Examenvoorbereiding - les 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Toewerken naar het CSE

Vandaag: hoe en wat ... Ak -examen 

+ onderdeel water

CSE = maandag 19 mei 2025

Onderwerpen CSE

Opgave 1 - Wereld

Opgave 2 - Wereld

Opgave 3 - Aarde (meestal: klimaten)

Opgave 4 - Aarde (meestal: endogene  & exogene processen)

Opgave 5 - Brazilië (Sociale Geografie)

Opgave 6 - Brazilië (Fysische Geografie)

Opgave 7 - Leefomgeving (Rivieren)

Opgave 8 - Leefomgeving (Stad)

Let op:

- CSE = 3 uur = 180 min. 

- Examen bestaat uit gemiddeld 31/32/33 vragen

- Ongeveer 5 min per vraag

Toepassen op het CSE

- Toepassen signaalwoorden

- Hoe moet je de vraag beantwoorden? Inhoud + vorm

DOMEIN E: LEEFOMGEVING

Subdomein E1: Nationale en regionale vraagstukken

11. De kandidaat kan zich een beargumenteerde mening vormen over:

11. a Actuele vraagstukken van overstromingen en wateroverlast in Nederland;

Hij betrekt daarbij aspecten van duurzame ontwikkeling en plannen voor de ruimtelijke inrichting van Nederland.

11a.1 Nationale vraagstukken ten aanzien van overstromingen .

In dit verband kan de kandidaat:

- Kenmerken van de stroomgebieden van de Rijn en de Maas beschrijven.

- De invloed van het veranderende klimaat en het menselijk ingrijpen relateren aan de waterafvoer van de Nederlandse rivieren Rijn en Maas beschrijven.

- Overstromingsrisico’s gevaar relateren aan ruimtelijke inrichting, zowel binnendijks als buitendijks.

- De oorzaken en gevolgen van watertekorten in Nederland analyseren.

11a.2 het beleid om grootschalige ten aanzien van overstromingen, wateroverlast en watertekorten in Nederland. tegen te gaan.

In dit verband kan de kandidaat:

- Het rivierenbeleid uit het recente verleden op hoofdlijnen beschrijven.

- Het huidige beleid ten aanzien van overstromingen, wateroverlast en watertekorten beschrijven

en evalueren.

Opgave 8 − Water in Nederland, vroeger en nu

Bij deze opgave horen de bronnen 17 en 18.

Gebruik bron 17 en het kaartenkatern.

Hieronder staan drie uitspraken over bron 17.

Uitspraak 1: de Rijn mondde tot de middeleeuwen (1500) noordelijker in

de Noordzee uit dan tegenwoordig.

Uitspraak 2: het rivierengebied werd voor de Romeinse tijd (100 n. Chr.)

ingedijkt.

Uitspraak 3: vanaf de Romeinse tijd (100 n. Chr.) was het stroomstelsel

van de IJssel verbonden met het stroomstelsel van de Rijn.

2p 29 Geef voor elke uitspraak aan of die juist of onjuist is. 

Gebruik bron 17 en het kaartenkatern.
Hieronder staan drie uitspraken over bron 17.
Uitspraak 1: de Rijn mondde tot de middeleeuwen (1500) noordelijker in
de Noordzee uit dan tegenwoordig.
Uitspraak 2: het rivierengebied werd voor de Romeinse tijd (100 n. Chr.)
ingedijkt.
Uitspraak 3: vanaf de Romeinse tijd (100 n. Chr.) was het stroomstelsel
van de IJssel verbonden met het stroomstelsel van de Rijn.
2p 29 Geef voor elke uitspraak aan of die juist of onjuist is.

Vanaf de middeleeuwen werden delen van Nederland geschikt gemaakt voor de landbouw. 

Er werden bomen gekapt en sloten gegraven. Hierdoor

werd regenwater … 1 … (langzamer / sneller) afgevoerd naar de rivieren.

De vertragingstijd nam hierdoor … 2 … (af / toe) en de piekafvoeren

werden ... 3 … (hoger / lager). Het regiem van rivieren werd … 4 …

(regelmatiger / onregelmatiger).

2p 30 Neem de cijfers 1 tot en met 4 uit de tekst over op je antwoordblad en zet

de juiste keuze erachter. 

Vanaf de middeleeuwen werden delen van Nederland geschikt gemaakt voor de landbouw. Er werden bomen gekapt en sloten gegraven.
Hierdoor werd regenwater … 1 … (langzamer / sneller) afgevoerd naar de rivieren.
De vertragingstijd nam hierdoor … 2 … (af / toe) en de piekafvoeren
werden ... 3 … (hoger / lager). Het regiem van rivieren werd … 4 … (regelmatiger / onregelmatiger).
2p 30 Neem de cijfers 1 tot en met 4 uit de tekst over op je antwoordblad en zet de juiste keuze erachter.

Gebruik bron 18.

De Sint-Elizabethsvloed werd veroorzaakt door een combinatie van een hevige noordwesterstorm en hoogwater in de rivieren.

2p 31 

Leg uit dat deze combinatie nog steeds van invloed is op het

overstromingsrisico in de Zuidwestelijke delta.

Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten. 

Gebruik bron 18.
De Sint-Elizabethsvloed werd veroorzaakt door een combinatie van een hevige noordwesterstorm en hoogwater in de rivieren.
2p 31 Leg uit dat deze combinatie nog steeds van invloed is op het
overstromingsrisico in de Zuidwestelijke delta.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Ten zuidoosten van Dordrecht ligt de Biesbosch. Een deel van de Biesbosch werd in de 19e eeuw ingepolderd. In 2015 werd dat deel weer ontpolderd.

2p 32 Geef twee redenen waarom de ontpoldering van de Biesbosch past

binnen het integraal waterbeleid van de Nederlandse overheid.

Ten zuidoosten van Dordrecht ligt de Biesbosch. Een deel van de
Biesbosch werd in de 19e eeuw ingepolderd. In 2015 werd dat deel weer
ontpolderd.
2p 32 Geef twee redenen waarom de ontpoldering van de Biesbosch past
binnen het integraal waterbeleid van de Nederlandse overheid.

Examen opgave 1 en 2 (Wereld)

- Dimensies

• Economie; o.a. werkzaamheden in sectoren
• Sociaal-cultureel; o.a. taal, religie, demografisch transitiemodel, urbanisatie
• Politieke: bestuur

- Globalisering

• O.a. Tijd-ruimtecompressie
• O.a. Relatieve afstand

- Economische globalisering & culturele globalisering

• O.a. global shift
• O.a. opsplitsen productieketen
• O.a. Amerikanisering
• O.a. Eigen identiteit

Globalisering wordt ook wel mondialisering genoemd!

#contact met elkaar en overal

Steeds meer gebieden en samenlevingen krijgen steeds meer met elkaar te maken!

Globalisering op 4 dimensies

Economisch

Politiek

Cultureel

Sociaal

Technologische vernieuwing stimuleert de globalisering. Welke technologische verandering?

Technologische vernieuwingen 

Globalisering wordt mogelijk gemaakt door de transport- en informatietechnologie.

Op beide terreinen is de techniek de afgelopen 25 jaar in een stroomversnelling geraakt. 

Welk begrip past bij dit plaatje?

Tijd-ruimtecompressie

De relatieve afstand neemt af!

Wat is de afkorting van bedrijven die wereldwijd vestigingen hebben?

Noem een economische reden waarom grote bedrijven zich willen vestigen in India/China? Niet loonkosten benoemen!

Centrum

Semi-periferie

Periferie

China

Japan

Triade

Achterblijvers

Mno’s vragen zich steeds af: zitten we hier nog wel goed met ons bedrijf? Leg de keuze uit met behulp van de geografische, economische en politieke dimensies

Geografische, economische en politieke dimensie.

Sociale globalisering

Migratie is van alle tijden!

Examen oefenen

Wereld 

Wat? Examen  oefenen Wereld

Hoe? Per vraag ongeveer 5 minuten

Opgave 3 en 4 (Aarde)

• Lucht- en oceaanstromen en klimaten
• Platentektoniek
• Verwerking, erosie, sedimentatie
• Landschappen en landdegradatie

Opgave 5 en 6 (Brazilië)

• Sociale Geografie Brazilië

- Beeldvorming: cultuur (o.a. voetbal, samba) en natuur (bedreigingen Amazone)

- Grote kloof arm (Favela's) en rijk (gated community)

- Hoge verstedelijkingsgraad

- Export grondstoffen, agrarische producten

• Fysische Geografie Brazilië

- Amazone, Hoogland van Brazilië, Hoogland van Guyana

- Variaties klimaat door verschuiving ITCZ

- Fossiele energiebronnen / grondstoffen

- Biodiversiteit

Opgave 7 (Leefomgeving Rivieren)

• Begrippen rivieren
• Maas en Rijn
• Gevaren wateroverlast Nederland
• Invloed klimaatverandering op rivieren
• Beleid voorkomen wateroverlast

Opgave 8 (Leefomgeving Stad)

• Stad motor kenniseconomie
• Verbeteren leefbaarheid steden

Aandacht geven puntjes op de 'i'

Tekst

Pauze (5 min)

Bespreken Examen

Pauze (5 min)

Examen oefenen

Zuid-Amerika & Eigen Leefomgeving

Wat? Examen voordoen + oefenen 

Zuid-Amerika/Eigen Leefomgeving

Hoe? Per vraag ongeveer 5 minuten

Bespreken Examen