Vroegmoderne literatuur- voorbereiding havo 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Literatuur

1900-tot nu

Wanneer spreken we van de periode 'De Romantiek'?

1. 16e eeuw
2. 17e eeuw
3. 18e eeuw
4. 19e eeuw

Romantiek

Verlangen om zich via het gevoel uit te leven

Maar ook vluchten in..

de liefde voor de natuur

het verleden

de godsdienst

humor

dood

Dit zijn allemaal typerende elementen van de romantiek

Welke literaire genres ontstonden denk je in de Romantiek?

1. Horror-en griezelverhalen
2. De feministische roman
3. Het grote piratengenre
4. Historische romans (hang naar het verleden)

Realisme en naturalisme 

Het realisme (rond 1830) was een tegenreactie op de Romantiek. Doel: zo eigentijdse werkelijkheid beschrijven.

Er werd veel aandacht geschonken aan concrete details uit het dagelijks leven: de realistische roman.

Het naturalisme (rond 1850) streeft ernaar een objectieve werkelijkheid te beschrijven, zo neutraal mogelijk.

Realisme en naturalisme
Wat weet je?

Belangrijke stromingen 1900-nu

(realisme en naturalisme)

neo-romantiek

expressionisme 

nieuwe zakelijkheid

modernisme (futurisme, postkoloniaal, migrantenliteratuur, feministische literatuur, klimaatfictie) 

rond 1830

Beschrijving van de werkelijkheid zoals die is. 

- Dus niet de overdrijving van de romantiek

Vaak: rauwe beschrijving situatie arbeiders in steden / lagere ‘klassen’ maatschappij. 

Realisme

Betekenis: werkelijkheid (=natuur) zo objectief mogelijk beschrijven. Dus zonder morele lessen. Grondlegger: Emile Zola

Hoe? --> Wetenschappelijk (m.n. geneeskunde) waarnemen van gedrag en verwerken in literatuur: temperamentenleer. Dus: lichaamsbouw, karakter en gedrag beïnvloeden elkaar. 

Gekoppeld aan determinisme (personages zijn gebonden aan wetmatigheden):

 --> drie bindende factoren: erfelijkheid / opvoeding of leefomgeving / tijd

 --> Personages stevenen vaak af op noodlot (gebonden aan negatieve omstandigheden. Vaak ontknoping in dood/zelfmoord, soms genezing door nieuw zelfinzicht)

- Thema’s: vriendschap/liefde/seksualiteit

Naturalisme (eind 19e eeuw)

Neo-romantiek

Na 1850 tot 1900: realisme en naturalisme als tegenreactie op de romantiek

Vanaf 1915 de Neoromantiek. Deze optimistische stroming in het begin van de negentiende eeuw is een reactie op het realisme en naturalisme. Neoromantici vluchten in droom en fantasie en het verlangen naar geluk en belangstelling voor het mysterieuze is erg belangrijk. 

Neo-romantische literatuur

De verhalen spelen vaak in verre landen en andere tijden, maar hebben niets te maken met de werkelijkheid.

Was een reactie op de steeds lelijkere wereld vol machines

Schrijvers: Nescio, Slauerhoff, Bloem, Van den Schendel

Wanneer was het 'Interbellum' en wat houdt het in?

Tijdens het 'Interbellum' ontstonden er veel bestsellers. Wat zijn bestsellers volgens jou? Hoeveel boeken moeten er dan van worden verkocht?

Bestsellers

In het interbellum werden veel nieuwe lezersgroepen actief, zoals veel vrouwen. Uitgeverijen drukten boeken in hoge oplages en er was de opkomst van de bestseller: een boek waarvan meer dan 10.000 exemplaren werden verkocht.

Eliteschrijvers en publieksschrijvers

• Publieksschrijver: schreef vaak bestsellers voor nieuw
  

publiek (middenklasse en vrouwen). I

■ Eliteschrijver: zette zich af tegen de romans van

de publieksschrijver. 

Het modernisme 

De periode tot 1940 wordt ook wel de 'het modernisme' genoemd (daarvoor: modernisme). 

Stromingen: 

dadaïsme expressionisme futurisme

modernisme

Waar gaat het volgende dadaïstische gedicht over denk je?

Paul van Ostaijen

dadaistische gedichten

Dit gedicht is geschreven in het jaar 1921, dit is vlak na de eerste wereldoorlog. Het gaat over het bombardement op Antwerpen op 10 oktober 1914. Alle verschillende muziekinstrument die genoemd worden staan symbool voor het kabaal dat bij een bombardement ontstaan

De nieuwe zakelijkheid 

Ontstaan in de jaren 20

Tegen vormexperimenten van het expressionisme

Zakelijke, sobere stijl, eenvoudige zinnen

Literatuur en kunst moeten functioneel zijn

QUIZZVRAGEN

Zet onderstaande stromingen in de juiste volgorde

1. realisme-naturalisme-romantiek
2. naturalisme-romantiek-realisme
3. -romantiek-naturalisme- realisme
4. romantiek-realisme-naturalisme

Wat is de kern van de neoromantiek?

1. Ontvluchten uit de eigen wereld
2. Een realistisch verhaal creëren
3. Historische gebeurtenissen verheerlijken

romans in de jaren 60

Verzetsliteratuur

Taboedoorbrekende romans:

Afrekenen met geloof of burgerlijkheid ouders (anti burgerlijk)// pessimistisch wereldbeeld // personages zijn antihelden // defictionalisering//experimentele romans

Jan Wolkers (1925-2007)

Veel kritiek over 

expliciete beschrijvingen van seksualiteit en dood en ziekte;

afrekening met het gereformeerde geloof en moeizame relatie met ouders;

eenzaamheid van de hoofdpersonen keert vaak terug in zijn werk;

Turks Fruit, Terug naar Oegstgeest , Kort Amerikaans

Wat is De nieuwe Zakelijkheid?

1. Een stroming waar praktisch nut vooropstond
2. Een nieuwe manier van bouwen
3. Een stroming met enkel zakelijke teksten
4. Een nieuwe versie van de zakelijkheid

Wie is de grondlegger van het naturalisme?

1. Gustave Flaubert
2. Louis Couperus
3. Frederik van Eeden
4. Emile Zola

Wat is determinisme binnen het naturalisme?

1. Dat alle soorten mensen onderscheiden worden.
2. Dat de vrije wil van de mens beperkt wordt door bepaalde factoren.
3. Dat de mens afstevent op het noodlot.
4. Dat de mens wordt ingedeeld volgens de temperamentenleer.

Maak uit het boek NN

Hoofdstuk 3: 'Nieuwe tijd'

3.1 (Vernieuwing): bladzijde 188: opdracht 2

3.4 (Bint): bladzijde 197: opdracht 1 

Noem de belangrijkste kenmerken van het boek dat jij gaat lezen.