Biologie klas 3 bst 4

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Ontwikkelingen van het leven op aarde

De vorige les heb je geleerd welke argumenten er zijn voor de evolutietheorie.

Denk bijvoorbeeld aan fossielen

Wat is de juiste definitie van evolutie?

1. De ontwikkeling van dieren op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
2. De ontwikkeling van soorten op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
3. De ontwikkeling van leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
4. De ontwikkeling van planten op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen

Precambrium 4600 - 600 mjg

Het eerste leven: In het water

Zoals je in de tijdschaal hebt gezien is het allereeste leven op aarde ontstaan rond 3800 miljoen jaar geleden in de oceanen van onze planeet.

In het begin van het ontstaan van de aarde was er geen leven mogelijk, omdat het gewoonweg te heet was. Toen de aarde genoeg was afgekoeld ontstonden de eeste eenvoudige levensvormen. De lucht bevatte nog geen zuurstof.

Zuurstof kwam pas in de atmosfeer nadat er bacteriën waren ontstaan waarbij fotosynthese plaatsvond.

De zuurstof die vrijkomt bij fotosynthese vulde langzaam de atmosfeer. 

Door de toename van zuurstof konden zich weer nieuwe organismen ontwikkelen.

In het Precambrium leefde er nog geen roofdieren. De dieren die er waren zaten vast op 

de bodem of dreven langzaam rond in het water en voedden zich met algen.

Cambrium 542 - 488

Ordovicium 488 - 444

Siluur 444 - 416

Devoon 416 - 359

Carboon 359 - 299

Perm 

299 - 251

Trias

251 - 200

Jura

200 - 145

Krijt

145 - 65

Uitsterven sauriërs

Misschien heeft een enorme knal, veroorzaakt doordat een rotsblok vanuit de ruimte insloeg op aarde, er voor gezorgd dat de suariërs zijn uitgestorven. 

Dit gebeurde ongeveer 65 miljoen jaar geleden.

De explosie veroorzaakte grote bosbranden waardoor er een paar jaren zwarte wolken van stof en roet boven het aardoppervlak hingen. 

Het zonlicht bereikte de aarde niet meer. 

Het wat bijna donker en de temperatuur daalde sterk. 

Zoogdieren en vogels overleefden, de sauriërs stierven uit. 

Kwartiair

2 - 0

Geologische tijdschaal

Een geologische tijdschaal is een indeling van de geschiedenis van de aarde in geologische tijdperken.

Een geologische tijdschaal is verdeeld in tijdperken (era). In deze tijdperken is het leven op aarde ontwikkeld.

Elk tijdperk is onderverdeeld in periodes. Periodes kunnen weer zijn opgedeeld in tijdvaken

In een geologische tijdschaal geven getallen de tijd aan in miljoenen jaren geleden.

In de geologische tijdschaal hiernaast zie je hoeveel miljoen jaar geleden een periode begon en eindigde.

Onstaan van de aarde

Onstaan van eerste eencellige levensvormen

Onstaan van eerste eencelligen die aan fotosynthese doen

Onstaan van meercellige organismen

Onstaan van eerste ongewervelde dieren in oceanen

Onstaan van eerste vissen

Onstaan van eerste landplanten

Onstaan van amfibieën

Onstaan van de dinosauriërs

Onstaan van zoogdieren en vogels

Meoterietinslag en uitsterven dinosauriërs

Eerste mensachtigen

Eerste moderne mens 'Homo Sapiens'

Het Carboon lag in de geologische tijdschaal tussen ...

1. het Perm en Trias
2. het Trias en Jura
3. het Devoon en Perm
4. het Siluur en Devoon

Tijdschaal: Sleep op volgorde

eerste 

dieren

eerste 

landdieren

heel eenvoudige vorm van leven

eerste 

mensachtige

eerste 

eencellige

planten

eerste 

bacteriën

eerste 

landplanten

Evolutie van mensen

Minder aap, meer mens.

ong. 3 miljoen jaar geleden: Eerste mensachtigen

 

Onze voorouders:

Wetenschappers vonden overblijfselen van een soort aapmensen die langzaam rechtop gingen lopen, hun haar verloren en gereedschap leerden gebruiken. 

De homo erectus is een van de soorten mensachtigen die hebben bestaan. Ze hadden meer succes dan hun hurkende, harige tijdgenoten. 

Zo werden we in vijf à zes miljoen jaar langzaam maar zeker minder aap en meer mens. 

De mensensoort die nu leeft noem je de Homo sapiens.

Homo erectus

Homo sapiens

Hoe lees je nu zo'n stamboom?

Elke keer als een lijn in 2 delen splitst, is er een nieuwe soort ontstaan. De plek waar de 2 lijnen splitsen zit dus de voorouder van de 2 nieuwe soorten. Zo zie je dat de gemeenschappelijke voorouder van de chimpansee en de gorilla op de rode stip zit. Je ziet dan dat gorilla's en chimpansees ongeveer 10 miljoen jaar geleden uit deze gemeenschappelijke voorouder zijn geëvolueerd.

Je ziet ook dat chimpansees hierom meer verwant zijn aan gorilla's dan aan oerang oetangs. Dat zie je omdat de oerang oetangs al eerder van de tak van de chimpansees zijn afgesplitst; namelijk bij de groene stip.

Hoe lees je nu zo'n stamboom?

Als voorbeeld nemen we de afbeelding hiernaast van de stamboom van apen.

Links zie je de tijd. Hoe lager je komt, hoe verder terug je gaat in de tijd. Zo zie je bijvoorbeeld dat de soort die ongeveer 38 miljoen jaar geleden bestond (de blauwe stip), eerder bestond dan de soort die met de gele stip wordt aangeven (25 miljoen jaar geleden).

Hiernaast zie je de stamboom van de slang.
Welk soort is als eerste ontstaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Met welke soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Bij welke van de genummerde soorten hebben de slangen giftanden?

1. 2, 5, en 7
2. 1, 2 en 5
3. 1, 5 en 7
4. 3, 4 en 6

In de afbeelding hiernaast is in een stamboom weergegeven hoe verschillende groepen roofdieren zich volgens de evolutietheorie hebben ontwikkeld. Drie groepen roofdieren zijn: de hondachtigen, de wasbeerachtigen en de zeehonden.
Aan welke van deze groepen zijn de beren het meest verwant volgens de informatie?

1. aan de hondachtigen
2. aan de wasbeerachtigen
3. aan de zeehonden

Haaien zijn gewervelde dieren. In de afbeelding zie je een stamboom die
de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
Welke antwoorden zijn goed?

1. Haaien zijn eerder ontstaan dan beenvissen
2. Beenvissen zijn meer verwant aan haaien dan aan amfibieën.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Wanneer is de aarde ontstaan?

1. Ongeveer 3 miljard jaar geleden
2. Ongeveer 13,7 miljard jaar geleden
3. Ongeveer 4,6 miljoen jaar geleden
4. Ongeveer 4,6 miljard jaar geleden

Mensen leven in het tijdperk ..1...
in de periode ..2..

1. 1. Cenozoïcum 2. Kwartair
2. 1. Cenozoïcum 2. Tertiair
3. 1. Cenozoïcum 2. Holoceen
4. 1. Cenozoïcum 2. Pleistoceen

Het tijdperk
Mesosoïcum begon

1. 251 miljard jaar geleden
2. 251 miljoen jaar geleden
3. 65 miljard jaar geleden
4. 65 miljoen jaar geleden

De eerste eenvoudige
vormen van leven zijn:

1. dierlijke organismen
2. eencelligen
3. plantaardige organismen
4. schimmels

In de geologische tijdschaal is af te lezen dat het tijdperk Mesozoïcum overgaat in het tijdperk Cenozoïcum. Hoeveel jaar geleden vond deze overgang plaats?

Huiswerk

Bst 1 en 2 zijn af en verbeterd

Bst 3 de rode bolletjes zijn verbeterd

Bst 4 is gemaakt

Leren bst 1 t/m 4