5.3 Endogene processen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Zeestromen

Oceanische circulatie: zeestromen

Thermohaliene circulatie

ENSO

ENSO: El Niño - Southern Oscillation

El Niño: oceanische deel

Southern Oscillation: atmosferische deel

Southern Oscillation

Zuidelijke oscillatie: voortdurende verandering van het luchtdrukverschil tussen Indonesië en Peru

Normale situatie: 

Lagedrukgebied boven Darwin, hogedrukgebied boven Tahiti.

Noordoostpassaat en Zuidoostpassaat.

Overheersende windrichting: O -> W

Southern Oscillation

Veranderde situatie:

• Lagedrukgebied boven Darwin wordt heel zwak, dus er is niet echt lage druk (weinig verschil).
  
• Sterker lagedrukgebied boven Tahiti.
• Passaten verzwakken of verdwijnen
• Kans op een westenwind.  
  

El Niño

Normale systeem/La Niña draait om.

Drukverschillen minderen, passaten verzwakken/verdwijnen

Ergste geval: omdraaien windrichting. 

Westenwind -> westelijke zeestroom.

Peru: geen opwellen koud water, geen visvangst, neerslag leidt tot overstromingen. 

Indonesië: weinig neerslag, bosbranden. 

Verschillende klimaten:

Afhankelijk van:

1. Breedteligging
2. Hoogteligging
3. Ligging t.o.v. de zee (|+ windrichting)
4. Oriëntatie van gebergten
5. Zeestromen

Köppen?

Combinatie van welke gegevens?

IJstijd

• Glaciaal: periode waarin de temperatuur op aarde lager is dan nu
  

Oorzaak

• ligging continenten
• De Milankovic variabelen

Ligging van de continenten

Randvoorwaarden:

• Antarctica op de zuidpool
• Continenten in krans rond Noordpool
• Sluiting Noord en Zuid-Amerika bij Panama

Milankovic variabelen

1. excentriciteit
2. scheefheid aardas
3. precessie

5.3 Endogene processen

Herhaling domein Aarde

Lesstof lj. 5 (par. 2, 3, 4 & 5)

Endogene processen?

1

2

3

4

5

1. Binnenkern

2. Buitenkern

3. Convectie-

     stromen

4. Mantel

5. Aardkorst

De aardkorst

Continentale korst

• 40 km
• licht gesteente
• graniet
• 2,7 gram/cm3

-> gebergten, heuvelgebieden, laagvlakten etc. 

Oceanische korst

• 7 km
• zwaar gesteente
• basalt
• 3,0 gram/cm3

-> midoceanische rug

Graniet

Basalt

Platentektoniek: welke bewegingen?

Waar in atlas?

Divergerende platen

Divergent

Oceanisch:

• Midoceanische rug
• spleeteruptie
• Basalt

Continentaal:

• Breukgebergte
• Effusief vulkanisme -> schildvulkaan

Convergent

Convergent

1. Continentaal:

• Opheffing
• aardbevingen

2. Oceanisch - continentaal:

• Subductie
• Gebergtevorming
• Explosief vulkanisme -> stratovulkaan (evt. Caldera)
• Aardbevingen
• Trog
• Intrusie -> graniet

3. Oceanisch:

• Subductie, oudste plaat zakt weg (zelfde als oceanisch continentaal)
• Gebergtevorming: eilanden
  
• Extreem diepe trog 

Hotspot

Hotspot

Mantelpluim:

Heet magma brandt door aardkorst

• Vaak effusief vulkanisme
• Eilandenrij
  

Samenvatting

Opdrachten

Maak 

Hoofdstuk 5

§3

Opdr. 1 t/m 3