AFP 1.4.1 2023-2024

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

AFP spijsvertering 1.4.1 2023-2024

Periode 4

Les 1

DA1V

2023-2024

Programma

• Welkom + Osiris
• Module 4
• Theorie spijsverterig
• Afsluiten + huiswerk 

Periode 4

Spijsvertering

• Planning staat op Cumlaude (onder voorbehoud)
• Laatste les OEFEN-toets KTB: van de onderwerpen uit periode 4. Voor de voorbereiding per les zie moduleboek

Vandaag

Hoofdstuk 4: Medische terminologie, anatomie en fysiologie: highlights

Expertcollege: dringend advies te maken:

Anatomie & Fysiologie – Spijsverteringsstelsel

Doel van deze les

De student heeft kennis van de anatomie en fysiologie van het spijsverteringsstelsel. Deze kennis wordt in de komende lessen gebruikt om de pathologie te kunnen begrijpen.

Introductie

Bekijk onderstaand filmpje:

Welke organen hoeren bij het spijsverteringsstelsel?

Mond-gebit

Keelholte

Slokdarm

Maag

Lever

Galblaas

Alvleesklier

Dunne darm

Dikke darm

Spijsverteringsorgaan

Weet je al welk orgaan bij welke nummer hoort?

 

1.mond 

 2.slokdarm 

 3.maag 

 4.maagportier 

 5. twaalfvingerige darm 

 6.alvleesklier 

 7.lever 

 8.galblaas 

 9.nuchtere darm 

 10.blinde darm 

 11.dikke darm 

 12. rectum 

 13. anus

Antwoorden

1.mond

2.slokdarm 

3.maag 

4.maagportier 

5. twaalfvingerige darm 

6.alvleesklier 

7.lever 

8.galblaas 

9.nuchtere darm 

10.blinde darm 

11.dikke darm 

12. rectum 

13. anus

Functies van het spijsverteringsstelsel

Vertering van voedingsstoffen

Opname van voedingsstoffen

Uitscheiding van afvalstoffen

Enzymen

Enzymen zijn eiwitten die een bepaalde reactie mogelijk maken of versnellen.

Verteringsenzymen -> voedingsstoffen afbreken tot moleculen -> worden opgenomen in de bloedbaan -> in het lichaam omgezet in energie en bouwstoffen

Wand van de maag/darmen

Bestaat van binnen naar buiten uit

1. slijmvlieslaag (dekweefsel, bindweefsel, spierweefsel)

2. middelste bindweefsellaag

3. spierweefsellaag

4. buitenste bindweefsellaag

Bloedvoorziening

Er gaat arterieel (zuurstofrijk) bloed naar de organen toe. Nadat het bloed de organen is gepasseerd wordt veneus bloed (zuurstofarm) afgevoerd. Hier zitten de voedingsstoffen in die in de darmwand zijn opgenomen, via de poortader passeert het bloed de lever voordat het naar de rest van het lichaam gaat.

Buikvlies

Het peritoneum (buikvlies) is een dun vlies dat de binnenkant van de buikholte en de buitenkant van een aantal organen bekleedt. Ligt op veel plekken tegen elkaar aan, er zit een vocht tussen dat als soort ‘smeermiddel’ dient.

Mond

Fijn kauwen van voedsel en mengen met speeksel vanuit de speekselklieren:

  

1. oorspeekselklier (glandulae parotideae)

2. onderkaakspeekselklier (glandulae submandibulares)

3. ondertongspeekselklier (glandulae sublinguales)

Enzym amylase (zetmeel) – splitst moluculen – komt op gang als we voedsel ruiken, zien, proeven of er aan denken (watertanden)

Gebit

Bovenkaak (maxilla) en onderkaak (mandibula)

-4 snijtanden

-2 hoektanden

-4 valse en zes ware kiezen (volwassen)

Kind melkgebit na ongeveer 6 mnd. -> rond 6 jaar wisselen -> rond 12 jaar volwassen gebit

De twee kiezen en verstandskies na de hoektanden “premoralen” (kleiner dan gewone kies)

Tand

Kroon

Tandhals

Tandwortel

Mondholte

Keelholte = pharynx –slikken – huig (uvea) sluit verbinding neus/keelholte af – eppiglottis sluit trachea en pharynx af.

Tijdens eten niet praten – epiglottis open – verkeerde keelgat.

Slokdarm = oesofagus – achter luchtpijp –voedsel naar de maag met knedende beweging + zwaartekracht

De maag = ventriculus, gaster

Maag

In de maag wordt een start gemaakt met de vertering. Het voedsel wordt gekneed en vermengd met maagsap. 

Andere functies: opslag voedsel, secretie/afscheiding maagsap, transport van voedsel naar de darm, productie van intrinsieke factor van Castle

Maagsap bevat o.a. verteringsenzymen (pepsine – eiwit, lipase –vet) en zoutzuur.

Zo worden moleculen uit voedsel verder gesplitst

Slijm in de maag beschermt de maagwand tegen het zoutzuur

Intrinsieke factor van Castle -> cellen in de maagwand die vit. B12 opnemen in de darm -> nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen (Hb)

Dunne darm (duodenum, jejunem en ileum)

Is ongeveer 6 meter lang, hier wordt het grootste deel van voedingsstoffen verteerd en in het bloed opgenomen.

Binnenwand is geplooid, op deze plooien zitten de darmvlokken. Hierdoor wordt het oppervlak van de darm vergroot en kunnen meer voedingsstoffen worden opgenomen.

Duodenum = 12 vingerige darm

Jejunum= nuchtere darm

Ileum = kronkeldarm

Dunne darm: vertering

Drie werkzame sappen

Pancreassap

Neutraliseert maagzuur (maagportierreflex)

Bevat enzymen amylase, trypsine en lipase

Gal

In lever geproduceerd

Om vet te splitsen = emulgeren

Geeft bruine kleur aan de ontlasting

Darmsap

2 à 3 liter per etmaal

Laatste splitsing eiwitten in aminozuren, laatste splitsing koolhydraten

De drie werkzame sappen voeren het laatste deel van het verteringsproces uit.

Dikke darm = colon

Blinde darm

Blinde darm = eerste stukje van de dikke darm dat ‘dood loopt’.

De appendix is het wormvormig aanhangsel aan de blindedarm.

Bij een ‘blindedarmontsteking’ is de appendix ontstoken!

Functie dikke darm

Onverteerde resten komen vanuit de dunne darm in de dikke darm

Resorptie water en zouten

Werking colibacteriën = darmflora voor rotting en gisting

Productie vitamine K, voor de bloedstolling

Transport voedselbrij: wordt nu feces genoemd

Lever = hepar

1,5 kg zwaar

Gebruikt 20% van het zuurstof

‘Centrale van de stofwisseling’

Veel verschillende functies:

suikerstofwisseling

vetstofwisseling

eiwitstofwisseling

ontgifting = onwerkzaam maken van bepaalde stoffen

galproductie

Opslag van bijv. Glucose -> glucogeen

warmteproductie: door chemische reacties 39 °C

Lever en galblaas

Galbuis mondt samen met alvleesklierbuis 

uit in duodenum

Alvleesklier = pancreas

Functie:

Productie verteringsenzymen

Productie hormonen insuline en glucagon

Galblaas en gal

Door de lever geproduceerde gal wordt opgeslagen in galblaas

Wand galblaas heeft glad spierweefsel

Bij vet eten ontstaat de galblaasreflex:

    aanspannen galblaas zorgt voor

    gal in duodenum

Functies gal:

Vet emulgeren = kleiner maken

Activeren van enzym lipase

Neutraliseren zure darminhoud

Vragen? + huiswerk

• mailen voor 22 mei naar: [e-mail]
• huiswerk: zie moduleboek