Vitale functies

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Vitale functies

Waarom meten we vitale functies?

Vitale functies zorgen ervoor dat wij in leven blijven. Als er problemen zijn met de vitale functies kan er bijvoorbeeld een ziekte zijn die behandeld moet worden door een dokter. 

Het compleet wegvallen van een vitale functie is levensgevaarlijk!

Wat zijn de vitale functies?

1. Hartfrequentie, bloeddruk, saturatie, temperatuur en bewustzijn
2. Hartfrequentie, bloeddruk, ademhaling, temperatuur en urineproductie
3. Hartfrequentie, bloeddruk, ademhaling, temperatuur en het 'niet pluis gevoel'
4. Hartfrequentie, bloeddruk, ademhaling, temperatuur en bewustzijn

Vitale functies

Hartslag

Ademhaling

Temperatuur

Bloeddruk

Bewustzijn

Soorten ademhaling

1. De borstademhaling maakt gebruik van het samentrekken en ontspannen van de spieren tussen de ribben (tussenribspieren). 

2. De buikademhaling maakt gebruik van het samentrekken en ontspannen van spieren van het middenrif (dit is een koepelvormige bindweefsel-spierplaat tussen de borstholte en de buikholte).

Hoge ademfrequentie 

• Aandoeningen van longen en luchtwegen
  
• Hartafwijkingen
  
• Koorts
  
• Lichamelijke inspanning
  
• Emotie
  
•  Pijn (ribben)
  

Lage ademfrequentie

• In slaap en rusttoestand
  
• Na gebruik van slaapmiddelen.
  

Wat is een normale ademhalingsfrequentie voor volwassenen?

1. 20-25x/min
2. 12-15x/min
3. 18-22x/min
4. 30-40x/min

Ademhalingsfrequentie

De frequentie van de ademhaling varieert met de leeftijd. Vergelijk eerdere metingen - verschillende bronnen geven verschillende  normaalwaarden (Vilans)

Volwassenen 12 tot 15 maal per minuut

Kinderen 20 tot 25 maal per minuut

Baby’s (2 maanden tot 1 jaar) <50

Wat observeer je tijdens het meten van de ademhaling?

Observatie punten bij het meten van ademhaling

Frequentie

Regelmaat 

Diepte 

Geur

Geluid

Symptomen van benauwdheid

Controleren ademhaling 

Frequentie van de ademhaling varieert met de leeftijd. Een verhoging van de ademfrequentie heet tachypneu, een verlaging van de frequentie heet bradypneu.

Regelmaat van de ademhaling is als de pauzes tussen twee ademhalingen gelijk zijn. Bij pauzes die afwisselend lang of kort zijn betreft het een onregelmatige ademhaling.

Diepte van de ademhaling is de hoeveelheid lucht die iemand per keer inademt. De ademhaling is gelijkmatig als iemand steeds met dezelfde diepte inademt.

Symmetrie: bij een normale ademhaling beweegt de borstkas symmetrisch.

Geur.: in principe hoort de ademhaling niet te ruiken.

Geluid: bij een normale ademhaling is er niet of nauwelijks geluid hoorbaar. Je hoort geluiden als hijgen, piepen of rochelen bv bij ontstekingen in de mond/ keelholte, astma of bij obstructie.

Hulpademhalingsspieren

Iemand die benauwd is maakt gebruik van de hulpademhalingsspieren. Dit zijn spieren van de borst, de hals en de schoudergordel.

Symptomen van dyspneu

Benauwdheid of kortademig

• Benauwde gezichtsuitdrukking
  
• Cyanose, de huid kleurt blauw
  
• Bewegen van neusvleugels
  
• Intrekkingen van de  borstkas
  
• Gebruik van hulpademhalingsspieren

Ademhalingspatronen

Eupneu: normale ademhaling           

Tachypneu: versnelde  ademhaling 

Hyperventilatie: versnelde en diepe ademhaling

Cheyne-Stokes: snelle en diepe ademhalingen, vervlakkend totdat een pauze (20-60 seconden) intreedt

Kussmaul: snelle (meer dan 20 ademhalingen per minuut), zeer diepe (lijkend op zuchten), moeizame ademhaling zonder pauze

Wat meet je bij de saturatie?

1. De bloeddruk van de patient
2. Percentage zuurstof in de vinger
3. Het percentage hemoglobine gebonden met zuurstof
4. Het percentage hemoglobine gebonden met koolzuur

Saturatie

• Gezonde mensen saturatie 96- 100 %
• COPD/ hartfalen saturatie 92-100%
• Lager dan 95% overleg arts
• Lager dan 90% overwegen toedienen van zuurstof.             Altijd in overleg met de arts.

Aandachtpunten saturatie meten

• Meet de saturatie aan zoveel mogelijk dezelfde vinger
• Nagellak kan de meting beïnvloeden

• Kijk ook naar de zorgvrager zelf - wat zie je?
• Door koude handen is de meting moeilijker uit te voeren,     teen of oorlel - clip met sensor.

Goede curve

Slechte curve

Temperatuur

Normale temperatuur: 36 tot 37,5 C

Verhoging: 37,5 tot 38 C

Koorts: boven de 38 C

Ondertemperatuur: lager dan 36 C

Ochtendtemp is lager dan de middagtemp

Hoe meet je de temperatuur
bij een patiënt?

Manieren temperatuur meting

• Rectaal (in het rectum)
  
• Axillair (onder de oksel)
  
• Oraal (onder de tong)
  
• Femoraal (in de lies)
  
• Intra-auraal (in het oor)
  
• Via voorhoofd of slaap
  

Koude rilling

1. Koude fase: rilt van de kou, klappertanden en schudden 
2. Warmte fase: acute temperatuurstijging, onrust en angstig
3. Transpiratiestadium: sterk transpireren, lichaamstemp daalt, bleke gelaatskleur, snelle pols, klam voorhoofd.

Na de koude rilling die 10-30 minuten duurt. 

Daarna volgt vaak een diepe slaap - lichaam moet herstellen.

Welke zorg biedt je bij koorts?

Begeleiding bij temperatuurregulatie

• Bedrust houden, koorts vraagt extra energie van het lichaam
  
• Stem de omgevingstemp van de ruimte aan op de cliënt
  
• Demp het licht
  
• Zorg voor extra vocht (bij hoge temp 2 a 3 liter in totaal)
  
• Verschoon het bed vaker bij overmatig transpireren
  
• Vaker douchen of wassen
  
• Denk aan mogelijk complicaties bij langdurige bedrust
  
• Observeer de cliënt
  

Wat hebben we besproken

Vitale functies

Ademhaling 

Saturatie 

Temperatuur

Instructie

Vitale functies

Ademhalingsfrequentie

Saturatiemeter

Temperatuur