H4.1 & 4.3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

waarnemen en reageren

H4.1     

waarnemen  

Leerdoel

• weten wat zintuigen doen
• weten hoe je lichaam prikkels verwerkt
• weten wanneer zintuigen prikkels doorgeven

prikkels

Prikkel: informatie uit je omgeving

zintuig via zenuwen verbonden met de hersenen

Uitwendige prikkel: Van buiten het lichaam (geur, geluid, kou/warmte) Inwendige prikkel: uit het lichaam zelf (honger/dorst, pijn)

Zintuigen: vangen prikkels op, elke zintuig gevoelig voor één soort prikkel

Adequate prikkel: de prikkel waar een zintuig gevoelig voor is

zintuig zet prikkel om in elektrische stroompjes = impuls

zintuig via zenuwen verbonden met de hersenen

Impulsen van zintuigen, via zenuwen naar hersenen

Wanneer impuls aankomt in hersenen, neem je waar = bewust

prikkels

zintuig zet prikkel om in elektrische stroompjes = impuls

zintuig via zenuwen verbonden met de hersenen

Impulsen van zintuigen, via zenuwen naar hersenen

Wanneer impuls aankomt in hersenen, neem je waar = bewust

prikkelverwerking

1. lichtzintuigen zetten lichtprikkels om in impulsen
2. Impulsen gaan via zenuwen naar de hersenen
3. bewustwording: je ziet het voorwerp
4. hersenen sturen impulsen naar de spieren, trekken samen
5. je spieren bewegen, je pakt het voorwerp op

prikkelverwerking

prikkel

zintuig

impuls

impuls

zenuw

zenuw

hersenen

spier

drempelwaarde

drempelwaarde = minimale sterkte van een prikkel

gewenning = steeds dezelfde prikkel, in zintuigen ontstaan minder prikkels 

motivatie = verlagen drempelwaarde

Je hoort de poes spinnen

Je ruikt de soep

Je stoot je arm aan de tafelpunt

Je ziet dat de zon schijnt

Je voelt dat het buiten koud is

Je voelt dat de bal rond is

lichtzintuigen

pijnzintuigen

Reukzintuigen

Gehoorzintuigen

Tastzintuigen

Koude zintuigen

Leerdoel gehaald?

• weten wat zintuigen doen
• weten hoe je lichaam prikkels verwerkt
• weten wanneer zintuigen prikkels doorgeven

Maken

H4.1 opdracht 1 t/m 18

Niet af is huiswerk

Deze les leer je:

De functies van de tong.

• De 5 smaken: zoet, zuur, zout, bitter en umami (hartig), en waar je ze kunt proeven op je tong.
• Hoe smaakpapillen werken en helpen om smaken te voelen.
• Hoe je tong en neus samenwerken om beter te kunnen proeven.

Proeven doen we met ruiken?​

Functie smaakpapillen:

1. Smaakstoffen in je eten lossen op in je speeksel.
2. Het speeksel komt in de smaakpapillen op je tong, waar kleine smaakhaartjes zitten.
3. De smaakpapillen hebben smaakcellen die de prikkels opvangen.
4. De smaakhaartjes worden geprikkeld door de smaakstoffen.
5. De smaakcellen sturen een impuls naar je hersenen.
6. Je hersenen ontvangen de impuls en je proeft de smaak.

De zintuigen in je huid

zintuigen in de huid

reukzintuig

Hoe ruik je?

• Je ruikt met je reukzintuig
  
  
• Het reukzintuig is deel van
   het neusslijmvlies
  
  
• Geurstoffen komen via de 
   lucht bij de reukzintuigcellen 
  of reukharen 

Bron 2

Lichaams-

temperatuur

• Altijd rond de 37 graden
  
• Je hersenen regelen je lichaamstemperatuur
  
• krijgen informatie van warmte- en koudezintuigen in je huid en binnenin je lichaam.
  
• Bekijk Bron 6 uit je boek.
  

Lichaamstemperatuur te hoog?

1. Bloedvaten worden wijder
   
2. Huid wordt rood en warm
   
3. Via de huid wordt warmte afgegeven aan de omgeving-> Je koelt af.
4. Zweetklieren maken zweet.

Lichaamstemperatuur te laag?

Bloedvaten worden nauwer

Huid wordt bleek.

Minder warmte wordt afgegeven aan de omgeving.

Je gaat rillen-> spieren gaan bewegen-> er komt warmte vrij.

Geur - ruiken: Wist je dat

....  Een mens 4.000 verschillende geuren kan onderscheiden?
....  Een hond 44 keer beter ruikt dan een mens?
....  Amber, de stof die uitgespuugd wordt door de potvis, is de duurste geur op aarde: € 55.000,- per kilo.
....  Er voor een kilo rozenolie zijn maar liefst 30 miljoen rozenblaadjes nodig.
....  Een parfumeur (dat is een geurmaker) in staat is om duizend en soms veel meer geuren haarfijn te herkennen. 

....  Parfumeur is een heel zeldzaam beroep. Over de hele wereld zijn niet meer dan honderd ‘Grote Neuzen’.
....  Je reukorgaan supergevoelig is? Het is zelfs 10.000 keer gevoeliger dan je smaakzintuig (je tong).
....  Baby’s en jonge dieren de geuren van hun moeder herkennen? Dat is heel belangrijk, want het is het eerste contact 

      met de buitenwereld. Zo weet de baby of het jonge dier gelijk wie zijn of haar moeder is.

De tong: Wist je dat ...

....  De tong en de top van je wijsvinger de gevoeligste gebieden van ons lichaam zijn. 

      Op nummer twee staan onze lippen.
....  Baby’s bij hun moeder in de buik al een voorkeur hebben voor zoet, later kunnen ze pas 

      de andere smaken proeven.
....  Je tong zo’n 3.000 smaakpapillen heeft, waarmee je kunt proeven.
....  Katten de smaak ‘zoet’ niet kunnen proeven.
....  Vliegen proeven met hun pootjes.
....  De smaakpapillen van kinderen gevoeliger zijn dan die van volwassenen.
....  Je met je tong kunt voelen, namelijk: warm, koud, dik, dun, hard en zacht.