2.4 Westerse wereldrijken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

Burgers en stoommachines

Terugblik par. 2.3

Uitleg par. 2.4: Westerse wereldrijken  

Korte terugblik par. 2.3

Twee vragen en een samenvatting

.... je mag je boek gebruiken bij het beantwoorden van de vragen....

Hoe worden de wetten genoemd die steun aan mensen geven die niet zo goed voor zichzelf kunnen zorgen?

Welk begrip past bij deze foto?

Samenvatting par. 2.3

(Zie ook: blz. 47 in je boek)

• Door de industriële revolutie vielen de slechte leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer op in de steden.
• Liberalen zorgden voor de eerste sociale wetten. In Nederland verdween de kinderarbeid tussen 1874 en 1901. Socialisten streefden naar meer gelijkheid.
• In Nederland behaalden de confessionelen een meerderheid in de Tweede Kamer. Daardoor betaalde de overheid vanaf 1917 niet alleen het openbaar onderwijs, maar ook het bijzonder onderwijs. 
• Vanaf 1870 voerden feministen met succes actie voor een meer gelijke behandeling van vrouwen ten opzichte van mannen.
  

Paragraaf 2.4 

Westerse wereldrijken

Begrippen

• afzetgebied
• bezetten
• europeanisering 
• verwesterlijking
• guerrillaoorlog
• imperialisme

Kolonie: Een overzees gebied dat hoort bij een land. 

Frankrijk, Engeland hadden veel koloniën in Afrika.  

Welke koloniën had Nederland? 

Welke koloniën had Nederland?

Wereldrijken

Imperialisme: Europese machtsuitbereiding in Azië en Afrika 

tussen 1870 en 1914. Belangrijke oorzaak van het imperialisme is het blanke meerwaardigheidsgevoel: blanke mensen voelden zich beter dan andere rassen.

Koloniën werden om twee redenen ingenomen: 

1: Ze worden gebruikt om producten vandaan te halen en om mee te gaan handelen. 

2: De lokale bevolking werd gebruikt als werknemer (slaven) en als afzetgebied 

Europeanisering: het verspreiden van de Europese cultuur in andere werelddelen. 

Klik op de kaart voor een overzicht van de situatie in Afrika in 1880 en 1913. 

White man's burden

• Europeanen zagen zichzelf als superieur ten opzichte van de rest van de wereld
• Charles Darwins evolutietheorie werd misbruikt om racisme goed te praten
• White Man's Burden (last van de witte man: plicht van witte mensen om mensen met een andere huidskleur op te voeden)
• Gebieden werden veroverd om de lokale inwoners te ''helpen''...

Sleep op de juiste plaats: 

Europeanen                          in de kolonies grondstoffen voor hun industrie.

Europeanen gebruikten hun kolonies als afzetgebied door hun producten te 

kochten

verkochten

kopen

verkopen

Imperialisme in Azië 

Vanaf ongeveer 1500 hadden de Europeanen handelsposten en kleine 

kolonies in Azië, maar in 1900 kwamen er veel andere landen bij.

Japan was het enige Aziatische land met industrie en daardoor werd het geen kolonie van een Europees land, maar veroverde het zelf landen.  

Klik op de kaart voor een overzicht van de koloniën in 1914.

Imperialisme in Afrika

Europese landen kregen ook de heerschappij over landen in Noord-Afrika, 

zoals Marokko. Dat vonden ze niet genoeg en ze wilden meer land veroveren.

In 1878 maakten de Europese landen afspraken over de verdeling van de rest van Afrika. Tien jaar later was bijna heel Europa bezet door België. 

Europeanen trokken op kaarten vaak rechte grenzen dwars door woongebieden van volken die daar al eeuwen woonden (klik op de kaart van Afrika voor een aantal voorbeelden van rechte grenzen). Daarbij werd geen rekening gehouden met de bevolking. Dit zorgde voor veel problemen tussen de volken van Afrika. 

Wat is modern imperialisme?

1. Veel grond in Europa veroveren
2. Veel kolonies stichten in Zuid Amerika
3. Veel grond veroveren en besturen in Afrika en Azië
4. Veel handelen met kolonies

Wat was geen reden voor het westerse imperialisme?

1. De kolonies hadden allerlei grondstoffen
2. Kolonies geven macht en aanzien
3. Door kolonies kon je slaven kopen
4. In de kolonies kon je producten verkopen (afzetmarkt)

Het Nederlandse wereldrijk

In de 19e eeuw breidden Nederlanders hun gebieden in Indonesië steeds verder uit.

Ze noemden hun kolonie Nederlands-Indië.

De verovering van Nederlands-Indië verliep niet altijd even goed. 

Tussen 1874 en 1914 voerde het Nederlands-Indische leger op 

Noord-Sumatra een guerrillaoorlog: een oorlog tegen strijdtroepen 

die zich onder de bevolking verschuilden.

Uiteindelijk kwam heel Indonesië onder Nederlandse overheersing. Ze dwongen de bevolking om onder andere suiker, tabak en koffie te verbouwen en aan Nederland te leveren. 

Nederland had ook kolonies in Amerika: Suriname en de Nederlandse Antillen.

Kaart Atjeh-oorlog

Indonesiërs worden door de Nederlanders gedwongen om koffie en suiker te verbouwen. De boeren kunnen hierdoor minder rijst verbouwen, het voedsel dat ze zelf eten.

1. waar
2. niet waar

Wat wordt bedoeld met "The White man's burden"

1. Europa mag heersen over de wereld
2. Europa moet heersen over de wereld
3. Azië mag over zichzelf heersen
4. Europa en Azië heersen samen over de wereld

Generaal van Heutsz bekijkt zijn troepen tijdens een gevecht.

Video

De IJzeren Eeuw in de klas: de Atjeh-oorlog

Video

Histoclip: Nederlands-Indie

Samenvatting par. 2.4

(Zie ook: blz. 51 in je boek)

• Tussen 1870 en 1914 breidden Europese landen hun kolonies sterk uit. Oorzaken van dit imperialisme waren: het blanke meerwaardigheidsgevoel, het streven naar winst en de industriële revolutie.
• Door de industriële revolutie hadden Europeanen moderne wapens, stoomschepen en spoorlijnen.
• Grote delen van Afrika en Zuid-Azië werden kolonies van Europese landen.
• Nederland breidde zijn macht uit in heel Indonesië (Nederlands-Indië) en behield in Amerika de kolonies Suriname en de Nederlandse Antillen.

Aan de slag

Zorg dat 2.4 voor volgende les af is