Geest les 2 & 3: indirect_direct_tijd en ruimte_ perspectieven V2a

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Nederlands

Fictie: Geest

Les 2: indirect en direct? tijd en ruimte

VWO 2
 P2 2024-2025

Aan het einde van de les...

...weet je hoe je direct en indirect een personage kan herkennen.

... weet je hoe je de tijd kunt herkennen in verhalen.

...weet je wat de setting is.

...kun je de setting van een afbeelding/cover/Geest beschrijven.

Helpers

helpt de hoofdpersoon het probleem op te lossen.

Tegenstanders

maakt het de hoofdpersoon moeilijk

Medespelers kunnen helpers of tegenstanders zijn.

Enkele karaktereigenschappen

Welke relaties zijn belangrijk voor Jochem? Waarom?

Welke relaties zijn minder belangrijk voor Jochem? Waarom?

Ontwikkeling personages

Ontwikkeling In een verhaal maken personages een ontwikkeling door. Ze worden ouder, volwassen. Ze veranderen van karakter, van gedrag. Ze komen tot inzichten, verwerken wat ze hebben meegemaakt.

Ze kunnen ook van rol wisselen: van helper naar tegenstander of andersom. 

Personages leren kennen

Je kunt personen op verschillende manieren leren kennen. Direct of indirect.

Direct De informatie over de personages wordt letterlijk in de tekst verwerkt.

Indirect Je moet de informatie zelf afleiden uit wat personages doen, zeggen, denken of uit wat anderen over hem zeggen of denken.

Direct

"Stephanie is een lange, mooie vrouw met verbazingwekkende artistieke capaciteiten."

De schrijver vertelt expliciet (duidelijk, nadrukkelijk) dat Stephanie een lange, mooie vrouw is. 

Indirect

"Ik keek naar Aaron terwijl zijn gezicht wit werd en zijn handen trilden terwijl ze over de telefoon hingen."

De lezer neemt aan dat Aaron boos is, omdat zijn gezicht wit werd en zijn handen trilden. Wanneer de lezer informatie afleidt uit hij/zij leest, is dit een indirecte karakterisering.

Indirect

"Hé Sarah, bedankt dat je mij die outfit hebt gegeven, het moet duur zijn geweest."

Er wordt niets over Sarah gezegd. In plaats daarvan leidt de lezer informatie af uit de dialoog. Dat haar vriendin haar bedankt, suggereert dat ze een goede vriendin is. Dat haar vriendin zegt dat het duur moet zijn geweest, zou kunnen zeggen dat Sarah geld heeft, of erg gul is.

Aan de slag!

Wat? Zoek een fragment op waarin je Marty of Isha direct leert kennen. 

Noteer de bladzijde en citeer dat tekstgedeelte.

Tijd: 5 minuten.

Citeer = eerste twee en laatste twee woorden van tekstfragment. Gebruik dubbele aanhalingstekens.

Citeer een gedeelte uit Geest waarin je Marty of Isha direct leert kennen.

Aan de slag!

Wat? Zoek een fragment op waarin je de vader Mauk indirect leert kennen. 

Noteer de bladzijde en citeer dat tekstgedeelte.

Tijd: 5 minuten.

Citeer = eerste twee en laatste twee woorden van tekstfragment. Gebruik dubbele aanhalingstekens.

Citeer een gedeelte uit Geest waarin je Mauk indirect leert kennen.

Maak opdracht 2f uit het lesboek Geest. In welke tijd speelt Geest zich af denk je? Hoe weet je dat?

Tijd?

Piratenzoon

•  Zeeuws-Vlaanderen

• 1604
• Rob Ruggenberg
• Alwetende verteller
  

Tijd?

De avonturen van Sherlock Holmes

• 1891

•  Arthur Conan Doyle
• Wereldberoemde detective
• Vanuit perspectief Watson
  

                             Tijd?

Duin, Frank Herbert

• Sciencefiction klassieker (boek komt uit 1963).                                                                     Verhaal speelt zich af:
  
• 20.000 jaar na het heden. 
• Het exacte jaartal binnen het fictieve universum is 10.191 AG (na de oprichting van de Spacing Guild), een tijdperk waarin de mensheid zich over talloze planeten heeft verspreid en traditionele computers verboden zijn.
  

Tot slot: aan de slag!

Wat? Maak opdracht 3 Lesboek Geest.

Luister goed naar de instructies van de docent!

Niet af? = Huiswerk voor donderdag!

Einde van de les!

Lezen

Voorbeeld: 'Vooruitverwijzing'

Gedachtegang (hoofdpersoon) toekomst. Denkt kort aan wat hij/zij in toekomst gaat doen.

• Verschil flashforward? Personage maakt gebeurtenissen in toekomst daadwerkelijk mee. Vooruitverwijzingen zijn minder uitvoerig dan flashforwards. Paar zinnen (Laagland, blz. 26).
  

Voorbeeld: flashback

Flashback is een techniek die in de literatuur en in de film veelvuldig wordt toegepast. "In een flashback beleeft een personage gebeurtenissen die eerder hebben plaatsgevonden opnieuw." (Laagland, blz. 26).

• Verschil terugverwijzing? Veel uitvoeriger (uitgebreider).
  

Flat character vs. round character

Een flat character (type of statisch personage) is in een roman, verhaal, scenario of toneelstuk een personage met een simpel, onveranderlijk karakter.

Een round character maakt wel een karakterontwikkeling door en heeft een complexere persoonlijkheid.

Flat character of round character?

- Maak vraag 5 & 6

Vertelinstanties (Laagland, blz. 27-29).

Auctoriale vertelinstantie (merkbaar aanwezig): geeft commentaar op gebeurtenissen en personages.

Ik-verteller (merkbaar aanwezig): vertelt wat hij/zij heeft beleefd. Maakt deel uit van het verhaal. Personage.

Personale vertelinstantie (niet merkbaar aanwezig): hij/zij-perspectief, derde persoon wat hij/zij doet, ziet, ervaart. Geen commentaar geleverd.

Einde les

Tot volgende week!