekse verwijzing naar de alledaagse werkelijkheid, geen illusie

Opdracht:

Bekijk nogmaals de begrippen in het boek. 

Zoek de begrippen op die je (nog) niet kent. 

Schrijf de betekenissen over in je schrift.

Afsluiting

Wat heb je geleerd vandaag?