1.1 Jagers en verzamelaars

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Ga op je laptop naar lessonup.com of lessonup.app

Voer de code in die je zo in het scherm ziet

1.1 Jagers en verzamelaars

Tijdvak 1: Tijd van jagers en boeren

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de eerste mensen leefden.

Ontstaan mens

3 Opties/Ideeën:

1.  Scheppingsverhaal 

2.  Evolutie 

 
3.  Combinatie van beide; eerst schepping, daarna evolutie.. 

Schepping - Christelijk

-Scheppen is van niets, iets maken

Genesis= Oorsprong  

26 En God sprak: Laat ons mensen maken, een beeld, dat ons gelijk zij, om te heersen over de vissen in de zee, en over de vogels onder den hemel, en over het vee, en over de gehele aarde, en over al het gewormte, dat op de aarde kruipt. 

27 En God schiep den mens naar zijn beeld, tot een beeld Gods schiep Hij hem, en schiep hen man en vrouw.

28 En God zegende hen en sprak tot hen: Zijt vruchtbaar en vermeerdert u, en vervult de aarde en maakt haar u onderdanig; en heerst over de vissen in de zee, en over de vogels onder den hemel, en over al het gedierte, dat op de aarde kruipt.

Schepping - Michelangelo Buonarotti

Sixtijnse Kapel - Vaticaanstad

Scheppingsverhaal Griekenland

Uranus & Gaia

Kronos

Kronos vs. Zeus

Charles Darwin

Engelse bioloog die zag dat één diersoort zich op verschillende plekken heeft aangepast aan verschillende omstandigheden in klimaat en landschap.

 Aanpassen = evolueren -->

EVOLUTIETHEORIE

Wie weet er een voorbeeld van een diersoort die er op verschillende plekken op de wereld anders uitzien?

Wat is er allemaal verschillend?

• Kleur vacht (camouflage) 
  
• Dikte huid (kou / warmte) 
  
• Soorten voedsel (omgeving) 
  
• Hoeveelheid voedsel nodig (omgeving) 
  

Op zoek 

naar voedsel

Je kunt uitleggen hoe jagers-verzamelaars leefden en waarom zij rondtrokken.

Leerdoel

Voor dezelfde periode worden verschillende namen gebruikt: tijd van jagers en boeren, steentijd of prehistorie

Verschillende namen

Klokhuis: Hoe is de eerste mens ontstaan?

Video

01:22

De eerste mensachtigen woonden in Afrika. 

Waarom juist in dit deel van de wereld?

01:58

De naam homo sapiens betekent 'wijze mens'. 

Waarom is deze naam goed gekozen?

05:29

Homo sapiens en Neanderthaler hebben 

 samen kinderen gekregen. Wij hebben hiervan dingen meegekregen.  Welke denk je dat het is?

1. Sommige mensen hebben heel veel lichaamshaar.
2. Sommige mensen hebben geen kin.
3. Sommige mensen hebben rood haar.
4. Sommige mensen kunnen goed jagen.

• Homo betekent mens. 
• Homo habilis: 'handige mens' (2,1 - 1,5 miljoen jaar geleden)
• Homo erectus: 'rechtopgaande mens' (1,9 miljoen - 140.000 jaar geleden)
• Homo sapiens: 'wijze mens' (200.000 jaar geleden tot nu)
• Homo neanderthalensis: 'Neanderthaler' (275.000 - 20.000 jaar geleden) 

De eerste mensen

Australopithecus

Homo habilis

Homo erectus

Homo neanderthalensis

Homo sapiens

15.000 v. Chr.

Wacht even! Hoe lang is dat eigenlijk geleden: 15.000 v. Chr.?

1. ongeveer 15.000 jaar
2. ongeveer 10.000 jaar
3. ongeveer 17.000 jaar
4. ongeveer 20.000 jaar

• Laatste stuk van de laatste IJstijd
• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken
• Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren
• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland

15.000 v. Chr.

• Leven van de natuur 
• Mannen + vrouwen: jagen (ook: vissen)
• Vrouwen + mannen: verzamelen van bessen, noten enz.
• Bijna geen sociale verschillen; beslissingen worden samen genomen

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)
• Geen vaste woonplaats: nomaden
• Trekken achter hun eten aan
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten
• Weinig bezittingen

Jager-verzamelaars

Weinig bezittingen... maar wat bepaalde dan jouw aanzien in de stam?

Histoclips:

Ötzi de ijsmummie

Video

0

Bronnen uit de prehistorie

Gereedschap/wapens van vuursteen

Geen geschreven bronnen = prehistorie

Ongeschreven bronnen

Geschreven bronnen 

- Geschreven bronnen 

- Ongeschreven bronnen 

Primaire en secundaire bronnen

Primair 

 Ooggetuige 

 Uit de tijd zelf  

Secundair 

Via via 

 uit een andere tijd. 

Waar moet een goed nieuwsbericht aan voldoen?

Op de toets: OOK uitleggen WAAROM je dat denkt!

• VB: primaire: het is gemaakt in dezelfde tijd waarover het informatie geeft.
• VB: secundaire: het is gemaakt in een latere tijd dan waarover het informatie geeft.

Bronnen: primair/secundair

Schrijf dit op in je schrift / notities

Primaire en secundaire bronnen

Wat is een primaire of secundaire bron?

En welke bron is primair ?

Welke secundair?

<<< Primaire, ongeschreven

Secundaire, geschreven >>>

<<< Secundaire, ongeschreven

Primaire, geschreven >>>

Niet alle overblijfselen uit het verleden zijn hetzelfde. Zo zijn er geschreven bronnen en ongeschreven bronnen.

De handtekening van Karel de Grote is een voorbeeld van een......?

1. geschreven bron
2. ongeschreven bron

Wat voor soort
bronnen zijn dit?

1. Geschreven bronnen
2. Ongeschreven bronnen

Niet alle overblijfselen uit het verleden zijn hetzelfde. Zo zijn er geschreven bronnen en ongeschreven bronnen.

Bij welk antwoord staan alleen maar ongeschreven bronnen?

1. schilderijen, oude kranten, boodschappenbriefje, oude foto's
2. kastelen, dagboeken, helmen en films
3. liefdesbrieven, standbeelden, zwaarden en graftombes
4. etensresten, ruïnes, gebruiksvoorwerpen en geluidsopnamen

Eigenlijk keek hij naar dieren, maar toen bedacht hij zich dat mensen ook verschillend zijn…

• Huidskleur 
  
•  Lengte 
  
• .....................?

Zouden mensen zich in de geschiedenis dus ook hebben aangepast aan natuur en klimaat?

De eerste mensen

• Homo betekent mens
• Homo habilis: 'handige mens' (2,1 - 1,5 miljoen jaar geleden)
• Homo erectus: 'rechtopgaande mens' (1,9 miljoen - 140.000 jaar geleden)
• Homo sapiens: 'wijze mens' (200.000 jaar geleden tot nu)
• 
  

• Homo neanderthalensis: 'Neanderthaler' (275.000 - 20.000 jaar geleden) 
  

Lucy

15.000 v. Chr.

• Laatste stuk van de laatste IJstijd

• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren

• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland