les Aardrijkskunde 3.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.1 Natuurlijke landschappen op aarde

Planning

• Uitleg paragraaf 3.1
  
• Huiswerk maken
• Huiswerk bespreken
• - pauze -
• Aftrap 3.2: zelf werken (Anders Actief)

Leerdoelen

• Ik kan verschillende landschappen van elkaar onderscheiden a.d.h.v. de negen geofactoren. 

• Ik kan landschappen binnen de context van het systeem aarde plaatsen en de ligging verklaren.

Vorming van landschappen?

• Lithosfeer (geosfeer)
• Hydrosfeer
• Biosfeer
• Atmosfeer

Vormen de basis

Geosfeer

Is..

Met de geosfeer(lithosfeer) wordt het deel van de aarde bedoeld dat wordt ingenomen door vast-gesteente materie, dat wil zeggen materie die afkomstig is of behoort tot de planeet Aarde.

Hydrosfeer

Waar zit al het water op aarde?

Hydrosfeer is..

De hydrosfeer (uit Oudgrieks: ὕδωρ húdōr = water, en σφαῖρα sphaira = bol) is binnen de fysische geografie het geheel van water op, onder en boven het oppervlak van een planeet. Dit omvat dus alle oceanen, zeeën, rivieren, (pak)ijs, sneeuw en grondwater.  De hydrosfeer wordt beschreven door de hydrologie.

Biosfeer

Is..

De biosfeer is het leefgebied van alle aardse organismen:

• in de vaste aardbodem is de biosfeer met uitzondering van bacteriën enkele meters diep;
• in de lucht is hij acht kilometer hoog tot waar er voldoende zuurstof is;
• en in het water strekt hij zich uit tot op zeer grote diepten van soms 11 km (in diepzeetroggen).

Atmosfeer

Is..

De aardatmosfeer of dampkring is de atmosfeer of lucht om de aarde.

De atmosfeer is door de zwaartekracht aan de aarde gebonden en neemt ook deel aan de aardrotatie. De atmosfeer is van essentieel belang voor het leven op aarde; zonder atmosfeer zou het leven op aarde niet mogelijk zijn. De atmosfeer tempert het zonlicht en beschermt tegen schadelijke straling zoals ultraviolette straling. In de atmosfeer speelt zich ook het weer af dat met de zeestromen de energiebalans van de aarde in stand houdt.

Geofactoren

Lithosfeer	Hydrosfeer	Biosfeer	Atmosfeer
Gesteente en reliëf (substraat)	Water	Flora en Fauna	Weer en klimaat
Ondergrond en bodem(soorten) spelen hier een belangrijke rol.	Is bepalend voor de biosfeer	Is afhankelijk van bodem en klimaat

Model van geofactoren

Bodem

Lagen heten 'horizonten'

Voedingsrijke laag bevat veel 'humus'

Landschapszones

1. Tropisch regenwoud

• Tussen keerkringen en evenaar
• Temp. nooit onder de 18 graden
• Bodem (rood-latosol) niet vruchtbaar door hoeveelheid neerslag en uitspoeling

2. Sub-tropisch

• min. 8 maanden per jaar 10 graden of hoger
• Bodem rood-geel
• Neerslag hele jaar of droog seizoen
• savanne en loofwouden
• vruchtbaarder (minder uitspoeling)

3. Gematigde zone

• temp. onder invloed van zee, gematigde winter en zomer of grote verschillen tussen winter en zomer
• loofbossen/ naaldbossen
• Temp. warmer dan 10 graden min. 4 maanden
• vruchtbaar: humus, weinig uitspoeling

4. Boreale zone

• enkele maanden warmer dan 10 graden
• naaldbossen
• weinig neerslag 
• bodem = Podzol = grijs
• onvruchtbaar

5. Polaire zone

• Temp nooit boven 10 graden
• -45
• neerslag = sneeuw
• geen bomen
• bodem = permafrost weinig horizonten

6. (Semi)aride zone

• temp. grote rol
• liggen door zones 1, 2 en 3 heen
• weinig regen, regenschaduw, afstand tot zee
• steppen (vruchtbaar)
• woestijnen (onvruchtbaar)

Tekst

Tekst

plaats in elk vak een oranje ls zone en een groene plantengroei

steppe

(semi)aride ls zone

regenwoud

 savanne

(semi)aride ls zone

subtrop. ls zone 

mediterraan

woestijn

tropische ls zone

tropische ls zone

loofwoud

gematigde ls zone

naaldwoud, taiga

boreale ls zone

ijs

polaire ls zone

 toendra

polaire ls zone

gematigde zones

polaire zone

boreale

zone

subtropische zone

dichtbevolkt

alleen Noordelijk halfrond

leerachtige bladeren

geen bomen

Vragen?

Aan de slag

Start H3 opdr. 1 t/m 3, 3.1 opdr. 2 t/m 5

Zijn de leerdoelen van deze les behaalt?

Ja

Nee

Welke vragen heb je nog?

Wat gaat goed in 3.1, wat is nog moeilijk?