Bijv. Bacteriën die insuline maken voor mensen met diabetes omdat ze een menselijk gen krijgen.
Een genetisch gemodificeerd organisme noem je een transgeen.
Slide 12 - Slide
Slide 13 - Slide
Slide 14 - Video
Argumenten voor:
producten kunnen goedkoper worden
hogere opbrengsten in de landbouw (minder honger)
milieuvriendelijkere gewassen
medicijnen tegen ziektes
Argumenten tegen:
mens heeft het recht niet om te knippen en plakken met genen van andere organisme
maken van nieuwe soorten gaat tegen natuur in
kan gevaarlijk zijn voor de natuur
Slide 15 - Slide
Slide 16 - Slide
DNA testen
misdaadbestrijding
fraude met vlees
erfelijkheidsonderzoek
vaderschapstesten
verwantschap tussen soorten
Slide 17 - Slide
HIV-VIRUS
HIV-virus
Slide 18 - Slide
Slide 19 - Video
Waarom gebruiken we biotechnologie?
A
Om betere productietechnieken te ontwikkelen
B
Om gewassen te verbeteren
C
Om m.b.v. organismen nieuwe stoffen te ontwikkelen
Slide 20 - Quiz
Hoe paste men dit eigenlijk al honderden jaren toe?
A
DNA technieken gebruiken.
B
Door kruising planten- en dierenveredeling.
C
Het maken van bier, wijn en brood.
D
Grote hoeveelheden medicijnen chemisch produceren .
Slide 21 - Quiz
Wat hoort NIET bij de grote risico's van biotechnologie?
A
Dat er schadelijke bacteriën vrijkomen
B
Door inbouwen genen => dieren misvormd
C
Gezondheidsproblemen bij gebruik GM voedsel
D
Dat het te duur wordt.
Slide 22 - Quiz
Je ziet hier een aantal begrippen die horen bij deze basisstof. Zet ze bij de juiste definitie.
Het veranderen van het genotypen van organismen door de mens.
Organisme waarbij het DNA is veranderd
Het DNA van het ene organisme kunstmatig inbouwen in een plasmide van een bacterie
een verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens
Transgeen
Biotechnologie
Recombinant-DNA-technieken
Genetische modificatie
Slide 23 - Drag question
Mutant
Mutageen
Metastase
Gemuteerde cellen
Mutatie die te zien is in het fenotype
De bloodstelling aan bepaalde stralingen of chemische stoffen
Uitzaaiing cellen
Plotselingen verandering in het genotype
Slide 24 - Drag question
Door mutaties ontstaat variaties in het genotype?
A
Juist
B
Onjuist
Slide 25 - Quiz
Slide 26 - Video
Virus
- DNA of RNA als erfelijk materiaal met daar omheen een eiwit-mantel
- Veel kleiner dan bacteriën: 0,1 um
- Vermeerderen via specifieke cellen door aan oppervlakte-eiwit te hechten en DNA/RNA naar binnen te laten
- DNA van DNA-virus direct in celkern,
- Bij RNA-virus:
Slide 27 - Slide
Virale infectie
Van DNA via RNA eiwit gevormd, samen met DNA of RNA nieuwe virussen cel uit: cel kapot
Evt via afsnoering uit cel, cel niet kapot, maar niet functioneel
Slide 28 - Slide
cDNA
- Verkregen door RNA dat codeert voor een eiwit dubbelstrengs te maken door DNA ertegenaan te maken
- Vervolgens DNA dubbelstrengs maken door tweede streng DNA ertegen te maken m.b.v. DNA polymerase ---> copyDNA
Dit cDNA inbrengen in een plasmide of in een virus
Slide 29 - Slide
Toepassingen genetische modificatie
Geneesmiddelen, vaccins, verbeterde wasmiddelen, houtpulp, resistente landbouwgewassen (bv. bestand tegen ziekten, kan tegen weinig water, bevat extra vitamines)
Slide 30 - Slide
Genetisch gemodificeerde rijst
Deze ggo-rijst heeft een hoger proVitamineA-gehalte en kan worden ingezet tegen het vitamine A-gebrek in Azië, een kwaal waar veel kinderen aan lijden.
Per jaar worden wereldwijd 500.000 kinderen blind door een gebrek aan vitamine A en de helft van hen sterft binnen het jaar.
De gouden rijst zou in 2013-2014 verwacht worden in de Filippijnen.
Nadeel is dat er nog niet genoeg onderzoek is gedaan naar het effect op de omgeving, biodiversiteit en de overname van natuurlijke zaden door kunstmatige zaden.
Slide 31 - Slide
Maak de opgaven 32 t/m 35
Klaar?
Oefen de flitskaarten en maak de Test Jezelf op de ELO
Slide 32 - Slide
Op de volgende pagina een uitgebreide uitleg over CRISPR-Cas9
Slide 33 - Slide
Het toevoegen van gist in brood om het luchtig te maken is:
A
klassieke biotechnologie
B
geen biotechnologie
C
recombinant-DNA-techniek
D
moderne biotechnologie
Slide 34 - Quiz
wat is transgeen?
A
klassieke biotechnologie
B
er is geen trans aanwezig
C
een genetisch gemodificeerd dier
D
genetische modificatie
Slide 35 - Quiz
Is bij de toepassing van biotechnologie altijd sprake van genetische modificatie?
A
ja
B
nee
Slide 36 - Quiz
Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast
A
Ja
B
Nee
Slide 37 - Quiz
Het toevoegen van gist in brood om het luchtig te maken is een vorm van....
A
klassieke biotechnologie
B
gen expressie
C
recombinant-DNA-techniek
D
moderne biotechnologie
Slide 38 - Quiz
Wat wordt er gedaan bij recombinant-DNA-techniek?
A
Met behulp van bacteriën wordt van melk yoghurt gemaakt.
B
In het DNA van een organisme wordt nieuwe erfelijke informatie aangebracht.
C
Door het gebruik van gisten wordt brood, bier en wijn bereid.
D
Nieuwe klonen worden gemaakt van gunstige organismen.
Slide 39 - Quiz
Wat is de verzamelnaam van technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens?
A
DNA- recombinant techniek
B
Genetische modificatie
C
Biotechnologie
D
Klonen
Slide 40 - Quiz
Slide 41 - Slide
Slide 42 - Slide
Reverse transcriptase =
enzym uit virus
cDNA bevat gewenste gen en wordt geplaatst in plasmide of virus
Slide 43 - Slide
HW
maak t/m
opdracht 36
timer
5:00
Slide 44 - Slide
sleep de termen naar de juiste plaats in de afbeelding