Les 2: de huid

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Les 2: de huid

Leerdoelen

• Je kunt de bouw en functies van de huid beschrijven. 

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Extra uitleg

-Opgave voelen, ruiken en proeven

-Filmpje

Wat is een voorbeeld van een impuls?

1. Het gevoel van honger.
2. Het proeven van de chocolade.
3. Het ruiken van chocolade.
4. Het seintje van je reukzintuig naar je hersenen.

Koen hoort een piepje, zij ziet haar telefoon en pakt hem beet.

Op welke drie manieren neemt Koen de telefoon waar?

Door welke drie prikkels wordt Koen zich bewust van de telefoon?

In welke lichaamsdelen van Koen ontstaan hierbij impulsen?

Vanaf welke zintuigen van Koen gaan impulsen naar haar hersenen?

Lieke legt een muntje op de hand van Filip. Eerst voelt Filip de druk van het muntje. Na een tijdje voelt Filip het muntje niet meer.
Hoe noem je dit verschijnsel?

Als je schoenen knellen, worden het weefsel van je huid en de bloedvaten daarin samengedrukt. Zolang je je schoenen aanhoudt, blijf je dat voelen. Er treedt geen gewenning op.

Leg uit waarom het belangrijk is dat er geen gewenning optreedt in de drukzintuigcellen.

Op een andere manier treedt gewenning op als je vanuit een lichte ruimte in een donkere ruimte komt. In eerste instantie zie je weinig maar na een tijdje zie je meer.

Leg uit waarom je na een tijdje meer kunt zien in de donkere ruimte.

De huid

De huid is het grootste orgaan, het oppervlakte is 1,5 tot 2 m² groot. In de huid liggen zintuigen waarmee je kunt voelen. Andere taken van de huid zijn bescherming, regeling van de lichaamstemperatuur en vetopslag. 

Opperhuid

De huid bestaat uit twee delen: de opperhuid en de lederhuid. De opperhuid bestaat weer uit twee lagen: de hoornlaag en de kiemlaag (zie afbeelding).

De hoornlaag bestaat uit resten van dode cellen. De hoornlaag beschermt je lichaam tegen beschadiging en uitdroging. De hoornlaag beschermt ook tegen ziekteverwekkers (bacteriën). De hoornlaag slijt aan de buitenkant steeds af.

De kiemlaag bestaat uit levende cellen. In de onderste laag cellen worden steeds nieuwe cellen gevormd. Daardoor schuiven de cellen van de kiemlaag op naar buiten. Deze cellen gaan dood.

Lederhuid

In de afbeelding zie je de bouw van de huid.

Door de opperhuid steken haren. De haren groeien van onderaf aan. Naast de haren liggen talgklieren. Talgklieren maken talg, een vettige stof. Talg houdt de haren en de hoornlaag soepel.

In de lederhuid liggen de warmte-, koude-, druk- en

tastzintuigen (let op, alleen het drukzintuig en 

tastzintuig staan in de afbeelding!). De tastzintuigen 

liggen in tastknopjes vlak onder de kiemlaag. De 

drukzintuigen liggen dieper 

in de huid. Daarnaast liggen in de lederhuid: pijnpunten, 

haarspiertjes, bloedvaten en zweetklieren.

Onder de huid ligt het onderhuidse bindweefsel. Hierin 

ligt vet opgeslagen dat dient als reservevoedsel. Het 

vet vormt een isolerende laag, die warmteverlies van 

het lichaam tegengaat.

Regeling van de lichaamstemperatuur

De temperatuur van je lichaam is gemiddeld ongeveer 37 °C. Dit is de beste temperatuur voor de organen en processen in je lichaam. De huid helpt bij het regelen van de lichaamstemperatuur.

De zweetklieren produceren zweet, vooral als je het warm hebt. Door verdamping van zweet koelt je lichaam af. Ook de bloedvaatjes in de huid helpen bij de regeling van de temperatuur. Is de lichaamstemperatuur te hoog, dan neemt de doorbloeding van de huid toe. De bloedvaatjes in de huid worden wijder, zodat er meer bloed doorheen kan. Het bloed geeft warmte af aan je huid. Je huid geeft de warmte weer af aan de omgeving. Daardoor koelt je lichaam af.

Wordt de lichaamstemperatuur te laag, dan vermindert de doorbloeding van je huid. De bloedvaatjes worden nauwer. Je verliest minder warmte aan de omgeving. Ook kun je gaan rillen. Door rillen wordt in je spieren warmte opgewekt.

De zon

De meeste mensen worden bruin als ze in de zon liggen. Dit komt doordat je huid ultraviolet straling (uv-straling) uit zonlicht opvangt. Cellen in de kiemlaag maken dan kleine korreltjes bruine kleurstof. Die korreltjes heten pigment. Pigment beschermt je huid tegen zonlicht. Door pigment kan de uv-straling minder diep je huid binnendringen. Dat is belangrijk, want uv-straling kan cellen in de kiemlaag van je huid beschadigen. Dat zie je als een roodverbrande huid. De kapotte huidcellen sterven daarna af en je vervelt. 

Als huidcellen te vaak beschadigen door uv-straling, kan dat leiden tot huidkanker. Je kan jezelf beschermen door zonnebrandcrème te smeren wanneer je de zon in gaat.

Puistjes

In de pubertijd hebben veel kinderen last van mee-eters en puistjes. Mee-eters en puistjes samen heten acne.

Een puistje wordt veroorzaakt door een te hoge talgproductie tijdens. Dit komt doordat er veel geslachtshormonen worden aangemaakt tijdens de puberteit. Als er te veel talg wordt geproduceerd, raakt een talgklier verstopt waardoor een mee-eter met een zwart of wit puntje wordt gevormd. Binnen deze mee-eter kunnen 

bacteriën zich makkelijk vermenigvuldigen waardoor de talgklier 

ontsteekt en er een puist ontstaat.

Acne heb je meestal in je gezicht, maar je kunt het ook op je borst en je 

rug hebben. Je kunt acne niet voorkomen en het is ook niet besmettelijk. Ook wordt het niet veroorzaakt door vet eten of chocolade. Make-up kan de poriën verstoppen en daardoor de kans op 

mee-eters vergroten.

Je hebt minder last van acne als je je goed wast met lauw water zonder

 zeep. Probeer je gezicht zo min mogelijk aan te raken. Een goede 

nachtrust, veel bewegen, zonlicht en gezonde voeding zorgen ervoor 

dat je huid gezonder wordt. Let op: te veel zinlicht is ook niet goed.

Verder lezen

Lees nog eens over de huid via deze linkje:

https://maken.wikiwijs.nl/140123#!page-5065820

Welke zintuigen zitten er in de huid?

In de afbeelding zie je een doorsnede van de huid.

Geef de namen van alle genummerde delen.

Hiermee voel je iets zwaars op de huid.
In deze huidlaag komen bloedvaten voor.
Beschermt tegen beschadiging, uitdroging en ziekteverwekkers.
Hiermee neem je pijn waar.
Klier die vocht maakt waarmee het lichaam afkoelt.
Dit wordt opgeslagen onder de huid.
Delen die door de opperhuid heen steken.

In de tabel staan omschrijvingen van delen van de huid.

Zet voor elke omschrijving het juiste nummer uit de afbeelding.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Als iemand een duw tegen je arm geeft, dan neem je dit waar met je tastzintuigen

1. Juist
2. Onjuist

Iemand heeft het koud.

Maak de zinnen kloppend.

1 De doorbloeding van de huid zal dan ........... .

2 Bloedvaten in de huid worden dan ............. .

3 Daardoor kan .............. warmte worden afgegeven aan de omgeving.

4 Zweetklieren produceren dan ............  zweet.

5 Door te rillen zal in de spieren warmte ............ .

minder

nauwer

ontstaan

verdwijnen

wijder

toenemen

afnemen

meer

veel

geen

Iemand heeft het warm.

Maak de zinnen kloppend.

1 De doorbloeding van de huid zal dan .......... .

2 Bloedvaten in de huid worden dan ........... .

3 Daardoor kan het bloed ...........  warmte afgeven aan de omgeving.

4 Zweetklieren produceren dan ............  zweet.

toenemen

nauwer

wijder

veel

minder

afnemen

nauwelijks

meer

Waaruit bestaat de hoornlaag?

De huid bestaat uit de hoornlaag, de kiemlaag en de lederhuid.
Wat is de juiste volgorde van buiten naar binnen?

1. Hoornlaag – kiemlaag – lederhuid
2. Hoornlaag – lederhuid – kiemlaag
3. Kiemlaag – hoornlaag – lederhuid
4. Kiemlaag – lederhuid – hoornlaag

Wat is eelt?

Varkens rollen graag in de modder als het warm is.

Leg uit hoe dit helpt om af te koelen.

In de afbeelding zie je een foto van varkensvlees: een speklapje.

Zet de juiste namen bij de genummerde delen.

Een mug kan met zijn stekende monddelen in de huid van een mens doordringen. De mug prikt dan door de wand van een bloedvat heen en zuigt bloed op.

Uit welke laag van de huid zuigt de mug bloed op?

Wat is het verschil tussen een mee-eter en een puistje?

Onder invloed van hormonen slaan meisjes vanaf de puberteit gemiddeld meer vet op in hun onderhuidse bindweefsel dan jongens. In het verleden waren er perioden waarin voedsel schaars was voor mensen.

Leg uit waarom het opslaan van vet bij vrouwen dan nuttig was.

Leg uit waardoor je huid bruin wordt als je in de zon ligt?

Zelf je huidoppervlakte meten: meet hoe lang je bent in meters en meet de omtrek van je bovenbeen in meters.
Formule huidoppervlakte: 2 x lichaamslengte x omtrek van het bovenbeen.
Schrijf je antwoorden op.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt.

https:

https:

https: