Les periode 3 - uitleg samenstellingen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands 

Lesinhoud en lesdoelen

Spelling 

- Je past je kennis omtrent hoofdlettergebruik toe in een quiz.

- Je kunt uitleggen hoe je samenstellingen schrijft en wanneer je een tussenletter gebruikt.

- Je oefent via Taalblokken met spellingskwesties.

Zoek de verschillen

Je ziet een aantal afbeeldingen. Ontdek het verschil.

Samenstelling

Een samenstelling is een woord dat bestaat uit twee of meer woorden die ook op zichzelf kunnen staan.

diersoort

handhavingsklas

stagebegeleider

Samenstelling: regel

Schrijf een samenstelling zoveel mogelijk aan elkaar.

Niet aan elkaar schrijven als:

- klinkerbotsing of verkeerd lezen (oe-au-ui-eu-oi-...)
vanille-ijs, zo-even, gala-avond

- in een aantal vaste gevallen

...dan schrijf je een koppelteken

Samenstellingen

- als er één persoon, dier of ding is, schrijf je de samenstelling als één woord. 

- woorden met één klemtoon schrijf je aan elkaar

driegangendiner, feestbeest, sportoutfit, eronderdoor 

Samenstelling met tussenklank:

- tussen -s: als je een s hoort. Koningsdag, dorpsstraat

- tussen -n: als het eerste deel alleen een meervoud heet op -en. hondenvoer, rijstepap

- tussen -er: als het eerste woord een meervoud heeft op -eren. kinderfiets

Uitzondering: apetrots, reuzeleuk

Wat is goed?

1. boekenkast
2. boekekast

Wat is goed?

1. dokterassistent
2. doktersassistent

Wat is goed?

1. eisalade
2. eiersalade

Wat is goed?

1. groentesoep
2. groentensoep

Wat is goed?

1. dorpstraat
2. dorpsstraat

Wat is het meervoud van seconde?

1. seconde
2. secondes
3. secondes/seconden
4. seconden

Jullie zijn BEER + GOED bezig! Begrijpen jullie deze GEDACHTE + GANG van de spelling?

1. berengoed, gedachtengang
2. beregoed, gedachtengang
3. berengoed, gedachtegang
4. beregoed, gedachtegang

Uitzonderingen op de hoofdregels 

1. Zelfstandige naamwoorden met geen letterlijke, maar een versterkende betekenis: apetrots, beresterk, takkewijf

2. Unieke personen en zaken: Koninginnedag, hellevuur, maneschijn

3. Samenstellingen waarbij de aparte delen onherkenbaar zijn: 

papegaai, bakkebaard, bullebak

Meneer de (1) denkt dat we op 30 april nog steeds (2) vieren.

1. 1 = Koekepeer 2= Koninginnedag
2. 1 = Koekenpeer 2 = Koninginnendag
3. 1= Koekenpeer 2= Koninginnedag
4. 1= Koekepeer 2 =Koninginnendag

In een (1) bos haalden de jongens (2) uit, totdat ze een heus (3) ontdekten. Dat vonden ze (4).

1. 1= pikkendonker, 2= kattenkwaad, 3=berenhol, 4= Reuzenspannend
2. 1= pikkedonker, 2 = kattekwaad, 3 = berehol, 4 = reuzespannend
3. 1 = pikkedonker 2= kattenkwaad, 3= berenhol, 4= reuzespannend
4. 1= pikkendonker, 2= kattekwaad 3 = berehol, 4 = reuzenspannend

Samenstellingen met een tussenklank-s

Je schrijft de tussenklank-s als je die hoort in de samenstelling.

• Dorp + gek = dorpsgek

• Dorp + straat = dorpsstraat

Als het tweede deel van de samenstelling begint met een 's', hoor je niet of er een tussenklank-s moet staan.

Vervang dan tweede deel door een ander woord.

• station + straat
  
  
• meisje + speelgoed

• voorjaar + show

• bruid + sluier

Wil je oefenen?

• Taalblokken
• Spelling en grammatica
• Spelling - Meervoud zelfstandig naamwoord
• Spelling - Samenstellingen
• cambiumned.nl - Oefenen - Spelling - Overige spellingsregels - tussen n - tussenklank - Te veel of teveel
  

Kijk hier nog even naar:

• het rodewijnglas
• het rode wijnglas

• de lange afstandsloper
• de langeafstandsloper

Kijk goed...

Wat is het taalvoutje?